ΕΕ: Αμπέλια που αντέχουν στο χρόνο – Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Ελλάδα

Αμπέλια για την παραγωγή ποιοτικών κρασιών, κόκκινες ποικιλίες αμπέλου, μικρές εκμεταλλεύσεις, αλλά και φυτεύσεις, που αντέχουν στο χρόνο είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του ευρωπαϊκού αμπελώνα, ο οποίος κατέχει περίπου το 45% των αμπελουργικών περιοχών σε όλο τον κόσμο.

Συγχρόνως, η συνολική έκταση με αμπέλια είναι 3,2 εκατ. εκτάρια, η οποία ισοδυναμεί με το 2,0% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης (UAA). Το 2020, υπήρχαν 2,2 εκατομμύρια αμπελοοινικές εκμεταλλεύσεις για κρασί στην ΕΕ, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων ήταν πολύ μικρές. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 83,3% είχε λιγότερο από 1 εκτάριο αμπελώνων.

Διαβάστε επίσης: ΕΛΣΤΑΤ: Η ακτινογραφία του ελληνικού αμπελώνα – Τι δείχνουν τα στοιχεία

Στην Ελλάδα οι αμπελώνες είναι έκτασης 103.058 εκταρίων, εκ των οποίων 64.409 εκτάρια είναι με οινοποιήσιμες ποικιλίες και 38.560 εκτάρια με επιτραπέζιες ποικιλίες.

Ποια είναι η γενική εικόνα

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, τα οποία έχει επεξεργαστεί η ΚΕΟΣΟΕ, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιταλία αντιπροσώπευαν μαζί τα τρία τέταρτα (74,9%) της αμπελουργικής έκτασης στην ΕΕ και περίπου τα δύο πέμπτα (38,7%) των εκμεταλλεύσεων αμπελοκαλλιεργειών το 2020. Ωστόσο, η Ρουμανία είχε τον υψηλότερο αριθμό αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ (0,8 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις, που αντιστοιχεί στο 37,9% του συνόλου της ΕΕ το 2020).

Οι κύριες ποικιλίες αμπέλου για το κόκκινο κρασί αντιπροσώπευαν την πλειονότητα (52,7%) όλων των κύριων ποικιλιών αμπέλου, με εκείνες για το λευκό κρασί να αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων (44,6%). Τα αμπέλια για ποιοτικά κρασιά κυριαρχούν στους αμπελώνες της ΕΕ. Το 82,4% της έκτασης των αμπελώνων στην ΕΕ αφιερώθηκε στην παραγωγή κρασιού ποιότητας το 2020.

Διαβάστε επίσης: ΚΕΟΣΟΕ: Μειωμένος ο ελληνικός αμπελώνας παρά τις νέες φυτεύσεις

Τα αμπέλια στην ΕΕ είναι σχετικά παλιά. Τα αμπέλια ηλικίας άνω των 30 ετών το 2020 αντιπροσώπευαν λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο (36,7%) της έκτασης των αμπελώνων της ΕΕ το 2020, με τα άλλα δύο πέμπτα (41,3%) να αντιστοιχούν σε αμπέλια ηλικίας μεταξύ 10 και 29 ετών.

Η συντριπτική πλειοψηφία (82,4%) των αμπελώνων της ΕΕ το 2020 αφιερώθηκε στην παραγωγή σταφυλιών για ποιοτικό κρασί. Ο οίνος ποιότητας αναφέρεται σε προϊόντα τόσο προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (2,1 εκατομμύρια εκτάρια, που αντιστοιχεί στο 65,3% των αμπελώνων της ΕΕ) όσο και προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (0,5 εκατομμύρια εκτάρια, που ισοδυναμεί με 17,1%).

Μεταξύ 2015 και 2020, υπήρχαν 257.000 λιγότερες αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ, που ισοδυναμεί με μείωση 10,3%. Οι περισσότερες από αυτές τις απώλειες εκμεταλλεύσεων προήλθαν από τις πολύ μικρές εκμεταλλεύσεις αμπελώνων. Παρατηρήθηκε μεταβολή 226.000 λιγότερων εκμεταλλεύσεων από ό,τι το 2015 στην κατηγορία μεγέθους με λιγότερο από 1 εκτάριο αμπέλων. Υπήρξαν απότομες μειώσεις στον αριθμό των αμπελώνων σε ορισμένα κράτη μέλη, αλλά ιδιαίτερα στην Πορτογαλία (απώλεια 98.000 εκμεταλλεύσεων), στην Ιταλία (απώλεια 78.000 εκμεταλλεύσεων) και στην Ισπανία (απώλεια 34.000 εκμεταλλεύσεων). Παρά αυτές τις απώλειες, η έκταση των αμπελώνων για την παραγωγή κρασιού παρέμεινε σχετικά σταθερή (-1,1%) μεταξύ 2015 και 2020.

3,2 εκατ. εκτάρια αμπελώνων στην ΕΕ

Το 2020, καταγράφηκαν 3,2 εκατομμύρια εκτάρια γης με αμπέλια στην ΕΕ. Μεταξύ των 16 κρατών μελών, που διαθέτουν περισσότερα από το όριο των 500 εκταρίων αμπελώνων, η Ισπανία (με 0,9 εκατομμύρια εκτάρια), η Γαλλία (0,8 εκατομμύρια εκτάρια) και η Ιταλία (0,7 εκατομμύρια εκτάρια) αντιπροσώπευαν μαζί περίπου τα τρία τέταρτα (74,9%) στη συνολική έκταση της ΕΕ με αμπέλια. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους αμπελώνες της ΕΕ βρίσκονταν στη Ρουμανία, την Πορτογαλία, τη Γερμανία και την Ελλάδα, που η καθεμία είχε επιπλέον 0,1 έως 0,2 εκατομμύρια εκτάρια με αμπέλια. Όπως επισημαίνει η ΚΕΟΣΟΕ, στα στοιχεία της EUROSTAT εμφανίζονται για την Ελλάδα αμπελώνες έκτασης 103.058 εκτάρια, εκ των οποίων 64.409 εκτάρια με οινοποιήσιμες ποικιλίες και 38.560 εκτάρια με επιτραπέζιες ποικιλίες).

Υπάρχουν ορισμένες περιφέρειες στην ΕΕ που ειδικεύονται στην παραγωγή κρασιού. Περίπου το ένα πέμπτο των χρησιμοποιούμενων γεωργικών εκτάσεων του Languedoc-Roussillon στη Γαλλία (21,3 %) και της La Rioja στην Ισπανία (20,1 %) φυτεύτηκαν σε αμπέλια και περίπου το 15 % στην περιοχή Fruili-Venezia Guilia της Ιταλίας και στη Madiera στην Πορτογαλία . Υπήρχε εκτεταμένη περιφερειακή εξειδίκευση στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία και περιοχές όπου το μερίδιο UAA στα αμπέλια ξεπέρασε το 8 %) καθώς και σε απομονωμένες περιοχές σε άλλα κράτη μέλη, όπως η Βιέννη στην Αυστρία (όπου το 11,8 % της UAA ήταν στα αμπέλια), η Αττική στην Ελλάδα (9,4 %) και η Ρηνανία-Πφάλτζ στη Γερμανία (NUTS 1, 9,2 %).

2,2 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεων με αμπελώνες στην ΕΕ

Η ΕΕ είχε 2,2 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις αμπελώνων το 2020. Λίγο λιγότερο από τα δύο πέμπτα (37,9 %) αυτού του συνόλου της ΕΕ ήταν οι 0,8 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις στη Ρουμανία, οι οποίες είναι συνήθως πολύ μικρές. Άλλα 0,5 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεων με αμπελώνες βρίσκονταν στην Ισπανία και 0,3 εκατομμύρια στην Ιταλία, αντιπροσωπεύοντας μαζί το ένα τρίτο (35,3 %) του συνόλου της ΕΕ.

Οι αμπελώνες της ΕΕ είναι συνήθως μικροί, ιδιαίτερα σε σύγκριση με το μέγεθος άλλων εκμεταλλεύσεων που καλλιεργούν φυτά ή εκτρέφουν ζώα. Το μέσο μέγεθος μιας εκμετάλλευσης αμπελώνα στην ΕΕ καταγράφηκαν 1,4 εκτάρια το 2020, σε σύγκριση με μέσο όρο 15,2 εκταρίων (2016) για όλες τις εκμεταλλεύσεις στην ΕΕ. Οι μικρότεροι αμπελώνες στην ΕΕ ήταν στη Ρουμανία (κατά μέσο όρο 0,2 εκτάρια ανά εκμετάλλευση αμπελώνα) και στην Κροατία, την Ελλάδα, τη Σλοβενία και την Κύπρο (όλες περίπου 0,5 έως 0,6 εκτάρια κατά μέσο όρο). Αντίθετα, το μέσο μέγεθος μιας εκμετάλλευσης αμπελώνα στη Γαλλία ήταν 10,5 εκτάρια, που ήταν υπερδιπλάσιο από τον επόμενο υψηλότερο μέσο όρο των 4,6 εκταρίων στο Λουξεμβούργο.

Σε ολόκληρη την ΕΕ, υπήρχε σχετικά μικρός αριθμός εκμεταλλεύσεων με μεγάλες εκτάσεις αμπελώνων. Σε επίπεδο ΕΕ, το 3,2% των εκμεταλλεύσεων με περισσότερα από 10 εκτάρια αμπελώνων αντιπροσώπευε την πλειοψηφία (59,2%) όλων των αμπελώνων στην ΕΕ. Η συντριπτική πλειονότητα των αμπελώνων ήταν πολύ μικρή. Το 83,3% είχε λιγότερο από 1 εκτάριο αμπελώνων. Αυτή η κατανομή ήταν χαρακτηριστικό των περισσότερων κρατών μελών. Στη Σλοβακία, τη Γαλλία, την Τσεχία, τη Βουλγαρία, την Ισπανία, τη Γερμανία, το Λουξεμβούργο, την Αυστρία και την Ουγγαρία, η πλειονότητα της αμπελουργικής έκτασης βρισκόταν σε αυτές τις εκμεταλλεύσεις με περισσότερα από 10 εκτάρια αμπελώνων και στην Ιταλία και την Πορτογαλία ήταν μόνο λίγο λιγότερο από 50%.