Ενέργεια: Το ευρωπαϊκό σχέδιο έκτακτης ανάγκης – Τα 7 σενάρια

Εκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που επιβαρύνει τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς η ενεργειακή κρίση βαθαίνει και ο χειμώνας αναμένεται πιο «βαρύς» από κάθε άλλη φορά εδώ και πολλά χρόνια.

Την ίδια ώρα η Μόσχα σφίγγει τον ενεργειακό της κλοιό, αντιδρώντας στις δυτικές κυρώσεις. Η γαλλική εταιρεία Engie ανακοίνωσε σήμερα ότι  η ρωσική Gazprom την ενημέρωσε ότι μειώνει άμεσα τις παραδόσεις φυσικού αερίου, λόγω διαφωνίας μεταξύ των μερών σχετικά με την εφαρμογή ορισμένων συμβάσεων. Κι όλα αυτά μόλις μία ημέρα πριν ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός κλείσει για τρεις ημέρες τον αγωγό Nord Stream 1, επικαλούμενος εργασίες συντήρησης.

Διαβάστε επίσης – Γαλλία: Πρόθυμες να βοηθήσουν για να αποφευχθούν υποχρεωτικές διακοπές το χειμώνα δηλώνουν οι επιχειρήσεις

Εν τω μεταξύ, κλείνει από αύριο 31 Αυγούστου για τρεις ημέρες ο Nord Stream 1, ο αγωγός που διοχετεύει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη μέσω Βαλτικής. Η Gazprom επικαλείται λόγους συντήρησης στον μοναδικό συμπιεστή φυσικού αερίου που του απομένει. Το κλείσιμο αναμένεται να επιφέρει περαιτέρω διαταραχές στον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο, καθώς ο αγωγός λειτουργεί ήδη μόνο στο 20% της δυναμικότητάς του.

Διαβάστε επίσης – Ενεργειακή κρίση: Εντείνεται η διαμάχη ΕΕ- Ρωσίας – Ανησυχία ενόψει του χειμώνα

Η βασική ιδέα του σχεδίου

Η βασική ιδέα που συζητούν οι αξιωματούχοι ης ΕΕ, σύμφωνα με το Bloomberg, είναι ο βραχυπρόθεσμος περιορισμός των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας ενώ μακροπρόθεσμα αυτό που αναζητείται είναι πώς θα αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο τιμολογείται η ενέργεια με απώτερο στόχο τη διακοπή της σύνδεσης του φυσικού αερίου με την ηλεκτρική ενέργεια.

Το γεγονός ότι η κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ έχει διαφορετικό ενεργειακό μείγμα, καθώς άλλες βασίζονται στα ορυκτά καύσιμα και άλλες έχουν κάνει πολλά βήματα μπροστά στη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθιστά πολύ δύσκολη έως ανέφικτη μια ενιαία προσέγγιση που να ικανοποιεί όλες τις πλευρές.

Ένα άλλο βασικό ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει το κόστος αυτού του σχεδίου, το κράτος μέσω κρατικής χρηματοδότησης ή οι παραγωγοί μέσω φορολόγησης;

Οι πιθανές επιλογές και τι θα μπορούσαν να σημαίνουν, σύμφωνα με το Βloomberg είναι οι ακόλουθες:

Πλαφόν στο φυσικό αέριο αλά Ισπανία

Η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν οι πρώτες που βγήκαν εκτός των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ και έθεσαν ανώτατο όριο στο φυσικό αέριο για να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Ο αντιμονοπωλιακός βραχίονας της ΕΕ είπε ότι η στήριξη θα λάβει τη μορφή πληρωμής που λειτουργεί ως άμεση επιχορήγηση στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους.

Το κύριο μειονέκτημα είναι ότι οι χαμηλότερες τιμές μπορεί να σημαίνουν περισσότερες εξαγωγές σε διασυνοριακές συνδέσεις με χώρες όπως η Γαλλία.

Στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση είπε πρόσφατα ότι το σύστημα ανώτατων ορίων οδήγησε τις τιμές να υποχωρήσουν κατά μέσο όρο κατά 17% σε σχέση με το ύψος στο οποίο θα ήταν χωρίς αυτόν τον μηχανισμό.

Εκτακτη φορολόγηση κερδών

Οι τιμές ρεκόρ έχουν εκτινάξει τα κέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας γεγονός που τραβά την προσοχή των ευρωπαϊκών φορέων χάραξης πολιτικής. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη επιβάλει έναν έκτακτο φόρο στα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά δεν τον επέκτεινε στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ πρότεινε να εξεταστεί το ενδεχόμενο ενός βραχυπρόθεσμου φόρου στα «υπερβολικά» κέρδη των ενεργειακών εταιρειών.

«Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν πιθανώς φόρους στα υπερβολικά κέρδη», δήλωσε η Ιπέκ Οζκαρντέσκαγια, ανώτερη αναλυτής της Swissquote Bank, η οποία όμως πρόσθεσε πως «εάν συμβεί αυτό, οι εταιρείες ενέργειας θα μπορούσαν να αντιδράσουν μειώνοντας την παραγωγή, με κίνδυνο περαιτέρω εμβάθυνσης της ενεργειακής κρίσης».

Διαχωρισμός ενέργειας

Ο περιορισμός της επίδρασης του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας με το διαχωρισμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των τιμών φυσικού αερίου και άλλων ορυκτών καυσίμων έχει σκιαγραφηθεί από την Ελλάδα. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει χαμηλότερα έσοδα για καθαρή ενέργεια, αντανακλώντας χαμηλότερο κόστος παραγωγής.

Μείωση ζήτησης

Η ΕΕ έχει ήδη συμφωνήσει έναν εθελοντικό στόχο για μείωση της ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15%, αλλά θα μπορούσαν να ληφθούν περισσότερα μέτρα για τον συντονισμό των παρεμβάσεων για την επίτευξη της μείωσης.

Περιορισμός τιμής εισαγωγής

Μια πρόταση που διατυπώθηκε από την Ιταλία ήταν ο περιορισμός της τιμής των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, προκειμένου να περιοριστεί το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος. Με σκεπτικισμό αντιδρά σε μια τέτοια πρόταση ωστόσο η Γερμανία – ο κορυφαίος εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου – καθώς μια τέτοια εξέλιξη προϋποθέτει συμφωνία της Μόσχας.

«Διόρθωση» στις ΑΠΕ

Πολλά αιολικά και ηλιακά έργα έχουν ήδη μακροπρόθεσμα συμβόλαια για την πώληση ενέργειας σε σταθερή τιμή. Όσα project δεν έχουν τέτοια συμβόλαια, μπορούν να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη όταν οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας είναι υψηλές, αλλά αντιμετωπίζουν και κινδύνους. Όπως στην περίπτωση που υπάρχουν μεγάλα αποθέματα σε ηλιακή και αιολική ενέργεια, ενώ με την πάροδο του χρόνου θα προστίθενται στο δίκτυο ολοένα και νέα έργα ΑΠΕ.

Ο διαχωρισμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την αγορά φυσικού αερίου θα ήταν ευπρόσδεκτος από πολλούς παραγωγούς και επενδυτές, κι αυτό είναι ένα ακόμα ζήτημα που τίθεται στο τραπέζι.

Αέριο αποσύνδεσης

Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου διερευνά αλλαγές στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που θα σταματήσουν το ασταθές κόστος του φυσικού αερίου που καθορίζει την τιμή της ενέργειας που παράγεται από φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα εισάγει κίνητρα στους καταναλωτές να αντλούν ενέργεια από το δίκτυο, όταν η ζήτηση είναι χαμηλή ή όταν αυξάνεται η προσφορά.