Τι είδους πρωθυπουργός θα είναι η Λιζ Τρας;

Η παρακμή, αυτός ο επίμονος φόβος για τη δύση της Βρετανικής αυτοκρατορίας, διαμόρφωσε τη μεταπολεμική πολιτική της χώρας. Συνέβαλε στην πραγματοποίηση της επιθυμίας του Χάρολντ Μακμίλαν να εισέλθει στην Ευρώπη και τροφοδότησε την οικονομική επανάσταση της Μάργκαρετ Θάτσερ. Σήμερα, βοήθησε τη Λιζ Τρας να μετακομίσει στη Ντάουνινγκ Στριτ. Στις 5 Σεπτεμβρίου η Τρας ανακηρύχθηκε νικήτρια μετά από ψηφοφορία 172.000 μελών των Συντηρητικών και αντικαθιστά τον Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία των Τόρις- αύριο θα πετάξει για το κάστρο του Μπαλμόραλ, την κατοικία όπου παραθερίζει η βασίλισσα Ελισάβετ στη Σκωτία, όπου και θα κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση.

H νίκη της κ. Τρας στις εκλογές οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο ότι είναι ευδιάθετη, ένα κοινό της χαρακτηριστικό με τον Τζόνσον. Κατά την προεκλογική της εκστρατεία, απέρριπτε τις προειδοποιήσεις του Ρίσι Σούνακ, του αντιπάλου της κατά την τελική φάση των εκλογών, για αναγκαίες σκληρές αποφάσεις. «Δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη περί παρακμής», έλεγε η ίδια. «Πιστεύω ότι οι καλύτερες μέρες της χώρας βρίσκονται μπροστά μας». Αυτή η αισιοδοξία βρήκε απήχηση στους ακτιβιστές του κόμματος. Οι συνάδελφοί της πιστεύουν ότι η θετικότητά της μπορεί να προσελκύσει και το ευρύτερο εκλογικό σώμα. «Είναι boosterism, δίχως τον Μπόρις», ανέφερε ένας υπουργός (σ.σ. boosterism είναι η πολιτική, όπως λανθασμένα την ονόμασε ο Τζόνσον, ενίσχυσης των υποδομών και περικοπών φόρων). «Είναι στοίχημα, αλλά μπορεί να είναι ένα πολύ εκρηκτικό κοκτέιλ».

Διαβάστε επίσης: Bρετανία: Η Λιζ Τρας διάδοχος του Μπόρις Τζόνσον – Τα δύσκολα τώρα αρχίζουν

Ενώ η κυβέρνηση Τζόνσον φαινόταν συχνά να τροφοδοτείται αποκλειστικά με αισιοδοξία, η Τρας υπόσχεται ουσία αλλά και ευδαιμονία. Η suis generis ριζοσπάστρια είναι ίσως η πιο ένθερμη οπαδός του θατσερισμού που καταφέρει να ανέλθει στη πρωθυπουργία μετά την αποχώρηση της ίδιας της Θάτσερ από την Ντάουνινγκ Στριτ πριν 31 χρόνια. Έχει μεγάλες φιλοδοξίες να μεταμορφώσει την υποτονική οικονομία της Βρετανίας, ώστε να μην καταλήξει σε μια σοσιαλδημοκρατία χαμηλής ανάπτυξης και υψηλής φορολόγησης. Για την ίδια, αυτό αποτελεί τόσο ηθική όσο και οικονομική επιλογή: ποιος θέλει να ζει σε μια κοινωνία όπου το κράτος παίρνει το μισό εισόδημά του;

Ωστόσο, έχει να αντιμετωπίσει τρία ζητήματα. Τα ένστικτά της για την ελεύθερη αγορά έρχονται σε αντίθεση με την ανάγκη παρέμβασης για την αντιμετώπιση μιας άμεσης κρίσης στο κόστος διαβίωσης. Οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος των νοικοκυριών θα εκτοξευθούν κατά 80% τον Οκτώβριο- οι επιχειρήσεις αναμένουν ακόμη υψηλότερες αυξήσεις. Τον Ιανουάριο του 2025 πρέπει να συμμετάσχει σε γενικές εκλογές στις οποίες θα κληθεί να αντιμετωπίσει ένα βαθιά δυσαρεστημένο κοινό. Κληρονομεί μια χώρα σε κακή διάθεση: το 69% των Βρετανών, μεταξύ των οποίων το 60% των ψηφοφόρων των Συντηρητικών, συμφωνεί ότι η χώρα βρίσκεται «σε παρακμή», σύμφωνα με δημοσκόπηση της Ipsos για το Economist. Και το κόμμα, του οποίου, σήμερα, ηγείται, έχει αποκτήσει μια έφεση για στασιασμό: έχει καθαιρέσει τους δύο άμεσους προκατόχους της, ενώ δεν έχει καταφέρει ακόμη να ενθουσιάσει τους ψηφοφόρους της. Θα χτυπάει σε τοίχους απεγνωσμένα σαν μια σφήκα παγιδευμένη μέσα σε αναποδογυρισμένο ποτήρι.

Η ιστορία μιας Τόρις

Η κα Τρας γεννήθηκε το 1975 στην Οξφόρδη, κόρη του Τζον, καθηγητή μαθηματικών, και της νοσοκόμας Πρισίλα. Οι γονείς της ανήκαν σε ένα αριστερό, αντιπολεμικό κίνημα που άκμασε αντιτιθέμενο στη Θάτσερ. Πέρασε τη παιδική της ηλικία σε πορείες ειρήνης, κρατώντας ένα παλιό καρούλι υφασμάτων τροποποιημένο ώστε να μοιάζει με πυρηνικό βλήμα, φωνάζοντας «Μάγκι, φύγε!»

Αποδίδει τη πολιτική της πορεία στο κρατικό γυμνάσιο που φοίτησε στο Λιντς, το οποίο, όπως λέει υπέφερε από έναν αντίστροφο σνομπισμό εναντίον των καλών πανεπιστημίων και του κέρδους. Οι συμμαθητές της αμφισβητούν αυτή την περιγραφή, αλλά η δυσαρέσκεια της κυρίας Τρας φαίνεται αρκετά αληθινή. «Πολύ συχνά, υπάρχει ένα κομμάτι στη Βρετανία που κατά κάποιο τρόπο λιώνει  ανθρώπους», είπε σε έναν δημοσιογράφο το 2018. «Είναι το σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας: ποιο/ποια νομίζει ότι είναι;» (σ.σ. σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας: η προσπάθεια σπίλωσης εκείνων που λόγω προσόντων αναδεικνύονται πέρα από την μετριότητα της μάζας, βλ. Αριστ. Πολιτικά 1284^α20).

Είδε επίσης τις περιορισμένες ζωές των γνωστών των γονιών της στην κομμουνιστική Πολωνία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχε κάτι το θετικό στις ελευθερίες που κήρυττε η Θάτσερ. Ως έφηβη, εντάχθηκε στους Φιλελεύθερους Δημοκράτες και στη συνέχεια, ενώ σπούδαζε φιλοσοφία, πολιτική και οικονομία στην Οξφόρδη, στράφηκε στον συντηρητισμό. Η μητέρα της κυρίας Τρας συμφιλιώθηκε με τη νέα καριέρα της κόρης της. Ο πατέρας της όχι. Η κυρία Τρας αστειεύεται ότι ο άντρας της παρηγορείται με την ελπίδα ότι η κόρη τους είναι πράκτορας εν υπνώσει και εργάζεται για να ανατρέψει το καθεστώς εκ των έσω.

Ένα τέτοιο ταξίδι από αριστερά προς τα δεξιά δεν είναι ασυνήθιστο μεταξύ των ριζοσπαστικών Τόρις. Ο Σερ Άλφρεντ Σέρμαν, ένας από τους πιο ένθερμους συμβούλους της κυρίας Θάτσερ, είχε πολεμήσει με τους κομμουνιστές στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Η Μουνίρα Μίρζα, η κινητήρια δύναμη πίσω από τον πολιτιστικό πόλεμο του κ. Τζόνσον, ήταν μέλος του Επαναστατικού Κομμουνιστικού Κόμματος, μιας ευάριθμης μαρξιστικής κλίκας. Μπορεί να εγκαταλείψουν ένα δόγμα, αλλά διατηρούν μια άποψη για τον κόσμο – ως πάλη συστημάτων και ιδεών – και ένα απωθημένο να σπάσουν και κανένα αυγό.

Η κ. Τρας εξελέγη στο κοινοβούλιο το 2010. Αμέσως μετά, έγινε γνωστή ως συν-συγγραφέας, με τέσσερις νέους βουλευτές (μεταξύ αυτών ο Κουάσι Κουαρτένγκ, που ευρέως αναμένεται να είναι ο Λόρδος Αρχικαγκελάριος της), του «Britannia Unchained». Είναι ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο, αλλά αναβλύζει απογοήτευση για το γεγονός ότι η Βρετανία μετατρέπεται σε μια χαμηλής παραγωγικότητας, μη φιλόδοξη χώρα, που δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τις ταχέως αναπτυσσόμενες ασιατικές οικονομίες. Οι συγγραφείς, όλοι τέκνα της δεκαετίας του 1980, πιστώνουν στη Θάτσερ ότι έσωσε τη Βρετανία από την εποχή που «η τηλεοπτική εκπομπή Μπλου Πίτερ δίδασκε στα παιδιά πώς να στρώνουν εφημερίδες ανάμεσα στα κλινοσκεπάσματα για να κρατούν τους ηλικιωμένους συγγενείς ζεστούς χωρίς θέρμανση». Περισσότερο από οποιαδήποτε οικονομική μεταρρύθμιση, ο θρίαμβός της Θάτσερ, έγραψαν, έκανε τη Βρετανία να πιστέψει ξανά στον εαυτό της.

Η θεραπεία της κυρίας Τρας για τα οικονομικά δεινά της Βρετανίας είναι ένα μείγμα Ριγκανικών φορολογικών περικοπών, που χρηματοδοτούνται με έλλειμμα, και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Προτείνει ζώνες χαμηλής φορολογίας με χαλαρούς σχεδιαστικούς κανονισμούς και θέλει να διατηρήσει τον υψηλό συντελεστή εταιρικού φόρου στο 19% για να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. (Ο κ. Σουνάκ είχε σχεδιάσει να το αυξήσει στο 25% τον Απρίλιο.) Σκοπεύει να αντιστρέψει την αύξηση σε φόρους μισθοδοσίας, που εισήγαγε ο κ. Σουνάκ τον Απρίλιο, και εξετάζει τη φορολογική ελάφρυνση για φροντιστές υγείας. Σκοπεύει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 3% του ΑΕΠ έως το 2030. Συνολικά αυτά τα μέτρα θα αυξήσουν το έλλειμμα κατά περίπου 1,8% του ΑΕΠ.

Η κ. Τρας είναι πεπεισμένη ότι η Βρετανία έχει περιθώρια να δανειστεί περισσότερο και ότι μακροπρόθεσμα, οι πολιτικές της θα αποκομίσουν οφέλη με τη μορφή υψηλότερης ανάπτυξης. Στην προεκλογική εκστρατεία της έλεγε ότι η οικονομία της Βρετανίας θα έπρεπε να αναπτύσσεται κατά 2,5% ετησίως. Το Γραφείο Υπευθυνότητας Προϋπολογισμού προβλέπει επί του παρόντος ρυθμό ανάπτυξης 1,7%. Είναι χαλαρή απέναντι στην προοπτική ότι οι φορολογικές περικοπές θα ωφελήσουν συντριπτικά τους πλουσιότερους: η εμμονή με την αναδιανομή έναντι της ανάπτυξης ήταν μέρος του προβλήματος, είπε σε συνέντευξή της στις 4 Σεπτεμβρίου. Αυτή είναι μια σημαντική φιλοσοφική μετατόπιση από τον ιδεολογικό πυλώνα του εθνοκεντρικού συντηρητισμού: ότι σε δύσκολες στιγμές, οι δυνατότεροι τράχηλοι επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος.

Θεωρεί ότι η εργασία της αντιμετώπισης του πληθωρισμού είναι πρωτίστως καθήκον της νομισματικής πολιτικής, όπου η Τράπεζα της Αγγλίας απέτυχε προφανώς να φτάσει τον στόχο του 2%. Σχεδιάζει μια ευρεία αναθεώρηση των καθηκόντων της τράπεζας, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα πάντα, από τον καθορισμό υψηλότερου στόχου πληθωρισμού έως τη στόχευση του ονομαστικού ΑΕΠ ή την εξέταση της προσφοράς χρήματος.

Όσον αφορά τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση, η κ. Τρας υποστηρίζει ότι, αν και η Θάτσερ υπήρξε πρωτοπόρος ιδιωτικοποιώντας τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, τα εγχειρίδια κανόνων που συντάχθηκαν τη δεκαετία του 1980 φαντάζουν πλέον απολιθώματα. Το στρατόπεδό της σκέφτεται να εντάξει μια σειρά από αδύναμες ρυθμιστικές αρχές δικτύων σε μια ενιαία υπηρεσία.

Θέλει να απελευθερώσει ροές κεφαλαίων. Τρέφει απίθανα μεγάλες ελπίδες για τη δυνατότητα μεταρρύθμισης ενός ασφαλιστικού καθεστώτος της ΕΕ που είναι γνωστό ως Solvency 2 και είναι πιο χαρούμενη να εξαίρει τις δυνατότητες τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες της Βρετανίας από ότι ο προκάτοχός της. Είναι επίσης πολύ πιο ένθερμη σε σχέση με την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού από ότι ο κ. Τζόνσον, ο οποίος πίστευε ότι η δουλειά της κυβέρνησης ήταν να δημιουργεί θέσεις εργασίας εκεί που ζουν άνθρωποι. Αντίθετα, η παραγωγικότητα της Βρετανίας είναι φτωχή ακριβώς επειδή οι άνθρωποι δεν μετακινούνται, λέει η κ. Τρας.

Θα είναι πιο αποτελεσματικός διαχειριστής από τον κ. Τζόνσον, αν και εδώ ο πήχης είναι χαμηλά. Είναι περήφανη που υπέγραψε πολλές συμφωνίες ως υπουργός Εμπορίου και που βοήθησε στη διαπραγμάτευση για την απελευθέρωση Βρετανών ομήρων στο Ιράν ως υπουργός Εξωτερικών. Όμως, και οι δύο ανέδειξαν την ικανότητα τους να «πλασάρουν» επώδυνες παραχωρήσεις ως θριάμβους. Ωστόσο, παρά τις αναφορές της για απτά επιτεύγματα, το ιστορικό της όσον αφορά την επίτευξη μεγάλων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είναι ισχνό. «Έχει βρεθεί σε πολλά υπουργεία και στα περισσότερα δεν άφησε ούτε καν ίχνος παρουσίας», λέει ένας συνάδελφος.

Η δημόσια διοίκηση, η οποία συνετρίβη κατά τη διάρκεια της θητείας του κ. Τζόνσον, μπορεί να περιμένει ελάχιστη ανάπαυλα από την πρωθυπουργία της Τρας. Η καριέρα της έχει διανθιστεί με μια περιφρόνηση για τους θεσμούς που θεωρεί υπεύθυνους για τη κακή απόδοση της Βρετανίας. Ισχυρίζεται ότι για την υποτονική ανάπτυξη της χώρας ευθύνεται τα ορθόδοξα «οικονομικά του άβακα» του Υπουργείου Οικονομικών. Ως Λόρδος Αρχικαγκελάριος υπό την Τερέζα Μέι, οι δικαστές σοκαρίστηκαν όταν εκείνη απέτυχε να τους υπερασπιστεί από επιθέσεις των ταμπλόιντ. Ο κ. Τζόνσον την έστειλε στο Υπουργείο Εξωτερικών, όπου επέκρινε διπλωμάτες που της φαινόταν σχεδόν να ντρέπονται για τη χώρα τους. Έχει αναδιατυπώσει τη βρετανική εξωτερική πολιτική ως μια πολιτισμική μάχη μεταξύ των απολυταρχιών και αυτού που αποκαλεί «ελεύθερο κόσμο», με τη Βρετανία στο επίκεντρο ενός «δικτύου ελευθερίας».

Ωστόσο, υπό την ηγεσία της, μια εσωστρεφής Βρετανία μπορεί να γίνει ακόμα πιο απομονωμένη. Επέκρινε τον κ. Σουνάκ για το εμπορικό του φλερτ με την Κίνα, την οποία θεωρεί μόνο ως απειλή. Παρά τον θαυμασμό της για τον Ρόναλντ Ρίγκαν, λέει ότι δεν χρειάζεται η Βρετανία να ανησυχεί για την «ειδική σχέση» με την Αμερική «σαν μια έφηβη σε πάρτι» και θέλει να διευρύνει τις συμμαχίες της χώρας. Οι δεσμοί με την ΕΕ θα παραμείνουν, στην καλύτερη περίπτωση, στην κατάψυξη. Απειλεί να παρακάμψει μέρη της συμφωνίας του διαζυγίου που πέτυχε ο κ. Τζόνσον. Οι σχέσεις με τη Γαλλία, τον πλησιέστερο γεωγραφικό γείτονα της Βρετανίας, είναι απίθανο να βελτιωθούν. Ερωτηθείσα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας αν θεωρούσε τον πρόεδρο της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν φίλο ή εχθρό, δήλωσε ότι η ετυμηγορία ακόμη εκκρεμεί. Οι αισιόδοξοι νόμιζαν ότι τα λόγια αυτά ήτνα για προεκλογική κατανάλωση. Στην πραγματικότητα, αντανακλά μια ειλικρινή σύγκρουση σχετικά με την προσέγγιση του κ. Μακρόν προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν για την Ουκρανία.

Η κ. Τρας θεωρεί τον εαυτό της περισσότερο κοινωνικά φιλελεύθερη και λιγότερο παραδοσιακή από ό,τι ήταν ποτέ η Θάτσερ. Όπως μεγάλο μέρος του κόμματος των Τόρις, είναι επικριτής της νέας πολιτικής περί ταυτότητας φύλου, αλλά λέει ότι δεν είναι δουλειά του κράτους να λέει στα καταστήματα πώς να οργανώνουν τα αποδυτήρια τους. Έχει απορρίψει τις εκκλήσεις για έναν νέο νόμο που θα εγγυάται την πολιτική ουδετερότητα στα σχολεία. Καλύτερα να κερδίζεις επιχειρήματα παρά να νομοθετείς, λέει. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας αντιστάθηκε στην πίεση να δεσμευτεί να περικόψει την ξένη βοήθεια, να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το ανθρώπινα δικαιώματα ή να καταργήσει τους καθαρούς μηδενικούς στόχους της Βρετανίας για εκπομπές άνθρακα.

Για τους επικριτές της, η κυρία Τρας προσφέρει μόνο μια μίμηση του Θατσερισμού: όλη την αισθητική, ελάχιστη από τη διορατικότητα. Μπορεί να έχει τις γούνες και τους αφορισμούς, λένε, αλλά εγκατέλειψε την υποστήριξή της στον σχεδιασμό της απορρύθμισης, τη μοναδική πιο προφανή μεταρρύθμιση από την πλευρά της προσφοράς, μόλις έγινε σαφές ότι οι ακτιβιστές των Τόρις δεν θα το ανέχονταν. Η υπόσχεσή της να καταργήσει όλους τους περιττούς νόμους της ΕΕ έως το τέλος του 2023 μπορεί να ακούγεται καθησυχαστικά ριζοσπαστική, αλλά είναι απέχει πολύ από το λεπτό έργο της αποτελεσματικής ρύθμισης.

Αλλά το να μην την παίρνουν στα σοβαρά οι συνάδελφοί της μπορεί τελικά να τη βοήθησε. Το 2014, προήχθη για πρώτη φορά στο υπουργικό συμβούλιο από τον Ντέιβιντ Κάμερον, η νεότερη γυναίκα στην ιστορία που έφτασε σε αυτή τη θέση και έχει αναδειχθεί ως η μόνη επιζών μιας δεκαετίας επαναστάσεων των Τόρις που βύθισαν την καριέρα των αντιπάλων της. Έχει αποδειχθεί αρκετά πιστή ώστε να διατηρήσει τη δουλειά της στο υπουργικό συμβούλιο υπό τρεις πρωθυπουργούς, απλώς διαφωνεί αρκετά για να παραμένει ενδιαφέρουσα. Κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου καλοκαιριού, η εκστρατεία της καθώς και η δημοτικότητα της βελτιώθηκαν ριζικά και χαλάρωσε: εγκατέλειψε τη ρουτίνα της Σιδηράς Κυρίας, απελευθερώνοντας το σαν πολυβολισμό τρελό γέλιο. Παρ’ όλη τη φήμη της ως ιδεολόγος, έχει αναστρέψει πορεία στο θέμα του Brexit, ξεκινώντας ως θιασώτης της παραμονής και καταλήγοντας ως αφοσιωμένη στην έξοδο.

Η Βρετανία αλυσοδεμένη

Αυτός ο πραγματισμός θα υποβληθεί άμεσα σε βάσανο. Η προεκλογική εκστρατεία για την κομματική ηγεσία σημαοδότησε ένα κενό πολιτικής για την κρίση κόστους ζωής και ειδικότερα για τις τεράστιες αυξήσεις στους λογαριασμούς ενέργειας που θα πλήξουν άμεσα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Υπόσχεται να ανακοινώσει ένα σχέδιο εντός μιας εβδομάδας από την ανάληψη των καθηκόντων της. «Η μοίρα της θα καθοριστεί όχι τις πρώτες 100 ημέρες, αλλά τις πρώτες δέκα», λέει ένας υπουργός.

Τα ένστικτα της κυρίας Τρας είναι ξεκάθαρα. Έχει δηλώσει ότι αντιτίθεται σε μια «οικονομική επιστήμη αλα Γκόρντον Μπράουν» φορολογώντας με το ένα χέρι και δίνοντας παροχές με το άλλο. Θεωρεί την κρίση ως κρίση προσφοράς. Σχεδιάζει να εγκρίνει τη νέα εξόρυξη πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα, να τερματίσει το μορατόριουμ στην εξαγωγή σχιστολιθικού αερίου και να ενθαρρύνει τη «νέα» πυρηνική ενέργεια. Υπόσχεται να αναστείλει τις περιβαλλοντικές εισφορές στους οικιακούς λογαριασμούς, αξίας περίπου £ 153 ($176) το χρόνο. Έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο πρόσθετων φόρων υπερκερδών στη βιομηχανία πετρελαίου. Επιμένει, δε, ότι δεν θα είναι απαραίτητα τα «δελτία».

Ωστόσο, οι νέες πηγές θα πάρουν μήνες ή χρόνια για να τεθούν σε λειτουργία και δεν θα επηρεάσουν την παγκόσμια τιμή του φυσικού αερίου. Υπάρχουν όρια στο πόσα μπορούν να κάνουν οι οικογένειες και οι μικρές επιχειρήσεις για να μειώσουν τη ζήτηση ενέργειας. Η συμβουλευτική εταιρεία Cornwall Insight προβλέπει ότι οι μέσοι ετήσιοι λογαριασμοί ενέργειας θα μπορούσαν να εκτιναχθούν πάνω από £ 6.000 μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, γεγονός που θα καθιστούσε την πρόβλεψη της Τράπεζας της Αγγλίας για κορύφωση του πληθωρισμού στο 13% πολύ αισιόδοξη. Ένας πλήθος Βρετανών θα υποστήριζε εκείνους με χαμηλά εισοδήματα που αρνούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό ενέργειας τους, σύμφωνα με την εταιρία δημοσκοπήσεων YouGov. Σοφά, η κυρία Τρας άφησε περιθώριο ώστε να μπορεί να προσφέρει περισσότερη βοήθεια.

Όλα δείχνουν μια παρέμβαση δεκάδων δισεκατομμυρίων, που θυμίζει τη στήριξη που δόθηκε από την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, η πανδημία ήταν μια εμπειρία που πολλοί στο Συντηρητικό Κόμμα απεχθάνονταν. Οι δαπάνες δισεκατομμυρίων μπορεί να ήταν δημοφιλείς στο κοινό, αλλά ήταν σαν να δικαιώνονταν όλες οι ιδέες των αντιπάλων τους για το κράτος, είτε πληρώνουν για προγράμματα άδειας είτε επιβολή lockdown ενώ οι δικές τους απορρίπτονταν.

Και οι απαιτήσεις για το δημόσιο ταμείο δεν περιορίζονται στην ενέργεια. Η πίεση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας   -όπου η λίστα αναμονής για όσους λαμβάνουν περίθαλψη ανέρχεται πλέον σε 6,7 εκατομμύρια άτομα- μόλις και μετά βίας αναφέρθηκε στις εσωκομματικές εκλογές των Τόρις. Το Σύστημα Υγείας ήταν κεντρικό στοιχείο της νίκης του κ. Τζόνσον στις εργατικές πόλεις το 2019 και τα δεινά του θα αποτελέσουν σημαντικό πεδίο μάχης στις επόμενες εκλογές, μαζί με τη πίεση που υφίστανται οι αστυνομικές υπηρεσίες, τα σχολεία και τα δικαστήρια. Το ένστικτο της κυρίας Τρας είναι ότι το Σύστημα Υγείας απαιτεί καλύτερη διαχείριση και δεν μπορεί απλώς να καταναλώνει ένα συνεχώς αυξανόμενο κομμάτι της παραγωγής. Αλλά η πίεση να δαπανηθούν περισσότερα θα είναι αδιάκοπη: το Resolution Foundation εκτιμά ότι οι δημογραφικές αλλαγές θα συμβάλουν στην αύξηση των κρατικών δαπανών από το 40% του ΑΕΠ πριν από την πανδημία σε περίπου 45% έως το 2030, μετατοπίζοντας τη Βρετανία, όσον αφορά το μέγεθος του κρατικού τομέα, από ένα κράτος μεγέθους Καναδά σε κράτος μεγέθους Γερμανία. Η κ. Τρας έχει παράσχει ελάχιστες λεπτομέρειες για το πώς μπορεί να συρρικνωθεί το κράτος.

Αυτή η κατάσταση πολιτικής δυσμορφίας -ένα κόμμα που πρεσβεύει το μικρό κράτος παγιδευμένο σε μια ολοένα και πιο κρατικιστική χώρα- βρίσκεται στο επίκεντρο της ανησυχίας των Τόρις. Η κ. Τραςείναι η τέταρτη ηγέτιδα των Τόρις κατά τη διάρκεια των 12 ετών στην εξουσία τους. Η στάση έχει γίνει μέθοδος πολιτικής δραστηριότητας.

Ο κ. Τζόνσον -παρά το υπέρ το δέον branding του και την εκλογική νίκη του 2019- δεν μπόρεσε να δαμάσει το κόμμα του. Και η κ. Τρας ξεκινά από μια ιστορικά αδύναμη θέση. Τερμάτισε πίσω από τον κ. Σουνάκ μεταξύ των βουλευτών στο πρώτο στάδιο των διαδικασιών, με μόλις 32% των ψήφων. Αυτό είναι το χαμηλότερο από τους πέντε ηγέτες που εκλέχθηκαν από το 2001, όταν εισήχθη το τρέχον σύστημα δύο σταδίων επιλογής των Συντηρητικών ηγετών. Το περιθώριο νίκης της έναντι του κ. Σουνάκ στην ψηφοφορία μελών, με 57% των ψήφων έναντι 43%, είναι επίσης το χαμηλότερο που έχει καταγραφεί (βλ. διάγραμμα).

Το κόμμα βρίσκεται αντιμέτωπο με την επιλογή «ενότητα ή θάνατος», λέει ένας άλλος υποστηρικτής της Τρας. «Οι βουλευτές θα πρέπει απλώς να το δεχτούν αγόγγυστα». Ωστόσο, οι ουλές που άφησε η καλοκαιρινή εκστρατεία δεν θα εξαφανιστούν γρήγορα: οι υποστηρικτές του κ. Σουνάκ προειδοποιούν ότι προμηνύει νομισματική κρίση και εκλογική ήττα. Ορισμένοι αρνήθηκαν να επιβεβαιώσουν ότι θα ψηφίσουν έναν προγραμματισμένο έκτακτο προϋπολογισμό. Ο κ. Τζόνσον, που εξακολουθεί να είναι μυθοποιημένος ως εκλογικός Μίδας, θα πλανάται πάνω από την πρωθυπουργία της. Με διαφορά 63% έως 22%, τα μέλη των Τόρις θα προτιμούσαν τον κ. Τζόνσον από την κυρία Τρας, σύμφωνα με δημοσκόπηση που διενεργήθηκε τον Αύγουστο. Η υποστήριξή της εντός του κοινοβουλευτικού κόμματος στηρίζεται στην ευρωσκεπτικιστική δεξιά, η οποία είναι διαβόητη για τους συμβιβασμούς της.

Αυτή η γωνιά του κόμματος, συγκεκριμένα, είναι σε παρακμιακή διάθεση. Κάποιοι αναρωτιούνται ποιος ήταν ο σκοπός της τελευταίας δεκαετίας Συντηρητικής διακυβέρνησης. Βλέπουν στη Βρετανία μια χώρα φαινομενικά λιγότερο συντηρητική από ποτέ: μια φορολογική επιβάρυνση στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δεκαετιών, μια αυξανόμενη βούληση για κρατική παρέμβαση και μια κουλτούρα του “woke” κινήματος που φαντάζει αδάμαστη. Η κ. Τρας αποτελεί την τέταρτη ζαριά για ένα κόμμα που αλληθωρίζει, αναζητώντας κάποιο κλώνο της γυναίκας που προηγουμένως άλαξε τη πορεία της Βρετανίας. Η χώρα της οποίας η Τρας ηγείται τώρα μπορεί κάλλιστα να αναζητά κάτι εντελώς διαφορετικό.