Αποκωδικοποιώντας τον ανταγωνισμό Κίνας και ΗΠΑ

Project Syndicate 

O πόλεμος στην Ουκρανία δεν άλλαξε τις στρατηγικές προτεραιότητες της Αμερικής. Η Κίνα, όχι η Ρωσία, παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση για τη φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων. «Η Κίνα είναι η μόνη χώρα με την πρόθεση να αναδιαμορφώσει τη διεθνή τάξη και, ολοένα και περισσότερο, την οικονομική, διπλωματική, στρατιωτική και τεχνολογική δύναμη για να το κάνει», εξήγησε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν σε πρόσφατη ομιλία του. Ωστόσο, τα γεγονότα στην Ουκρανία έχουν βαθύνει περαιτέρω το διπλωματικό και πολιτικό χάσμα μεταξύ των δύο μεγάλων δυνάμεων.

Οι σαρωτικές κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας είχαν σχεδιαστεί όχι μόνο για να τιμωρήσουν το Κρεμλίνο αλλά και για να στείλουν μια έγκαιρη προειδοποίηση στους ηγέτες της Κίνας που μπορεί να σκέφτονται μια επίθεση στην Ταϊβάν.

Σύμφωνα με τον Μπλίνκεν, οι ΗΠΑ θα πρέπει να επιδιώξουν «να διαμορφώσουν το στρατηγικό περιβάλλον γύρω από το Πεκίνο» επενδύοντας στις τεχνολογικές-στρατιωτικές δυνατότητες της Αμερικής και κινητοποιώντας τους συμμάχους των ΗΠΑ. Από τότε που η κυβέρνηση Ομπάμα «στράφηκε στην Ασία» πριν από μία δεκαετία, η Κίνα έχει μετατραπεί από στρατηγικός εταίρος σε στρατηγικός ανταγωνιστής, αν όχι στρατηγικός αντίπαλος.

Για χρόνια, οι αμερικανοί στρατηγοί υπέθεταν ότι η ενσωμάτωση της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία και η εμφάνιση μιας κινεζικής μεσαίας τάξης θα έφερνε μεγαλύτερο πολιτικό και οικονομικό άνοιγμα στη χώρα. Οπως είπε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους το 1991, «κανένα έθνος στη Γη δεν έχει ανακαλύψει τρόπο να εισάγει τα αγαθά και τις υπηρεσίες του κόσμου και να σταματά τις ξένες ιδέες στα σύνορα». Ομοίως, ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον υποστήριξε σχεδόν μία δεκαετία αργότερα ότι «όσο περισσότερο η Κίνα απελευθερώνει την οικονομία της, τόσο πληρέστερα θα απελευθερώνει τις δυνατότητες του λαού της… Και όταν τα άτομα έχουν τη δύναμη όχι απλώς να ονειρεύονται αλλά να πραγματοποιούν τα όνειρά τους, θα απαιτούν μεγαλύτερο λόγο».

Για να αποφευχθούν τα ζοφερά σενάρια προτείνονται στρατηγικές που συνδυάζουν διαφορετικές μορφές δέσμευσης και αποσύνδεσης, συνεργασίας και ανταγωνισμού. Οι ετικέτες τους μπορεί να διαφέρουν, αλλά η ουσία είναι περίπου η ίδια.

Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όλες συνεπάγονται την ανάπτυξη αμοιβαία σεβαστών κόκκινων γραμμών, διπλωματίας υψηλού επιπέδου για την επιβολή τους και συνεργασία σε παγκόσμια θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, οι πανδημίες και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Τελικά, το κατά πόσο μπορεί να επιτευχθεί ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των δύο δυνάμεων θα εξαρτηθεί περισσότερο από ψυχολογικούς παράγοντες παρά από στρατηγικούς. Η κινεζο-αμερικανική σχέση από την υπερηφάνεια ενός ηγεμόνα, από τη μια πλευρά, και την υπερηφάνεια ενός πολιτισμού χιλιετιών που έχει περιθωριοποιηθεί για πάρα πολύ καιρό, από την άλλη.

Ο Edoardo Campanella είναι κύριος συνεργάτης στο Mossavar-Rahmani Center for Business and Government του Harvard Kennedy School