Οι προοπτικές της ευρωζώνης, η Ιταλία και η Ελλάδα

Με τη συνεχιζόμενη άνοδο του πληθωρισμού και τον πόλεμο στην Ουκρανία, η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει σημαντικούς κινδύνους, μετά τη διστακτική ανάκαμψη του 2021.

Οι εκτιμήσεις για τον παγκόσμιο πληθωρισμό έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω λόγω των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας καθώς και των παρατεταμένων ανισορροπιών προσφοράς-ζήτησης, ενώ ο γεωπολιτικός κατακερματισμός επηρεάζει αρνητικά το παγκόσμιο εμπόριο και την παγκόσμια οικονομική συνεργασία. Η αυστηρότερη νομισματική πολιτική στην οποία έχουν στραφεί οι κεντρικές τράπεζες θα έχει αναπόφευκτα οικονομικό κόστος για την πραγματική οικονομία, αλλά περαιτέρω καθυστέρηση δεν δικαιολογείται.

Διαβάστε επίσης: ΔΝΤ: Τρόφιμα και ενέργεια εκτινάσσουν τον πληθωρισμό

Η στοχευμένη δημοσιονομική στήριξη θα μπορούσε να βοηθήσει στο να μετριαστεί ο αντίκτυπος στους πιο ευάλωτους, αλλά με τους κρατικούς προϋπολογισμούς να βρίσκονται στο όριο λόγω της πανδημίας και την ανάγκη για μια γενικότερα αντιπληθωριστική στάση της μακροοικονομικής πολιτικής επιβάλλεται ότι τέτοιες πολιτικές θα πρέπει να αντισταθμιστούν από αυξημένους φόρους ή χαμηλότερες κρατικές δαπάνες.

Ενα ερώτημα που πλανάται είναι αν αυτές οι εξελίξεις μπορούν να οδηγήσουν σε μια νέα κρίση της ευρωζώνης, ιδιαίτερα για τις οικονομίες με υψηλό δημόσιο χρέος, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα.

Ενας πρόδρομος δείκτης είναι οι διαφορές των επιτοκίων (spreads) στα 10ετή ομόλογα από το αντίστοιχο ομόλογο της Γερμανίας. Για μεν την Ιταλία, η διαφορά αυτή έχει διπλασιαστεί από τις 114 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο του 2021 στις 234 μονάδες βάσης στις 6 Σεπτεμβρίου του 2022. Για δε την Ελλάδα, η διαφορά έχει διευρυνθεί λίγο παραπάνω, από τις 114 μονάδες βάσης τον Σεπτέμβριο του 2021 στις 261 μονάδες βάσης στις 6 Σεπτεμβρίου του 2022.

Ωστόσο, η εξέλιξη των επιτοκίων δεν δημιουργεί ακόμη ιδιαίτερες ανησυχίες, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με την κρίση του 2010 για την Ελλάδα και του 2011 για την Ιταλία. Παρά την άνοδό τους, τα spreads είναι στα ίδια επίπεδα με τις αρχές του 2020, όταν ξέσπασε η κρίση του κορωνοϊού.

Παρ’ όλα αυτά, τόσο για την Ιταλία όσο και για την Ελλάδα δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού, λόγω της μεγαλύτερης από τον μέσο όρο αύξησης του πληθωρισμού, των στενών περιθωρίων των κρατικών προϋπολογισμών, των επερχόμενων εκλογών και, στην περίπτωση της Ελλάδας, της σημαντικής επιδείνωσης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Το κλειδί για την αποτροπή μιας νέας κρίσης βρίσκεται στη δημοσιονομική πειθαρχία και την οικονομική συνεργασία στο πλαίσιο της αλληλεγγύης μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης.

Πρόσφατα, το ΔΝΤ έκανε μια πρόταση για την ενίσχυση της δημοσιονομικής διακυβέρνησης στην ευρωζώνη. Προτείνει ανανεωμένους δημοσιονομικούς κανόνες που να έχουν την ευελιξία για τολμηρές και γρήγορες πολιτικές όταν χρειάζεται, αλλά χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών.

Η πρόταση του ΔΝΤ έχει τρεις άξονες: 1. δημοσιονομικούς κανόνες σε επίπεδο ΕΕ που να λαμβάνουν υπόψη τους κινδύνους από το δημόσιο χρέος, 2. ενίσχυση των εθνικών δημοσιονομικών θεσμών και 3. ένα νέο δημοσιονομικό ταμείο σε επίπεδο ευρωζώνης.

Είναι σημαντικό η Ελλάδα να υποστηρίξει την πρόταση του ΔΝΤ σε επίπεδο ευρωζώνης. Ενα νέο μόνιμο δημοσιονομικό ταμείο, αντίστοιχο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, είναι απολύτως απαραίτητο για το μακροοικονομικό οπλοστάσιο της ευρωζώνης, και θα αποτελέσει ασπίδα για χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα.

Ο Γιώργος Αλογοσκούφης είναι καθηγητής Οικονομικής Επιστήμης στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρώην υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών.

Πηγή: Έντυπη Έκδοση «Τα Νέα»