Πετρέλαιο: Παραμένει ψηλά η εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία – Οι νέοι προμηθευτές – Δυσκολίες και για το Κρεμλίνο (πίνακες)

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία της νεότερης έκθεσης του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) για την εξάρτηση που συνεχίζει να έχει η ενωμένη Ευρώπη από το ρωσικό αργό, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει για τη διασφάλιση εναλλακτικών προμηθευτών ενόψει και της πλήρους εφαρμογής του πετρελαϊκού εμπάργκο που θα ενεργοποιηθεί από το Δεκέμβριο.

Τον Αύγουστο οι εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία υποχώρησαν στα 1,7 εκατ. βαρέλια ημερησίως για την Ε.Ε. και τη Βρετανία από τα 2,6 εκατ. που ήταν τον περασμένο Ιανουάριο, πριν την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο η Ευρώπη παραμένει ακόμη ο κυριότερος πελάτης του ρωσικού πετρελαίου.

Διαβάστε επίσης: Ψυχρολουσία από ΗΠΑ: Δεν έχουμε άλλο πετρέλαιο και αέριο για την Ευρώπη 

Θυμίζουμε πως η Βρετανία έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή εμπάργκο στις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, όμως το μπλόκο της Ε.Ε. σε αργό και πετρελαϊκά προϊόντα θα τεθεί σε εφαρμογή από τον Δεκέμβριο και θα περιλαμβάνει εξαιρέσεις που αφορούν τις εισαγωγές μέσω αγωγών, μια διάταξη φωτογραφική για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων κρατών της κεντρικής Ευρώπης, όπως κυρίως η Ουγγαρία, που δεν δεχόταν αλλιώς να στηρίξει το εμπάργκο.

Συγκεκριμένα εκτιμάται πως οι ευρωπαϊκές εισαγωγές ρωσικού αργού θα πέσουν μόλις στις 600.000 βαρέλια ημερησίως από τον ερχόμενο Δεκέμβριο, ποσότητα που μεταφράζεται σε πτώση κατά περίπου 2,4 εκατ. βαρέλια σε σχέση με τα επίπεδα που βρίσκονταν πριν την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με στοιχεία της Rystad Energy.

Ποιοι κερδίζουν

Κυριότερος αντικαταστάτης των περίπου 800.000 βαρελιών ρωσικού αργού που έχουν ήδη χαθεί από την ευρωπαϊκή αγορά είναι οι ΗΠΑ και κατόπιν η Νορβηγία. Μάλιστα, οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ αυξάνονται συνεχώς με αποτέλεσμα για το μήνα Αύγουστο η διαφορά με τις ρωσικές εισαγωγές να κυμαίνεται πλέον μόλις στα 40.000 βαρέλια ημερησίως. Προ του πολέμου το χάσμα μεταξύ τους βρισκόταν στα 1,3 εκατ. βαρέλια την ημέρα, σύμφωνα με τον ΙΕΑ.

Με την εφαρμογή του εμπάργκο από το Δεκέμβριο, η Ε.Ε. θα πρέπει να βρει εναλλακτικούς προμηθευτές για επιπλέον 1,4 εκατ. βαρέλια πετρελαίου. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, οι ΗΠΑ μπορεί και πάλι να βοηθήσουν αυξάνοντας περαιτέρω τις εξαγωγές τους κατά 300.000 βαρέλια, ενώ άλλα 400.000 βαρέλια την ημέρα μπορούν να προέλθουν από το Καζακστάν.

Η Νορβηγία επίσης έχει δείξει διάθεση να βοηθήσει και για το σκοπό αυτό έχει δρομολογήσει την αύξηση της παραγωγής από το κυριότερο κοίτασμα της, το Johan Sverdrup στη βόρεια θάλασσα, μέσα στο τέταρτο τρίμηνο. Υπολογίζει να αυξήσει την παραγωγή της κατά περίπου 220.000 βαρέλια την ημέρα, με πρώτο εύλογο πελάτη την Ε.Ε.

Πάντως, οι ποσότητες αυτές δεν επαρκούν και ο ΙΕΑ προειδοποιεί από τώρα πως η Ευρώπη πρέπει να αναζητήσει και άλλους προμηθευτές από τη Μέση Ανατολή και τη Λατινική Αμερική προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της.

Δυσκολίες για την Ευρώπη

Σε κάθε περίπτωση και μέχρι την εφαρμογή του εμπάργκο, η Ε.Ε. παραμένει ο κυριότερος πελάτης για το ρωσικό αργό, αν και οι φιλικές προς το Κρεμλίνο χώρες, ήτοι η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία, έχουν αυξήσει σημαντικά τις εισαγωγές τους με αποτέλεσμα να φιγουράρουν πλέον στους βασικούς πελάτες της Μόσχας.

Τα στοιχεία του ΙΕΑ για το 2021 δείχνουν πως από τις χώρες της Ε.Ε. η Γερμανία, η Ολλανδία και η Πολωνία –παρά και τις δεδομένα κακές σχέσεις της με τη Ρωσία- ξεχώρισαν ανάμεσα στους κορυφαίους εισαγωγείς ρωσικού αργού. Πρόκειται για χώρες που θα επηρεαστούν τώρα από το εμπάργκο, καθώς οι εισαγωγές τους γίνονται μέσω θαλάσσης και όχι μέσω αγωγών που εξαιρούνται από τις κυρώσεις.

Τα στοιχεία Αυγούστου δείχνουν πως αρκετές χώρες συνέχισαν να έχουν αυξημένες εισαγωγές από τη Ρωσία, ακόμη και τώρα. Μεταξύ τους η Ιταλία και η Ολλανδία, όπου ο ρωσικός κολοσσός της Lukoil λειτουργεί σημαντικά διυλιστήρια.

Σε γενικές γραμμές η δραστηριοποίηση των ρωσικών ομίλων στο μέτωπο των διυλιστηρίων αποτελεί ένας ακόμη παράγοντας που ενισχύει την επιρροή της Ρωσίας και συνάμα την εξάρτηση της Ευρώπης. Η Lukoil και η Rosneft ελέγχουν μερικά από τα μεγαλύτερα διυλιστήρια της Ε.Ε.

Η γερμανική κυβέρνηση ανέλαβε δράση απέναντι στο πρόβλημα αναλαμβάνοντας, για παράδειγμα, εδώ και λίγες ημέρες τον έλεγχο του διυλιστηρίου της Rosneft στο Schwedt, το οποίο καλύπτει περίπου το 90% των αναγκών του Βερολίνου σε καύσιμα. Την ίδια μέρα η ιταλική κυβέρνηση δήλωσε πως ελπίζει πως η Lukoil θα βρει αγοραστή για το διυλιστήριο της στη Σικελία, που καλύπτει περίπου το ένα πέμπτο των αναγκών της χώρας.

Δυσκολίες και για τη Μόσχα

Πάντως, όπως η Ευρώπη θα δυσκολευτεί να καλύψει τις ανάγκες της από έτερους πετρελαϊκούς προμηθευτές και η Ρωσία θα έχει δυσκολίες να βρει αγοραστές και άρα να κρατήσει την παραγωγή της σε υψηλά επίπεδα διασφαλίζοντας πολύτιμα έσοδα για τα ταμεία της.

Τα στοιχεία δείχνουν πως μέχρι τώρα η Μόσχα έχει καταφέρει να καλύψει σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα, διασφαλίζοντας έτερους αγοραστές κυρίως από την Ασία για το αργό και τα πετρελαϊκά προϊόντα που δεν αγοράζει η Ευρώπη. Βέβαια, για να το πετύχει αυτό προσφέρει σημαντικές εκπτώσεις και χαμηλότερες τιμές. Το ρωσικό αργό είναι περίπου 20 δολάρια φτηνότερο από το Brent, ενώ κάποια στιγμή είχε φτάσει να είναι έως και 30 δολάρια φτηνότερο από το Brent.

Σε κάθε περίπτωση με την εφαρμογή του εμπάργκο θα πρέπει να βρει τρόπους να καλύψει ένα σημαντικό έλλειμμα στις εξαγωγές της, ύψους 2,4 εκατ. βαρελιών την ημέρα. Και οι εναλλακτικοί πελάτες, κυρίως από την Ασία, συναντούν όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες να εφαρμόσουν τις συναλλαγές που αφορούν τις αγορές αυτές  λόγω των κυρώσεων της Δύσης προς τις ρωσικές τράπεζες και την σκλήρυνση της στάσης Αμερικανών και Ευρωπαίων αναφορικά με τις γραμμές και τα συστήματα πληρωμών που βοηθούν τη Ρωσία να παρακάμπτει τις κυρώσεις.

Δεν είναι τυχαίο πως ο ΙΕΑ εκτιμά πως οι ρωσικές πωλήσεις πετρελαίου θα μειωθούν και αντιστοίχως η ρωσική παραγωγή θα μπει σε μια τροχιά υποχώρησης και θα πέσει στα 9,5 εκατ. βαρέλια από το Φεβρουάριο του 2023. Στα επίπεδα αυτά θα είναι μειωμένη κατά 1,9 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε σχέση με τον Φεβρουάριο του 2022.

Ως πιθανοί νέοι αγοραστές ρωσικού αργού θεωρούνται χώρες της Ασίας, όπως το Πακιστάν, η Ινδονησία και η Σρι Λάνκα, όπως επίσης η Βραζιλία και η Νότιος Αφρική. Όμως, κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές και στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πετρελαιοπαραγωγικών κρατών, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε τριγμούς στους κόλπους του ΟΠΕΚ+. Για παράδειγμα ο κυριότερος προμηθευτής πετρελαίου για το Πακιστάν είναι σήμερα η Νιγηρία, που θα χάσει έσοδα αν το Πακιστάν αντικαταστήσει μέρος των προμηθειών του με ρωσικό αργό.