Ονειρεύονται οι αράχνες; Μια νέα μελέτη λέει «ίσως»

Οι άνθρωποι ονειρεύονται, και το ίδιο κάνουν οι σκύλοι και τα πουλιά και κάποια άλλα ζώα. Και μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι αράχνες βιώνουν περιόδους γρήγορης κίνησης των ματιών κατά τη διάρκεια του ύπνου – ένα στάδιο ύπνου που σχετίζεται με τα όνειρα.

Η ανακάλυψη αλλάζει τα δεδομένα στην κατανόηση των επιστημόνων σχετικά με τον ύπνο διάφορων ζώων, δήλωσε ο Πολ Σο, καθηγητής νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις, ο οποίος, όμως, δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα.

• Διαβάστε επίσης: Τεχνητή νοημοσύνη καταφέρνει να «ακούσει» τις δονήσεις των ιστών της αράχνης

Για τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό Proceedings της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, οι ερευνητές εξέτασαν υπέρυθρα βίντεο με δεκάδες νεαρές αράχνες της οικογενείας άλτες (Salticidae) να κοιμούνται τη νύχτα. Οι μικροσκοπικές αράχνες, οι οποίες αιχμαλωτίζουν τη λεία τους χρησιμοποιώντας την οξεία όρασή τους και την ικανότητά τους στο άλμα, κοιμούνται ανάποδα κρεμασμένες από ένα μεταξένιο νήμα.

Τα βίντεο έδειξαν ότι οι αράχνες συσπούνταν και κουλούριαζαν περιοδικά τα πόδια τους καθώς οι λεγόμενοι αμφιβληστροειδείς σωληνίσκοι τους – συστατικά των χωρίς βλέφαρά ματιών τους- μετατοπίζονταν γρήγορα για να υποδείξουν ότι υφίσταντο ταχεία κίνηση των ματιών ή ύπνο REM. Οι περίοδοι του ύπνου REM ερχόταν κάθε 15 έως 20 λεπτά, με κάθε περίοδο να διαρκεί περίπου 90 δευτερόλεπτα.

Τα ακόμη αναπτυσσόμενα σώματα των νεαρών αραχνών είναι σχεδόν διαφανή, καθιστώντας δυνατή την ανίχνευση των κινήσεων των αμφιβληστροειδών σωληνίσκων τους. Συσπάσεις και κουλουριάσματα παρατηρήθηκαν επίσης στα πόδια ενηλίκων αραχνών αλτών μεγέθους ανθρώπινου νυχιού, των οποίων η χρωμάτωση καθιστά δύσκολη την παρατήρηση των αμφιβληστροειδών σωληναρίων τους.

«Όταν είδα για πρώτη φορά αυτά τα πρόσωπα που υφίσταντο σπασμούς, «τρελάθηκα» γιατί έμοιαζε με όταν ονειρεύονται γάτες ή σκύλοι», είπε η Ντανιέλα Ρέσλερ, μεταδιδακτορική υπότροφος στο γερμανικό Πανεπιστήμιο Konstanz και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.

«Αν οι αράχνες έχουν ύπνο REM, τότε αλλάζει το τοπίο σχετικά με το πότε εξελίχθηκε το REM», είπε ο Δρ Σο, προσθέτοντας ότι το εύρημα «διευρύνει τον αριθμό και τους τύπους ζώων που παρουσιάζουν αυτή την ανθρώπινη κατάσταση». Είπε ότι δεν ήταν έκπληκτος που οι αράχνες βιώνουν ύπνο REM, δεδομένης της πολυπλοκότητας του μικροσκοπικού εγκεφάλου τους.

Στους ανθρώπους, ο ύπνος REM εμφανίζεται συνήθως περίπου 90 λεπτά μετά την έναρξη του ύπνου και επαναλαμβάνεται περιοδικά μέχρι το ξύπνημα.

Έρευνα σε ανθρώπους έχει δείξει ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα αυξάνεται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM και ότι αυτή η περίοδος είναι κατά την οποία εμφανίζονται τα όνειρα.

Ο ύπνος REM έχει επίσης παρατηρηθεί σε περιορισμένο αριθμό ζώων, συμπεριλαμβανομένων των σουπιών και των πρωτευόντων θηλαστικών, καθώς και σε σκύλους και πτηνά.

Τα ζώα δεν μπορούν να αναφέρουν τα όνειρά τους, φυσικά. Αλλά ο Δρ Σο είπε ότι η έρευνα έχει δείξει ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα που καταγράφεται όταν τα ποντίκια τρέχουν σε λαβύρινθους είναι παρόμοια με αυτή που παρατηρείται στα ίδια ζώα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM – ένα εύρημα που υποδηλώνει ότι τα ζώα αυτά επαναλαμβάνουν τη δραστηριότητα στα όνειρα τους.

Η νέα μελέτη δεν μέτρησε τη δραστηριότητα στον εγκέφαλο των αραχνών που έχει μέγεθος παπαρουνόσπορου, είπε η Δρ Ρέσλερ. Αλλά είπε ότι πίστευε ότι οι κινήσεις των αραχνών υποδήλωναν ότι ονειρεύονταν, ίσως να επαναλαμβάνουν κάποια δραστηριότητα που έκαναν κατά τη διάρκεια της ημέρας.

«Νομίζω ότι ονειρεύονται. Αλλά το να αποδειχθεί αυτό επιστημονικά είναι άλλο πράγμα», είπε.

Η Δρ. Ρέσλερ είπε ότι σχεδίαζε ένα άλλο πείραμα για να συγκρίνει τις κινήσεις των ματιών των αράχνων κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης και κατά τη διάρκεια του ύπνου REM. Αν παρατηρήσει παρόμοια δραστηριότητα στα μάτια κατά τη διάρκεια του ύπνου και της εγρήγορσης, είπε, αυτό θα υποδηλώνει ότι οι αράχνες ονειρεύονται κάποια δραστηριότητα που έκαναν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, αν οι κινήσεις των ματιών μιας αράχνης ενώ παρακολουθεί μια μύγα ταιριάζουν με τις κινήσεις των ματιών της κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να σημαίνει ότι η αράχνη ονειρευόταν τη μύγα, είπε.

«Είναι δύσκολο να μιλάμε για ύπνο REM χωρίς να μιλάμε για όνειρα», είπε η Δρ Ρέσλερ.