Γαλλία: Η ενεργειακή κρίση και το κόστος των ιδιωτικών τζετ

Τα κοινωνικά δίκτυα έκαναν πάλι το θαύμα τους. Η φωτογραφία που ανέβασε στις 15 Ιουλίου στο Instagram η εξόχως «επιδραστική» Κάιλι Τζένερ αγκαλιά με το φίλο της Τράβις Σκοτ μπροστά στα Learjet τους γράφοντας από κάτω δίκην λεζάντας «Θα πάρουμε το δικό σου ή το δικό μου σήμερα;», γοήτευσε πολλούς από τα 358 εκατομμύρια των ακολούθων της. Ξεσήκωσε όμως και έντονες διαμαρτυρίες από κάποιους εξ αυτών που εν μέσω ξηρασίας και ενεργειακής κρίσης, που στέλνει το κόστος ζωής στα ουράνια, έκριναν την ανάρτηση εξόχως προκλητική.

Το κράξιμο των λίγων κάνει περισσότερο σαματά από το χειροκρότημα των πολλών – πόσω μάλλον από τα like τους – και ως εκ τούτου το θέμα πήρε διαστάσεις σε όλα τα κοινωνικά δίκτυα. Τόσο που μια κυβέρνηση (η γαλλική) αισθάνθηκε ότι φέρει ευθύνη έναντι της ξιπασμένης συμπεριφοράς κάποιων διασημοτήτων που προκαλούν το κοινό αίσθημα.

«Όταν κάθε Γάλλος κάνει μια προσπάθεια για την ενέργεια και το περιβάλλον και αλλάζει την καθημερινότητά του, εκείνοι που, αν και μπορούν να κάνουν τα περισσότερα, μολύνουν περισσότερο πρέπει επίσης να συμβάλουν στην κοινή προσπάθεια», δήλωσε ο υπουργός Μεταφορών Κλεμάν Μπον στην εφημερίδα «Le Figaro».

Ο γάλλος υπουργός αποκάλυψε ότι επεξεργάζεται από τον Ιούλιο μια δέσμη κανόνων που θα ρυθμίζουν τις πτήσεις των ιδιωτικών αεροπλάνων, επιβεβαιώνοντας σχετικές πληροφορίες που δημοσιοποίησε πρώτη η «Le Parisien». Εξάλλου ο πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν έχει προσωπικά ζητήσει από τους Γάλλους πολίτες να εξοικονομήσουν ενέργεια και να ελέγξουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, υπενθυμίζει η «Le Figaro».

Ο Κλεμάν Μπον δεν δρα όμως μόνο ως Γάλλος. Κινητοποιείται και ως Ευρωπαίος. «Πρέπει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας και να ορίσουμε κανόνες που θα θέτουν υπό έλεγχο τις ιδιωτικές πτήσεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι και χρήσιμο και απαραίτητο στην παρούσα συγκυρία», τόνισε.

Ο ρόλος της πανδημίας

Έχει γίνει αντιληπτό από όλους ότι η πανδημία αποτέλεσε αφορμή για να γίνουν οι μετακινήσεις των ανθρώπων πιο «ιδιωτικές». Προσπαθώντας να αποφύγουν το συνωστισμό των μέσων μαζικής μεταφοράς, όσοι διέθεταν ιδιωτικό αυτοκίνητο το χρησιμοποιούσαν πολύ περισσότερο κατά τις καθημερινές τους μετακινήσεις. Παρατηρήθηκε έκρηξη στις πωλήσεις ακόμα και παμπάλαιων (και εξόχως ρυπογόνων) αυτοκινήτων που τα προμηθεύονταν οι οικογένειες ως δεύτερα και τρίτα οχήματα για να εξυπηρετούνται.

Κάτι ανάλογο έπραξαν και όσοι μπορούσαν να πετύχουν την «κοινωνική αποστασιοποίηση» και στους αιθέρες. Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό ελέγχου των αεροπορικών πτήσεων Eurocontrol, ο αριθμός των πτήσεων των ιδιωτικών αεροσκαφών σχεδόν διπλασιάστηκε μετά το ξέσπασμα της πανδημίας συγκριτικά με το 2019. Έτσι το 2021 τα αεριωθούμενα (τζετ) ιδιωτικά αεροπλάνα έφθασαν να κατέχουν μερίδιο 12% στη συνολική αεροπορική κίνηση στην Ευρώπη.

Ο γραμματέας στη Γαλλία του ευρωπαϊκού Κόμματος των Οικολόγων Πρασίνων Ζιλιέν Μπαγιού θεωρεί ότι «ήρθε η ώρα για να απαγορευτούν οι πτήσεις των ιδιωτικών τζετ». Σύμφωνα με το γάλλο οικολόγο, η απαγόρευση αυτή θα είναι η λιγότερο τιμωρητική για τις ανθρώπινες κοινωνίες, θα επηρεάσει πολύ λίγους συμπολίτες μας, ενώ οι συνέπειες που θα έχει για το κλίμα και για την εξοικονόμηση ενέργειας θα είναι πολύ μεγάλες και άμεσες. «Είναι θέμα δικαιοσύνης», υποστήριξε ο Μπαγιού.

«Να συνέλθουν από τη μέθη»

Ο Κλεμάν Μπον όμως διαφωνεί. «Ο Ζιλιέν Μπαγιού μιλάει για απαγόρευση των τζετ. Αλλά τι σημαίνει αυτό; Είναι ένα καθαρό σύνθημα, παράλογο και αφηρημένο», αντιτείνει. Με το Γάλλο υπουργό συμφωνεί και η επικεφαλής προγραμμάτων της Ένωσης Shift Project, Μπεατρίς Ζαρίζ, η οποία θεωρεί ότι «το ζητούμενο δεν είναι η πλήρης απαγόρευση των πτήσεων, αλλά να αντιληφθούν οι πιο πλούσιοι συμπολίτες μας ότι είναι η ανάγκη να κάνουν μια προσπάθεια ώστε να συνέλθουν από τη μέθη που τους προκαλεί ο πλούτος τους».

Ο υπουργός Μπον θεωρεί ότι το τρίπτυχο στο οποίο θα πρέπει να κινηθούν η γαλλική και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι «λογοδοσία, ρύθμιση, φορολόγηση». Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά τη λογοδοσία, οι ιδιοκτήτες ιδιωτικών ή εταιρικών τζετ θα πρέπει να ενημερώνουν εγκαίρως τις αρμόδιες αρχές για τα ταξίδια τους και όχι τον πύργο ελέγχου των αεροδρομίων λίγο πριν από την απογείωση (αφού δηλαδή η Κάιλι και ο Τρέβορ στρίψουν το νόμισμα και αποφασίσουν τίνος το πετούμενο θα καβαλήσουν).

Σε ό,τι αφορά τη ρύθμιση, θα μπορούσε επίσης να αφορά την απαγόρευση των ιδιωτικών αεροπορικών ταξιδιών σε κοντινές αποστάσεις όπου υπάρχει εναλλακτική σιδηροδρομική συγκοινωνία ή άλλες εμπορικές πτήσεις. Για αυτό, το γαλλικό Υπουργείο Μεταφορών θα συμπεριλάβει τα ιδιωτικά τζετ στον νόμο για το κλίμα και τη βιωσιμότητα, ο οποίος απαγορεύει πτήσεις προς προορισμούς προσβάσιμους με τρένο σε λιγότερο από δυόμισι ώρες.

«Ο ρυπαίνων πληρώνει»

Ο τρίτος πυλώνας των μέτρων για τον περιορισμό των εξόχως ρυπογόνων και ενεργοβόρων πτήσεων ιδιωτικών αεροσκαφών είναι η φορολόγηση. Και κινείται στο πλαίσιο και τη λογική του προ-κρίσης γενικότερου κανόνα «ο ρυπαίνων πληρώνει».

Σύμφωνα με έκθεση της ΜΚΟ Transport & Environment, που δημοσιεύθηκε τον Μάιο, οι ιδιωτικές πτήσεις έχουν αποτύπωμα άνθρακα ανά επιβάτη 5 έως 14 φορές μεγαλύτερο από τις εμπορικές πτήσεις και 50 φορές μεγαλύτερο από το τρένο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι πτήσεις ιδιωτικών αεροσκαφών θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στις ποσοστώσεις φόρου άνθρακα, η μεταρρύθμιση των οποίων βρίσκεται ακόμη υπό συζήτηση.

Από την άλλη πλευρά, ο αεροναυπηγός Ξαβιέ Τιτελμάν υπενθυμίζει ότι τα ιδιωτικά τζετ συμβάλλουν στην περίφημη «συνδεσιμότητα», ειδικά κατά τη μεταφορά ανθρώπινων οργάνων ή την εκκένωση περιοχών για υγειονομικούς ή ιατρικούς λόγους. Ο Τιτελμάν θεωρεί ότι θα είναι πολύπλοκο να διαφοροποιηθούν αυτές οι δράσεις των ιδιωτικών τζετ από τις καταχρήσεις των πτήσεων που κάνουν οι υπερπλούσιοι.

Η αλήθεια είναι ότι η αύξηση της φορολόγησης στη λογική του «ο ρυπαίνων πληρώνει», εν προκειμένω δεν είναι και τόσο αποτρεπτική. Την αυξημένη φορολόγηση θα την σκεφτεί αυτός που θα πάρει το Φιατάκι του για τη δουλειά και όχι αυτός που ούτε την πόρτα της λιμουζίνας του δεν ανοίγει ο ίδιος. Πόσο θα σκεφτεί ένας πολυ-εκατομμυριούχος αν η πτήση του με το Learjet θα κοστίσει 20.000 ή 30.000 ευρώ;

Και τα κότερα στο στόχαστρο

Σε κάθε περίπτωση, ο γάλλος υπουργός Μεταφορών Κλεμάν Μπον δηλώνει αποφασισμένος να θέσει το θέμα στην επόμενη συνάντηση με τους Ευρωπαίους ομολόγους του που θα έχει τον Οκτώβριο. Και προαναγγέλλει επίσης ότι στο πλαίσιο της ρύθμισης των δυσβάστακτων για το περιβάλλον (και όχι για τους ίδιους) μετακινήσεων των υπερπλουσίων θα εντάξει και τις θαλαμηγούς, που και αυτές καταναλώνουν προκλητικά μεγάλες για την παρούσα συγκυρία ποσότητες ενέργειας και εκλύουν υπερβολικούς ρύπους.

«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε όπως πριν. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε και τους τρόπους με τους οποίους μετακινούμαστε», σημειώνει. Είναι μεγάλη και η πίεση που δέχεται ο πολιτικός κόσμος από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ήδη στο Twitter δημιουργήθηκε ο λογαριασμός Celebrity Jets, που δημοσιεύει καθημερινά τις ιδιωτικές πτήσεις των διασημοτήτων. Τον ακολουθούν μέχρι στιγμής περίπου 116.000 χρήστες – όχι επειδή θαυμάζουν βέβαια τα καταναλωτικά πρότυπα των πλουσίων και ενδιαφέρονται γι’ αυτούς.

Δεν είναι πολλοί, αλλά είπαμε: ο σαματάς που κάνει το κράξιμο είναι πολλαπλάσιος των like και των άλλων θαυμαστικών εκδηλώσεων των πολλών. Χώρια που σπέρνει και το μικρόβιο της αμφισβήτησης σε όλο και μεγαλύτερες εκτάσεις των ανθρώπινων κοινωνιών.