Ποιος θα καθιερώσει τη δεοντολογία του Metaverse;

Δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η εποχή του “metaverse”, αλλά όταν αυτό συμβεί, το metaverse δεν θα αποτελεί απλώς έναν τομέα που θα ελέγχεται αποκλειστικά από μία εταιρεία. Η Facebook προσπάθησε να δώσει αυτή την εντύπωση όταν άλλαξε το όνομά της σε Meta, αλλά το rebranding της συνέπεσε με μεγάλες επενδύσεις από τη Microsoft και τη Roblox. Όλες επιδιώκουν να διαμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο η εικονική πραγματικότητα και οι ψηφιακές ταυτότητες θα χρησιμοποιούνται για την οργάνωση των περισσότερων καθημερινών μας δραστηριοτήτων – από την εργασία και την υγειονομική περίθαλψη μέχρι και τις αγορές, τα παιχνίδια καθώς και άλλες μορφές ψυχαγωγίας.

Το metaverse δεν αποτελεί μία νέα έννοια. Ο όρος επινοήθηκε από τον συγγραφέα μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας, Νιλ Στίβενσον, στο βιβλίο του “Snow Crash”, το 1992, όπου περιγράφει μια υπερκαπιταλιστική δυστοπία κατά την οποία η ανθρωπότητα έχει επιλέξει τη ζωή σε εικονικά περιβάλλοντα. Μέχρι στιγμής, η εν λόγω εμπειρία στον πραγματικό κόσμο μπορεί, επίσης, να χαρακτηρισθεί «δυστοπική». Τα περισσότερα πειράματα έχουν αμαυρωθεί από περιπτώσεις εκφοβισμού, παρενόχλησης, ψηφιακών σεξουαλικών επιθέσεων και κάθε άλλου είδους κακοποίηση με τις οποίες συσχετίζονται, συνήθως, πλατφόρμες που «εξελίσσονται γρήγορα και αλλάζουν τα δεδομένα».

Διαβάστε επίσης: OT FORUM 2: Οι εταιρείες στρέφονται στο metaverse

Τίποτα από αυτά δεν μας εκπλήσσει. Η ηθική των νέων τεχνολογιών πάντα υστερούσε έναντι των ίδιων των καινοτομιών. Για τον λόγο αυτό, ανεξάρτητοι φορείς θα πρέπει να παρέχουν μοντέλα διακυβέρνησης μάλλον νωρίτερα απ’ όσο περιμέναμε – πριν το κάνουν οι ιδιοτελείς εταιρείες με γνώμονα τα δικά τους περιθώρια κέρδους.

Στην προκειμένη περίπτωση, η εξέλιξη της ηθικής στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης μάς παρέχει κάποιο δίδαγμα. Σημαντική ανακάλυψη στην αναγνώριση εικόνων με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, το 2012, έστρεψε το ενδιαφέρον των εταιρειών και των κυβερνήσεων στον εν λόγω τομέα, με ηθικολόγους και ακτιβιστές, εντούτοις, να δημοσιεύουν (και να αναδημοσιεύουν) έρευνες σχετικά με τους κινδύνους της εκπαίδευσης της τεχνητής νοημοσύνης σε μεροληπτικά σύνολα δεδομένων. Αναπτύχθηκε, λοιπόν, μια νέα γλώσσα για την ενσωμάτωση αξιών στον σχεδιασμό νέων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.

Χάρη σε αυτό το έργο, γνωρίζουμε, πλέον, ότι η τεχνητή νοημοσύνη, ουσιαστικά, «αυτοματοποιεί την ανισότητα», όπως το θέτει η Βιρτζίνια Γιούμπανκς από το Πανεπιστήμιο SUNY, στο Όλμπανι, καθώς και ότι διαιωνίζει τις φυλετικές προκαταλήψεις στην επιβολή του νόμου. Για να τραβήξει την προσοχή μας σε αυτό το ζήτημα, η μηχανικός ηλεκτρονικών υπολογιστών, Τζόι Μπουολαμουίνι, από το MIT Media Lab ξεκίνησε, το 2016, την Algorithmic Justice League.

Οι πρώτες αντιδράσεις είχαν ως στόχο να στρέψουν τα φώτα της δημοσιότητας σε ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη. Την προσπάθεια αυτή, όμως, επισκίασαν οι προσπάθειες του τομέα για αυτορρύθμιση. Οι προγραμματιστές τεχνητής νοημοσύνης εισήγαγαν τεχνικές εργαλειοθήκες, οι οποίες θα συνέβαλαν στο να διεξάγονται αξιολογήσεις στο εσωτερικό των εταιρειών καθώς και αξιολογήσεις τρίτων, ελπίζοντας ότι, με τον τρόπο αυτό, θα μειώνονταν οι φοβίες των πολιτών. Ο στόχος, όμως, δεν επετεύχθη, καθώς οι περισσότερες εταιρείες, που επιδιώκουν την ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης, διαθέτουν επιχειρηματικά μοντέλα που δεν ταυτίζονται με τα ηθικά πρότυπα που το κοινό θα ήθελε να τηρούν.

Εταιρικοί σύμβουλοι και διάφορα προγράμματα έχουν δώσει έναν περισσότερο επαγγελματικό χαρακτήρα στην ηθική της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν κινδύνους φήμης και πρακτικούς κινδύνους των ηθικών αποτυχιών. Όσοι ασχολούνται με την τεχνητή νοημοσύνη σε εταιρείες μεγάλης τεχνολογίας θα πρέπει να εξετάσουν ερωτήματα όπως το αν μια λειτουργία θα πρέπει να είναι προεπιλεγμένη σε opt-in ή opt-out· αν είναι σκόπιμο ή όχι κάποιο project να γίνει με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης· και αν τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να είναι αξιόπιστα. Για τον σκοπό αυτό, πολλές εταιρείες τεχνολογίας θεωρητικά δημιούργησαν ανεξάρτητες επιτροπές δεοντολογίας. Ωστόσο, η αξιοπιστία αυτής της μορφής διακυβέρνησης έχει έκτοτε αμφισβητηθεί μετά την απομάκρυνση διακεκριμένων εσωτερικών ερευνητών, οι οποίοι εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τις ηθικές και κοινωνικές επιπτώσεις ορισμένων μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης.

Διαβάστε επίσης: Metaverse: Ο αντίκτυπος στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες

Η καθιέρωση ενός υγιούς ηθικού θεμελίου για το metaverse απαιτεί να προλάβουμε την αυτορρύθμιση της βιομηχανίας πριν αυτή γίνει κανόνας. Πρέπει, επίσης, να έχουμε κατά νου πώς το metaverse αποκλίνει ήδη από την τεχνητή νοημοσύνη. Παρόλο που η τεχνητή νοημοσύνη έχει επικεντρωθεί, σε μεγάλο βαθμό, στις εσωτερικές λειτουργίες μιας εταιρείας, το metaverse είναι αποφασιστικά καταναλωτοκεντρικό, πράγμα που σημαίνει ότι θα συνοδεύεται από κάθε είδος επικίνδυνης συμπεριφοράς την οποία οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν καν σκεφτεί.

Ακριβώς όπως η ρύθμιση στον τομέα των τηλεπικοινωνιών (συγκεκριμένα το Τμήμα 230 του νόμου περί αξιοπρέπειας για τις επικοινωνίες στις ΗΠΑ, το 1996) παρείχε το μοντέλο διακυβέρνησης για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έτσι και οι ρυθμίσεις σχετικά με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα αποτελέσουν το προεπιλεγμένο μοντέλο διακυβέρνησης για το metaverse. Αυτό θα πρέπει όλους να μας ανησυχεί. Παρόλο που μπορούμε εύκολα να προβλέψουμε κάθε είδους κακοποίηση που μπορεί να συμβεί σε ψηφιακά περιβάλλοντα, η εμπειρία μας με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μάς δείχνει ότι ίσως υποτιμήσουμε τις διαστάσεις που μπορεί να λάβουν και τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν.

Θα ήταν προτιμότερο να υπερεκτιμήσουμε τους κινδύνους παρά να επαναλάβουμε τα λάθη των τελευταίων 15 ετών. Ένα πλήρως ψηφιακό περιβάλλον μάς δίνει τη δυνατότητα λεπτομερούς συλλογής δεδομένων, μεταξύ των οποίων και τα προσωπικά βιομετρικά δεδομένα. Και δεδομένου ότι κανείς δεν ξέρει ακριβώς πώς θα ανταποκριθούν οι άνθρωποι σε τέτοια περιβάλλοντα, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιούνται «προστατευμένα κανονιστικά περιβάλλοντα», πριν την ευρύτερη διάδοσή τους.

Το να καταφέρουμε να προβλέψουμε τις ηθικές προκλήσεις είναι πιθανό, ο χρόνος, όμως, τρέχει. Χωρίς αποτελεσματική ανεξάρτητη εποπτεία, αυτός ο νέος ψηφιακός τομέας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ξεφύγει και ότι θα συναντάμε και εκεί όλες αυτές τις περιπτώσεις κακοποίησης και τις αδικίες που επικρατούν τόσο στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης όσο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- καθώς και πολλά άλλα που δεν έχουμε καν σκεφτεί. Η δημιουργία μίας Ένωσης Δικαιοσύνης του metaverse μπορεί να είναι η μεγαλύτερή μας ελπίδα.    

Ο Τζος Εντσμίνγκερ είναι διδακτορικός φοιτητής στον τομέα της καινοτομίας και της δημόσιας πολιτικής στο Ινστιτούτο Καινοτομίας και Δημόσιου Σκοπού (ΙΙPP) του University College London (UCL). Ο Μαρκ Εσπόζιτο, συνιδρυτής της Nexus FrontierTech, είναι συνεργάτης πολιτικής στο Ινστιτούτο Καινοτομίας και Δημόσιου Σκοπού (ΙΙPP) του UCL, καθηγητής στο Hult International Business School και συν-συγγραφέας του βιβλίου “The Emerging Economies under the Dome of the Fourth Industrial Revolution” (Cambridge University Press, 2022). Ο Tέρενς Τσε, συνιδρυτής και εκτελεστικός διευθυντής της Nexus FrontierTech, είναι καθηγητής στο Hult International Business School.