Ρωσία: Γιατί η οικονομία συνεχίζει να ξεπερνά τις προσδοκίες

Ακόμα και υπό κανονικές συνθήκες η διαφάνεια δεν αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό της ρωσικής οικονομίας – και οι συνθήκες που επικρατούν σήμερα δεν θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν «κανονικές». Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και η Rosstat, η επίσημη στατιστική υπηρεσία, έχουν σταματήσει να δημοσιεύουν στοιχεία για κάθε τομέα, από το εμπόριο μέχρι και τις επενδύσεις, ενώ πολλοί αμφισβητούν την αξιοπιστία των στοιχείων που προκύπτουν συνεχώς. Οι επενδυτικές τράπεζες – oι οποίες δεν παρέχουν, πλέον, συμβουλές σε πελάτες για τις εταιρείες στη Ρωσία – δεν διεξάγουν πια πληθώρα ερευνών. Οι πολυμερείς οργανισμοί έχουν αποσύρει τους οικονομολόγους από τη χώρα.

Εν τω μεταξύ, συζητήσεις έχουν προκύψει σχετικά με το πόσο καλά τα πηγαίνει η ρωσική οικονομία. Δημοσίευση πέντε ερευνητών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, η οποία έχει ήδη προκαλέσει μεγάλο ενδιαφέρον, αναφέρει ότι η αποχώρηση των δυτικών επιχειρήσεων από τη Ρωσία και οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση παραλύουν τη χώρα. Οι όποιες φαινομενικά οικονομικές δυνάμεις θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν μία «οφθαλμαπάτη». «Τα στατιστικά στοιχεία, τα οποία επιλέγονται από τον Πούτιν, δημοσιεύονται, στη συνέχεια, απερίσκεπτα στα μέσα ενημέρωσης και χρησιμοποιούνται από πληθώρα καλοπροαίρετων, αλλά απρόσεκτων ειδικών, ώστε να μπορέσουν να προβούν σε προβλέψεις, οι οποίες θα είναι υπερβολικές και εξωπραγματικά ευνοϊκές για το Κρεμλίνο», υποστηρίζουν οι ερευνητές. Άλλοι φαίνονται περισσότερο αισιόδοξοι. «Η οικονομία δεν καταρρέει», έγραψε σε πρόσφατη δημοσίευσή του ο Chris Weafer, αναγνωρισμένος αναλυτής στη Ρωσία. Τι ισχύει τελικά;

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Τι συμβαίνει τελικά με την οικονομία της;

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οικονομία της βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση. Το ρούβλι έχασε το ένα τέταρτο της αξίας του έναντι του δολαρίου. Το Χρηματιστήριο κατέρρευσε, αναγκάζοντας τις ρυθμιστικές αρχές να αναστείλουν τις συναλλαγές. Οι δυτικές εταιρείες αποσύρθηκαν από τη Ρωσία, ή δεσμεύτηκαν ότι θα αποχωρήσουν από την εγχώρια αγορά κατά εκατοντάδες, καθώς οι κυβερνήσεις τούς επέβαλαν κυρώσεις. Μέσα σε ένα μήνα οι αναλυτές αναθεώρησαν προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για το ρωσικό ΑΕΠ, το 2022, από αύξηση 2,5% σε μείωση κοντά στο 10%. Άλλοι προέβησαν σε περισσότερο δυσοίωνες προβλέψεις. «Ειδικοί προβλέπουν συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ρωσίας έως και 15%, φέτος, εξαλείφοντας τα οικονομικά κέρδη των τελευταίων 15 ετών», θριαμβολογούσε ο Λευκός Οίκος.

Και οι δύο πλευρές, ωστόσο, συμφωνούν ότι η χώρα εξακολουθεί να υποφέρει. Οι μαζικές αυξήσεις των επιτοκίων, την άνοιξη, με στόχο τη σταθεροποίηση του καταρρέοντος ρουβλίου, μαζί με την αποχώρηση ξένων επιχειρήσεων, έχουν ωθήσει τη ρωσική οικονομία σε ύφεση. Το δεύτερο τρίμηνο του έτους, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 4%, σε ετήσια βάση, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Πολλές από τις 300 βιομηχανικές πόλεις της χώρας, που πλήττονται σημαντικά από τις κυρώσεις, βρίσκονται σε πλήρη ύφεση. Αρκετοί πολίτες, ιδίως μορφωμένοι, έχουν εγκαταλείψει τη Ρωσία, ενώ άλλοι μεταφέρουν τα περιουσιακά τους στοιχεία εκτός της χώρας. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, οι ξένοι απέσυραν άμεσες επενδύσεις αξίας 15 δισ. δολαρίων, το χειρότερο ποσό που έχει καταγραφεί ποτέ. Τον Μάιο του 2022, τα ρωσικά εμβάσματα προς τη Γεωργία ήταν – προς έκπληξή μας – δεκαπλάσια σε όρους δολαρίου σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Ωστόσο, ανάλυση του Economist βάσει στοιχείων από διάφορες πηγές δείχνει ότι η οικονομία της Ρωσίας τα πηγαίνει καλύτερα από ό,τι προέβλεπαν ακόμη και οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις, καθώς οι πωλήσεις υδρογονανθράκων τροφοδότησαν πλεόνασμα ρεκόρ στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τον «δείκτη τρέχουσας δραστηριότητας», ο οποίος δημοσιεύεται από την τράπεζα Goldman Sachs – μέτρο οικονομικής ανάπτυξης σε πραγματικό χρόνο. Αυτός μειώθηκε δραματικά τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, ακόμη και σε κλίμακα που μπορεί να συγκριθεί με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-09 ή ακόμη και με την εισβολή στην Ουκρανία το 2014. Τους επόμενους μήνες ο εν λόγω δείκτης ανέκαμψε.

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Για έκτη συνεχόμενη εβδομάδα υποχωρεί ο πληθωρισμός

Άλλες μετρήσεις διηγούνται μία παρόμοια ιστορία: το ενδεχόμενο ύφεσης, αλλά όχι βαθιάς, τουλάχιστον για τα ασταθή πρότυπα της Ρωσίας. Τον Ιούνιο, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 1,8% σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα, σύμφωνα με έγγραφο που δημοσίευσε η JPMorgan Chase, μία άλλη τράπεζα. Δείκτης ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος καταρτίζεται μέσω της διεξαγωγής ερευνών σε διευθυντές επιχειρήσεων, προβλέπει ότι το πλήγμα θα είναι μικρότερο από ό,τι σε προηγούμενες κρίσεις. Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας φαίνεται να αυξάνεται και πάλι, μετά την αρχική πτώση. Ο αριθμός σιδηροδρομικών φορτώσεων – δείκτης που μετρά τη ζήτηση – συνεχίζει να σημειώνει καλές επιδόσεις .

Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός υποχωρεί. Από τις αρχές του 2022 έως τα τέλη Μαΐου οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά περίπου 10%. Η πτώση του ρουβλίου κατέστησε ακριβότερες τις εισαγωγές – η αποχώρηση των δυτικών εταιρειών μείωσε την προσφορά. Ωστόσο, οι τιμές, σήμερα, έχουν αρχίσει να σημειώνουν πτώση, σύμφωνα με τη Rosstat. Δημοσίευμα από την State Street Global Markets, εταιρεία παροχής συμβουλών, και την PriceStats, εταιρεία ανάλυσης δεδομένων, με βάση τις διαδικτυακές τιμές, δείχνει παρόμοιες τάσεις. Στις δημόσιες δηλώσεις της, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας εκφράζει τις ανησυχίες της για την πτώση των τιμών αλλά και για τον πληθωρισμό.

Το ισχυρότερο ρούβλι έχει μειώσει το κόστος των εισαγωγών. Παράλληλα, οι προσδοκίες των Ρώσων για τον πληθωρισμό έχουν μειωθεί. Δεδομένα από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα του Κλίβελαντ, την εταιρεία συμβούλων Morning Consult και όσα έχει δηλώσει ο Raphael Schoenle από το Πανεπιστήμιο Brandeis δείχνουν ότι ο αναμενόμενος πληθωρισμός για το επόμενο έτος έχει σημειώσει πτώση από 17,6%, τον Μάρτιο, σε 11%, τον Ιούλιο. Διαθέτοντας άφθονο φυσικό αέριο, η Ρωσία είναι, επίσης, απίθανο να αντιμετωπίσει κάποια ευρωπαϊκού τύπου αύξηση του πληθωρισμού, η οποία θα αποτελέσει συνέπεια των υψηλότερων τιμών ενέργειας.