Τρεις μύθοι για την παγκόσμια ενεργειακή κρίση

Καθώς η παγκόσμια ενεργειακή κρίση συνεχίζει να πλήττει νοικοκυριά, επιχειρήσεις και ολόκληρες οικονομίες σε όλο τον κόσμο, είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε τα πραγματικά γεγονότα από τη φαντασία. Υπάρχουν τρία συγκεκριμένα αφηγήματα που ακούω για την τρέχουσα κατάσταση που θεωρώ ότι είναι λάθος — και σε κάποιες περιπτώσεις είναι επικίνδυνα.

Το πρώτο είναι ότι η Μόσχα κερδίζει την ενεργειακή μάχη. Η Ρωσία είναι αναμφίβολα ένας τεράστιος προμηθευτής ενέργειας και οι αυξήσεις στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που προκλήθηκαν από την εισβολή της στην Ουκρανία έχουν, προς το παρόν, οδηγήσει σε αύξηση των ενεργειακών προσόδων της. Ωστόσο, η βραχυπρόθεσμη αύξηση των εσόδων της αντισταθμίζεται περισσότερο από την απώλεια τόσο της εμπιστοσύνης όσο και των αγορών που θα αντιμετωπίζει για πολλά χρόνια ακόμη. Η Μόσχα κάνει κακό στον εαυτό της μακροπρόθεσμο αποξενώνοντας την ΕΕ, τον μεγαλύτερο μακράν πελάτη και στρατηγικό της εταίρο. Η θέση της Ρωσίας στο διεθνές ενεργειακό σύστημα αλλάζει ριζικά και όχι προς όφελός της.

Αυτό το αφήγημα αγνοεί επίσης τις σημαντικές μεσοπρόθεσμες επιπτώσεις των σκληρότερων διεθνών κυρώσεων στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Ρωσίας. Αυτό αφορά ιδιαίτερα την ικανότητά της να παράγει πετρέλαιο και να μεταφέρει φυσικό αέριο.

Όλο και μεγαλύτερο ποσοστό της ρωσικής παραγωγής πετρελαίου θα προέρχεται στο μέλλον από κοιτάσματα των οποίων η εκμετάλλευση είναι προβληματική, συμπεριλαμβανομένων θαλασσίων, αρκτικών ή για άλλους λόγους δύσκολα ανακτήσιμων πόρων. Λόγω των κυρώσεων, η απουσία δυτικών εταιρειών, τεχνολογιών και παρόχων υπηρεσιών ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την ικανότητα της χώρας να εκμεταλλευτεί αυτούς τους πόρους.

Η Ρωσία βασιζόταν στο υγροποιημένο φυσικό αέριο ως τον κύριο τρόπο διαφοροποίησης των εξαγωγών της ώστε να αποσείσει τη μεγάλη εξάρτηση από την Ευρώπη. Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, ο δεδηλωμένος στόχος της Ρωσίας ήταν να εξάγει 120-140 εκατομμύρια τόνους LNG ετησίως έως το 2035, πάνω από τέσσερις φορές το σημερινό της επίπεδο. Χωρίς διεθνείς εταίρους και τεχνολογίες αυτό πλέον μοιάζει σχεδόν άπιαστο όνειρο. Μια τεχνολογία υγροποίησης που ανέπτυσε η Ρωσία έχει πληγεί από δυσκολίες και καθυστερήσεις. Τα σχέδια επέκτασης των δυνατοτήτων LNG της Ρωσίας είναι και πάλι στο σημείο μηδέν.

Η δεύτερη πλάνη είναι ότι η σημερινή παγκόσμια ενεργειακή κρίση είναι μια κρίση «καθαρής» ενέργειας. Αυτός ο ισχυρισμός είναι παράλογος. Μιλάω με φορείς χάραξης ενεργειακής πολιτικής συνεχώς και κανένας από αυτούς δεν παραπονιέται ότι βασίζεται υπερβολικά στην καθαρή ενέργεια. Αντίθετα, εύχονται να είχαν περισσότερη. Λυπούνται που δεν κινούνται γρηγορότερα για την κατασκευή ηλιακών και αιολικών σταθμών, για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και των οχημάτων ή για την παράταση της διάρκειας ζωής των πυρηνικών σταθμών. Περισσότερη ενέργεια από πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα θα είχε βοηθήσει στην εκτόνωση της κρίσης — και η ταχύτερη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα προς την καθαρή ενέργεια αντιπροσωπεύει τον καλύτερο τρόπο εξόδου από αυτήν.

Όταν οι άνθρωποι εσφαλμένα κατηγορούν τις πολιτικές για καθαρή ενέργεια και το κλίμα για τη σημερινή ενεργειακή κρίση, σκοπίμως ή όχι, απομακρύνουν τα φώτα της δημοσιότητας από τους πραγματικούς ενόχους – την κρίση εφοδιασμού με φυσικό αέριο και τη Ρωσία.

Η τρίτη λανθασμένη ιδέα είναι ότι η σημερινή ενεργειακή κρίση είναι μια τεράστια οπισθοδρόμηση που θα μας εμποδίσει να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή. Δεν το βλέπω έτσι. Αυτή η κρίση είναι μια έντονη υπενθύμιση της μη βιωσιμότητας του σημερινού ενεργειακού συστήματος, στο οποίο κυριαρχούν τα ορυκτά καύσιμα. Έχουμε την ευκαιρία να μετατρέψουμε την σημερινή κατάσταση σε ιστορική καμπή προς ένα καθαρότερο, πιο προσιτό και πιο ασφαλές ενεργειακό σύστημα. Και αυτό ήδη συμβαίνει.

Η ΕΕ αυξάνει τους στόχους της για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση και αφιερώνει σημαντικούς πόρους για την επίτευξή τους, με το σχέδιό REPowerEU. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ μόλις θέσπισε τον Νόμο για τη Μείωση του Πληθωρισμού, δίνοντας ώθηση σε μια τεράστια γκάμα τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, από ηλιακά και αιολικά συστήματα, και ηλεκτρικά οχήματα, μέχρι τη δέσμευση άνθρακα και το υδρογόνο. Ο νόμος προβλέπει 370 δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις για την ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή, με τη δυνατότητα να κινητοποιηθούν πολύ μεγαλύτερα ποσά από τον ιδιωτικό τομέα.

Η ιαπωνική κυβέρνηση επιδιώκει μια ενεργειακή επανεκκίνηση και πρόκειται να κατασκευάσει περισσότερους πυρηνικούς σταθμούς και να επεκτείνει άλλες ζωτικής σημασίας τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών με το σχέδιο πράσινου μετασχηματισμού GX. Η Κίνα συνεχίζει να σπάει ρεκόρ στις ποσότητες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ηλεκτρικών οχημάτων που προσθέτει κάθε χρόνο. Και η Ινδία μόλις έκανε ένα καίριο βήμα προς τη δημιουργία μιας αγοράς άνθρακα και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και συσκευών.

Οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ασκούν σκληρή πίεση για καθαρή ενέργεια. Και με όλες τις άμεσα διαθέσιμες, εξαιρετικά ανταγωνιστικές τεχνολογίες καθαρής ενέργειας, υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι και θα ακολουθήσουν και άλλοι.

Μην πιστεύετε λοιπόν όλα αυτά τα αρνητικά αφηγήματα για την ενεργειακή κρίση. Ναι, υπάρχουν μερικές δύσκολες προκλήσεις μπροστά μας, ειδικά αυτόν τον χειμώνα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία κερδίζει ή ότι οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι καταδικασμένες.

Και μετά τον χειμώνα έρχεται η άνοιξη. Τα πετρελαϊκά σοκ της δεκαετίας του 1970 είχαν ως αποτέλεσμα σημαντική πρόοδο στην ενεργειακή απόδοση, την πυρηνική ενέργεια, την ηλιακή και την αιολική ενέργεια. Η σημερινή κρίση μπορεί να έχει παρόμοιο αντίκτυπο και να βοηθήσει στην επιτάχυνση της στροφής προς ένα καθαρότερο και ασφαλέστερο ενεργειακό μέλλον.