
Διαστάσεις χιονοστιβάδας έχει λάβει στη χώρα μας το φαινόμενο της εικονικής αυτοαπασχόλησης (bogus self-employment), με το οποίο ο εργαζόμενος απασχολείται με «συγκαλυμμένη εξηρτημένη εργασιακή σχέση», με χαμηλότερες αμοιβές και χωρίς τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα που πηγάζουν από αυτή.
Στη χώρα μας – διαχρονικά – η αυτοαπασχόληση (self-employment) παρουσιάζει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά επί του συνόλου του ενεργού πληθυσμού της φθάνοντας – το τρίτο τρίμηνο του 2021 – το 27,5% 13,2% των απασχολούμενων ηλικίας 20-64 ετών, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 ήταν στον 13,2%.
Διαβάστε επίσης: Η ανεργία είναι γένους θηλυκού
Το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό αυτοαπασχόλησης στην Ελλάδα εκτιμάται ότι συνδέεται και με την ύπαρξη εικονικής αυτοαπασχόλησης σε σημαντικό βαθμό.
Τα στοιχεία του ILO
Σύμφωνα με μελέτη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), περίπου 43% του συνόλου των αυτοαπασχολούμενων (και 11% του συνόλου των απασχολούμενων) εργάζονται σε σχέσεις εξαρτημένης αυτοαπασχόλησης (δηλ. με έναν πελάτη ή μικρό αριθμό πελατών) ή σε εργασιακό καθεστώς που δεν έχει κάποια ή όλα τα χαρακτηριστικά της αυθεντικής αυτοαπασχόλησης.
Στην έκθεση του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που περιλαμβάνεται στο εθνικό σχέδιο για τις Ενεργητικές Πολιτικές Απασχόλησης του υπουργείου Εργασίας, ορίζεται ως «εικονική αυτοαπασχόληση» η «συγκαλυμμένη εξηρτημένη εργασιακή σχέση», κατά την οποία ο εργοδότης ή επιχειρηματίας αξιοποιεί έναν εργαζόμενο ως πλήρους απασχόλησης, χωρίς όμως να έχει συσταθεί μεταξύ τους αντίστοιχη σχέση εξαρτημένης εργασίας, ή «εξαρτημένης αυτοαπασχόλησης», όπου ο εργαζόμενος – αυτόαπασχολούμενος παρέχει τις υπηρεσίες σε έναν μόνο πελάτη ή μικρό αριθμό πελατών, λαμβάνοντας αμοιβή και οδηγίες από αυτόν ή αυτούς.
Και στις δύο περιπτώσεις, τα άτομα που αυτοαπασχολούνται εικονικά δεν αντιμετωπίζονται με τα δικαιώματα και τις μέριμνες που προβλέπονται για τις σχέσεις εξαρτημένης εργασίας, πλήρους ή μερικής απασχόλησης.
Οι επιπτώσεις
Η εικονική αυτοαπασχόληση είναι το αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων:
1. Την εργασιακή νομοθεσία μιας χώρας.
2. Τη φορολογική και ασφαλιστική νομοθεσία.
3. Την ετοιμότητα και επάρκεια των μηχανισμών ελέγχου.
4. Τις συνθήκες στην αγορές εργασίας.
5. Τις πρακτικές απασχόλησης των εργοδοτών και επιχειρηματιών.
6. Και την οργάνωση της παραγωγής και διάθεσης προϊόντων και υπηρεσιών.
Επιλέγοντας τη συνεργασία με αυτοαπασχολούμενο προσωπικό, οι επιχειρήσεις αποφεύγουν μεγάλο μέρος του μη-μισθολογικού κόστους της εργασίας καθώς και τις δαπάνες προστασίας των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Η συγκαλυμμένη απασχόληση και η εξαρτημένη αυτοαπασχόληση ευνοούνται όταν υπάρχουν ασάφειες στη θεσμική διάκριση μεταξύ απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης, και όταν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν περιπτώσεις εικονικής αυτοαπασχόλησης και να προβούν σε μέτρα για την αντιμετώπισή της και την προστασία των εργαζομένων.
Η ύπαρξη εικονικής αυτοαπασχόλησης έχει σημαντικές εισοδηματικές επιπτώσεις, καθώς οι αυτοαπασχολούμενοι που εξαρτώνται από έναν πελάτη ή μικρό αριθμό πελατών, μέσω συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, αμείβονται σε επίπεδα χαμηλότερα συχνά από τον κατώτατο μισθό, χωρίς ασφάλιση και εργασιακά δικαιώματα.
Υπάρχουν επίσης επιπτώσεις:
· στις ώρες απασχόλησης και στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής,
· στο ασφαλιστικό σύστημα, το οποίο έχει διαφυγόντα έσοδα, και στις γενικότερες συνθήκες εργασίας, καθώς οι αυτοαπασχολούμενοι δεν καλύπτονται από τις πρόνοιες για τους εργαζόμενους με σχέσεις εξαρτημένης εργασίας.
Οι λόγοι
Η έκθεση του ILO εκτιμά ότι η εκτεταμένη εμφάνιση της εικονικής αυτοαπασχόλησης στη χώρα μας οφείλεται:
1. Στις αδυναμίες που εντοπίζονταν ως πρόσφατα, όπως η πολύπλοκη, ασαφής και κατακερματισμένη εργασιακή και ασφαλιστική νομοθεσία.
2. Στην έλλειψη αρμοδιότητας του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) να διερευνά περιπτώσεις εικονικής αυτοαπασχόλησης,
3. Στην ασάφεια των κριτηρίων αποσαφήνισης των εργασιακών σχέσεων και της εργασιακής κατάστασης των απασχολούμενων.
4. Και στην έλλειψη ενοποιημένων πληροφοριακών συστημάτων και βάσεων δεδομένων που επιτρέπουν την ανίχνευση τέτοιων περιπτώσεων.
Η έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας διατύπωνε συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του ιδιαίτερου αυτού φαινομένου, μεταξύ των οποίων η ενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων παρακολούθησης της αγοράς εργασίας (ΕΡΓΑΝΗ, e-ΕΦΚΑ, ΟΠΣ ΣΕΠΕ) για τη διευκόλυνση της ανίχνευσης περιπτώσεων με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε εικονική αυτοαπασχόληση, η απλοποίηση της διαδικασίας εγγραφής και καταχώρησης στοιχείων στα πληροφοριακά συστήματα ΕΡΓΑΝΗ και e-ΕΦΚΑ, η πραγματοποίηση στοχευμένων ελέγχων βάσει ανάλυσης ρίσκου και η επιβολή αυστηρότερων ποινών, η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους για την καλύτερη κατανόηση των ιδιαίτερων συνθηκών και πρακτικών ανά κλάδο, και ο σχεδιασμός ενεργειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον περιορισμό του φαινομένου και των συνεπειών του.


Latest News

Παράνομη εγκύκλιος της ΑΑΔΕ για τη φορολόγηση του Airbnb - Η απόφαση του ΣτΕ
Το θέμα παραπέμφθηκε προς οριστική κρίση στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Έρχεται η δυνατότητα εξαγοράς πλασματικών ετών για επικουρική σύνταξη
Προτεραιότητα στην μείωση των καθυστερήσεων των επικουρικών συντάξεων δίνει το υπουργείο Εργασίας

Τι αλλάζει την Παρασκευή με τις φορολογικές δηλώσεις - Τι πρέπει να προσέξετε
Προσυμπληρωμένες από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων είναι οι φορολογικές δηλώσεις

Έρχονται οι «Ράμπο» της ομάδας «ΔΕΟΣ» - Ποιοι φορολογούμενοι πρέπει ν' ανησυχούν...
Ειδικές δυνάμεις εφοριακών και τελωνειακών αναλαμβάνουν τις δύσκολες αποστολές - Ποιοι φορολογούμενοι μπαίνουν στο στόχαστρο τους

Οι 20 παροχές σε είδος και σε χρήμα που είναι αφορολόγητες - Αναλυτικά η λίστα
Το πλαίσιο αυτών των απαλλαγών εμπλουτίστηκε και προσαρμόστηκε στις προβλέψεις του νόμου για τα επαγγελματικά ταμεία και τις αντίστοιχες εισφορές

Ξεκίνησε η δοκιμαστική εφαρμογή του «Εργάνη ΙΙ» - Οι αλλαγές που φέρνει
Η λειτουργία του «Εργάνη ΙΙ» θα είναι δοκιμαστική για ένα ικανό χρονικό διάστημα ώστε να υπάρξει ομαλή μετάβαση και να δοθεί χρόνος στις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν στο νέο σύστημα

Αντίστροφη μέτρηση για την αυτόματη υποβολή των δηλώσεων - Τι πρέπει να προσέξετε
Προσυμπληρωμένες από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων είναι οι φορολογικές δηλώσεις

Μία στις τέσσερις δηλώσεις με επιστροφή φόρου - Υποβάλλονται 53.000 την ημέρα
Τι δείχνουν τα στοιχεία εκκαθάρισης τον πρώτο μήνα υποβολής - Στα 1.503 ευρώ ο μέσος πρόσθετος φόρος – στα 342 ευρώ η μέση επιστροφή

Ρεκόρ υποβολής των δηλώσεων - Τρέχουν οι φορολογούμενοι για την έκπτωση 4%
Πάνω από τις προσδοκίες οι φορολογικές δηλώσεις - Με διαδικασίες εξπρές οι επιστροφές φόρου

Ο «μεγάλος αδελφός» της ΑΑΔΕ πηγαίνει σε βαπτίσεις, γάμους και δεξιώσεις
Πρόκειται για το «ψηφιακό μάτι» ή το ψηφιακό πελατολόγιο από την ΑΑΔΕ, το οποίο ενεργοποιήθηκε από την περασμένη Δευτέρα