Η νέα γεωπολιτική

Project Syndicate

Oι πρόσφατες κρίσεις υπογραμμίζουν την ανάγκη για νέα σκέψη για τη γεωπολιτική, ειδικά στη Δύση και περισσότερο στην Ευρώπη. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι τόσο θεμελιωδώς σύγχρονη που η πολιτική της ουσία μπορεί να περιγραφεί ως τεχνολογική. Συχνά αποκαλούμε την ΕΕ τεχνοκρατική, κάτι που τείνει να έχει το ίδιο νόημα. Διαβάστε οποιοδήποτε νομοθετικό κείμενο βγαίνει από τις Βρυξέλλες και θα βρείτε άφθονες αναφορές στην πιο πρόσφατη οικονομική και επιστημονική έρευνα για το συγκεκριμένο θέμα. Στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού σχεδίου βρίσκεται η πεποίθηση ότι η πολιτική αφορά την εύρεση των πιο αποτελεσματικών μέσων για την επίτευξη κοινωνικά επιθυμητών στόχων. Η πολιτική ως τεχνική δεν πρέπει να είναι καταθλιπτική ή χωρίς έμπνευση. Δεν είναι κακό να αναδεικνύουμε την προώθηση της γνώσης και την ανταλλαγή ιδεών ως πρωταρχικά μέσα και στόχους της πολιτικής ζωής, τόσο σε εγχώριο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Διαβάστε επίσης: Όταν η ΕΕ ακολουθεί τυφλά τις ΗΠΑ

Αλλά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κατέστη σαφές ότι η ΕΕ είχε αγνοήσει τη γεωπολιτική φύση της τεχνολογίας. Ηταν λάθος να υποθέσουμε ότι η τεχνολογία μειώνει αναγκαστικά τις διακρατικές συγκρούσεις δημιουργώντας αμοιβαίες εξαρτήσεις και φέρνοντας αφθονία υλικού μέσω ολοένα μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι μια σημαντική στιγμή που δείχνει πολλά. Το παγκόσμιο σύστημα υποτίθεται ότι ήταν ένα ουδέτερο πλαίσιο κανόνων, αλλά ξαφνικά αποκαλύφθηκε ως εργαλείο εξουσίας. Αυτή η αποκάλυψη εγκυμονεί κάποιο κίνδυνο, επειδή οποιοσδήποτε αριθμός κρατικών παραγόντων στον αναπτυσσόμενο κόσμο μπορεί τώρα να αποφασίσει να σταματήσει να παίζει σύμφωνα με τους υπάρχοντες κανόνες.

Ο,τι και να συμβεί, μπορούμε ήδη να δούμε τρία κύρια διδάγματα από την κρίση.

Πρώτον, έχουμε εισέλθει σε μια νέα περίοδο γεωπολιτικής αντιπαλότητας, όπου το διακύβευμα θα είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι ήταν πριν. Ο ανταγωνισμός μεταξύ δυτικών δημοκρατιών και Κίνας θα θεωρείται όλο και περισσότερο ως ένας αποφασιστικός ιστορικός διαγωνισμός για να καθοριστεί ποιος θα χτίσει τους τεχνητούς κόσμους του μέλλοντος, ποιος θα δημιουργήσει τους κανόνες που τους διέπουν και ποιος θα έχει ουσιαστική πρόσβαση στο λειτουργικό σύστημα.

Δεύτερον, η δύναμη να θέτεις τους κανόνες έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από το ποιοι είναι οι κανόνες κάθε δεδομένη στιγμή. Ενας τέτοιος σχετικισμός μπορεί να είναι δυσάρεστος για τις φιλελεύθερες ευαισθησίες, αλλά οι πρόσφατες κρίσεις έχουν αποδείξει με συνέπεια την αλήθεια του.

Τέλος, έχει σημασία ποιες δυνάμεις έχουν βασική πρόσβαση στο παγκόσμιο σύστημα. Η αποτροπή των εισβολέων από το να αποκτήσουν πρόσβαση στο βαθύτερο στρώμα του συστήματος πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα. Η επικίνδυνη εξάρτηση της Ευρώπης από τη ρωσική ενέργεια είναι ταυτόχρονα ευπάθεια και προειδοποίηση.

Ο Bruno Macaes είναι πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών υποθέσεων της Πορτογαλίας. Είναι κύριος σύμβουλος της Flint Global και κύριος ερευνητής της Wilfried Martens Centre for European Studies