Ευρώ: Μια δεκαετία με «οτιδήποτε χρειαστεί»

Project Syndicate

Eίναι μια σημαντική επέτειος. Στις 26 Ιουλίου 2012, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι δήλωσε ότι «η ΕΚΤ είναι έτοιμη να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να διατηρήσει το ευρώ. Και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό». Ηταν μια λαμπρή κίνηση που χάρισε στον Ντράγκι τη φήμη που του άξιζε ως σωτήρα του ευρώ.

Τώρα η ΕΚΤ ανακοίνωσε μια άλλη κίνηση που μπορεί να αλλάξει το παιχνίδι. Με το νέο της Μέσο Προστασίας Μεταφοράς (TPI) θα επιδιώξει να μειώσει τις διαφορές μεταξύ των κρατικών ομολόγων των κρατών-μελών σε περιπτώσεις όπου οι αποδόσεις αυξάνονται από την πίεση της αγοράς ή την κερδοσκοπία και όχι από θεμελιώδη προβλήματα οικονομικής βιωσιμότητας.

Διαβάστε ακόμα: Στο 3,9% «φρέναρε» η ευρωπαϊκή ανάπτυξη το β’ τρίμηνο

Παράκαμψη

Η ΕΚΤ προσπάθησε να παρακάμψει ένα βασικό ερώτημα: Ποιους όρους πρέπει να επιβάλει μια κεντρική τράπεζα όταν αγοράζει δημόσιο χρέος; Θα πρέπει ένα μη εκλεγμένο ίδρυμα με εντολή να διασφαλίζει τη σταθερότητα των τιμών να αποφασίσει επίσης ποιες εθνικές κυβερνήσεις και επιχειρήσεις θα λάβουν χρηματοδότηση; Αυτά τα ερωτήματα έχουν βαρύνει το μυαλό των επικριτών που ανησυχούν ότι η ΕΚΤ θολώνει τη διάκριση μεταξύ της χάραξης δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής.

Αλλά η επιβολή αυστηρών όρων στις κυβερνήσεις είναι επίσης επικίνδυνη, γιατί είναι ουσιαστικά μια πράξη ταπείνωσης. Μια κυβέρνηση που θεωρείται ότι υποτάσσεται σε μια υπερεθνική υπηρεσία μπορεί εύκολα να χάσει τη νομιμότητα.

Διαβάστε ακόμα: Οι προκλήσεις για την ανάπτυξη σε Ευρωζώνη, Ιταλία, Ελλάδα

TPI και η νέα ιταλική κυβέρνηση

Το TPI θα κάνει τη ζωή πιο δύσκολη για κάθε νέα ιταλική κυβέρνηση, γιατί σημαίνει ότι οι προϋποθέσεις δεν μπορούν πλέον να παρακαμφθούν. Κρίνοντας από τα κριτήρια επιλεξιμότητας που παραθέτει η ΕΚΤ, απλά δεν υπάρχουν περιστάσεις στις οποίες το TPI μπορεί να αναπτυχθεί για τη διαχείριση των επιπτώσεων από μη οικονομικές εξελίξεις, όπως η κατάρρευση μιας συμφωνίας συνασπισμού. Επιπλέον, αυτό σημαίνει ότι όταν οι Ιταλοί πάνε στις κάλπες τον Σεπτέμβριο για να εκλέξουν μια νέα κυβέρνηση, θα έχουν μια δύσκολη επιλογή, επειδή μια δεξιά διάδοχη κυβέρνηση είναι απίθανο να έχει περιθώριο ελιγμών.

Μακροπρόθεσμα, η Ευρώπη θα χρειαστεί ένα πιο επίσημο πρόγραμμα που θα λειτουργεί μέσω διακυβερνητικών και όχι νομισματικών θεσμών. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με την ανάθεση μεγαλύτερου ρόλου στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας. Αλλά ο πυρήνας μιας μεταρρύθμισης δεν θα χρειαζόταν απλώς περισσότερη δημοσιονομική ολοκλήρωση, αλλά και πιο ακριβείς και διαφανείς κανόνες για το πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί.

Το ζητούμενο

Είτε έτσι είτε αλλιώς, το ζητούμενο θα ήταν να παρακάμψουμε την ΕΚΤ και να τερματίσουμε το δεκαετές πείραμα της προσποίησης ότι δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για να μείνουν μαζί τα διαφορετικά μέλη της ευρωζώνης. Προφανώς, οποιοδήποτε τέτοιο πρόγραμμα θα χρειαζόταν τη ρητή πολιτική συναίνεση των κρατών-μελών. Εάν στηρίζεται σε περισσότερη αβεβαιότητα, θα είναι ελάχιστα διαφορετικό από αυτό που υπάρχει.

* Ο Harold James είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Princeton University