ΕΕ: Νέα προσέγγιση για την ανίχνευση του καρκίνου — Τι αλλάζει στον προσυμπτωματικό έλεγχο

Μια νέα προσέγγιση για την καταπολέμηση του καρκίνου παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος της ΕΕ για τον προσυμπτωματικό έλεγχο της ασθένειας που μόνο το 2020 εκτιμάται ότι προσέβαλε 2,7 εκατ. άτομα που ζουν στην ΕΕ, ενώ πάνω από 1,3 εκατ. άτομα εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της νόσου αυτής.

Με επίκεντρο την ανίχνευση των καρκίνων σε πρώιμο στάδιο, στόχος της προτεινόμενης σύστασης είναι να αυξηθεί ο αριθμός των προσυμπτωματικών ελέγχων ώστε να καλύπτουν περισσότερες ομάδες-στόχους και περισσότερα είδη καρκίνου.

Διαβάστε επίσης: Kαρκίνος: Σχεδόν οι μισοί θάνατοι μπορούν να προληφθούν

Για τον σκοπό αυτό θα διατεθεί χρηματοδοτική στήριξη για την εφαρμογή των νέων συστάσεων, με τη δέσμευση ποσού ύψους 38,5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Η ΕΕ για την υγεία» και 60 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».

Νέα προσέγγιση

Αυτή η νέα προσέγγιση, η οποία βασίζεται στις πλέον πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις και στοιχεία, θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι έως το 2025 θα προσφέρεται προσυμπτωματικός έλεγχος στο 90 % του πληθυσμού της ΕΕ που πληροί τις προϋποθέσεις για προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου. Η νέα σύσταση επεκτείνει επίσης τον οργανωμένο προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου με βάση τον πληθυσμό, ώστε να συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτόν ο καρκίνος του πνεύμονα, του προστάτη και, υπό ορισμένες συνθήκες, του στομάχου.

Διαβάστε επίσης: Χρηματοδότηση ΕΤΕπ για ανάπτυξη αντικαρκινικών θεραπειών

Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, δήλωσε: «Για εμάς ο καρκίνος αποτελεί προτεραιότητα στον τομέα της υγείας! Τα τελευταία δύο χρόνια, η νόσος COVID-19 έχει πλήξει την πρόληψη, την ανίχνευση και τη διάγνωση του καρκίνου. Το πόσο νωρίς εντοπίζεται ο καρκίνος μπορεί πράγματι να κάνει τη διαφορά, αυξάνοντας τις θεραπευτικές επιλογές και σώζοντας ζωές. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να ενισχύσουμε τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου σε ολόκληρη την ΕΕ. Σήμερα, αποδεικνύουμε εκ νέου τη δέσμευσή μας για την αποφασιστική και συλλογική καταπολέμηση του καρκίνου.»

Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, δήλωσε: «Εκτιμάται ότι το 2020 2,7 εκατομμύρια άτομα που ζουν στην ΕΕ διαγνώστηκαν με καρκίνο και πάνω από 1,3 εκατομμύρια άτομα έχασαν τη ζωή τους λόγω της νόσου αυτής. Γνωρίζουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Σήμερα, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου, χαράσσουμε μια νέα πορεία για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου στην ΕΕ. Με τις νέες συστάσεις μας, το πρόγραμμα της ΕΕ για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου θα καλύπτει είδη καρκίνου που μαζί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 55 % όλων των νέων κρουσμάτων που διαγιγνώσκονται στην ΕΕ κάθε χρόνο. Οι νέες συστάσεις μας, οι οποίες βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία και στην αριστεία που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της έρευνας για τον καρκίνο τα τελευταία 20 χρόνια, θα ενισχύσουν τη δράση μας σε ολόκληρη την ΕΕ για την έγκαιρη ανάληψη δράσης και την κάλυψη του κενού που δημιουργήθηκε από τον αντίκτυπο της νόσου COVID-19 στη διάγνωση του καρκίνου και την περίθαλψη των καρκινοπαθών. Όλοι μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά στις τάσεις του καρκίνου.»

Η προτεινόμενη σύσταση εισάγει μια νέα προσέγγιση της ΕΕ όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές για τη βελτίωση του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου, αντικαθιστώντας την τρέχουσα προσέγγιση, η οποία εφαρμόζεται ήδη εδώ και 20 χρόνια και χρειάζεται επειγόντως να επικαιροποιηθεί. Η πρόταση αποτελεί εμβληματική πρωτοβουλία του ευρωπαϊκού σχεδίου για την καταπολέμηση του καρκίνου και αντικατοπτρίζει τις τελευταίες διαθέσιμες επιστημονικές εξελίξεις και στοιχεία. Διατίθεται χρηματοδοτική στήριξη για την εφαρμογή των νέων συστάσεων, με τη δέσμευση ποσού ύψους 38,5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Η ΕΕ για την υγεία» και 60 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη». Επιπλέον, η Επιτροπή θα προτείνει πρόσθετη χρηματοδότηση για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου στο πλαίσιο του προγράμματος «Η ΕΕ για την υγεία» 2023. Περαιτέρω στήριξη μπορεί επίσης να παρασχεθεί από το ευρωπαϊκό περιφερειακό ταμείο, το ταμείο συνοχής και το κοινωνικό ταμείο.

Τι αλλάζει;

Η σύσταση αποσκοπεί στην αύξηση της διάδοσης της υιοθέτησης του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του μαστού, του παχέος εντέρου και του τραχήλου της μήτρας, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος που τέθηκε στο ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, ο οποίος συνίσταται στην παροχή τέτοιων προσυμπτωματικών ελέγχων στο 90 % των ατόμων που πληρούν τις προϋποθέσεις έως το 2025. Επιπλέον, ο στοχευμένος προσυμπτωματικός έλεγχος θα πρέπει να επεκταθεί και σε άλλα είδη καρκίνου, ιδίως στον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα και του στομάχου.

Για να διευκολυνθεί ο πιο στοχευμένος και λιγότερο παρεμβατικός προσυμπτωματικός έλεγχος, η σύσταση:

• επεκτείνει την ομάδα-στόχο για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού ώστε να περιλαμβάνονται σ’ αυτή γυναίκες ηλικίας μεταξύ 45 και 74 ετών (σε σύγκριση με την τρέχουσα ηλικιακή ομάδα των 50 έως 69 ετών)·

• συνιστά οι εξετάσεις για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) να πραγματοποιούνται σε γυναίκες ηλικίας 30 έως 65 ετών, κάθε 5 έτη ή ανά μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, για την ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, λαμβανομένης υπόψη της κατάστασης εμβολιασμού κατά του ιού HPV·

• ζητεί τη διενέργεια εξετάσεων διαλογής για τον καρκίνο του παχέος εντέρου σε άτομα ηλικίας 50-74 ετών μέσω ανοσοχημικής εξέτασης κοπράνων για τον προσδιορισμό τυχόν περαιτέρω παρακολούθησης με ενδοσκόπηση/κολονοσκόπηση.

Με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία και μεθόδους, η σύσταση επεκτείνει τον οργανωμένο προσυμπτωματικό έλεγχο σε τρία επιπλέον είδη καρκίνου:

• Διενέργεια εξετάσεων για τον καρκίνο του πνεύμονα στους μανιώδεις και πρώην καπνιστές ηλικίας 50-75 ετών.

• Διενέργεια εξετάσεων για τον καρκίνο του προστάτη σε άνδρες έως 70 ετών βάσει δοκιμών ειδικού προστατικού αντιγόνου, καθώς καιμαγνητική τομογραφία (MRI) ως περαιτέρω παρακολούθηση.

• Προσυμπτωματικός έλεγχος για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και επιτήρηση των προκαρκινικών βλαβών του στομάχου σε περιοχές με υψηλά ποσοστά εμφάνισης καρκίνου του στομάχου και θνησιμότητας απ’ αυτόν.

Η σύσταση δίνει ιδιαίτερη προσοχή στην ισότιμη πρόσβαση στον προσυμπτωματικό έλεγχο, στις ανάγκες συγκεκριμένων κοινωνικοοικονομικών ομάδων, των ατόμων με αναπηρία και των ατόμων που ζουν σε αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές, ώστε ο προσυμπτωματικός έλεγχος του καρκίνου να γίνει πραγματικότητα σε ολόκληρη την ΕΕ. Είναι επίσης σημαντικό να εξασφαλιστούν κατάλληλες και έγκαιρες διαγνωστικές διαδικασίες, αγωγή, ψυχολογική υποστήριξη και μεταθεραπευτική παρακολούθηση. Επιπλέον, η σύσταση εισάγει την τακτική συστηματική παρακολούθηση των προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου, συμπεριλαμβανομένων των ανισοτήτων, μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος ενημέρωσης για τον καρκίνο και του μητρώου ανισοτήτων όσον αφορά τον καρκίνο.

Για τη στήριξη της υλοποίησης, θα αναπτυχθούν κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τον προσυμπτωματικό έλεγχο και τη θεραπεία του καρκίνου με τη χρηματοδοτική στήριξη του προγράμματος «Η ΕΕ για την υγεία» για τον καρκίνο του πνεύμονα, του προστάτη και του στομάχου. Οι υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τον καρκίνο του μαστού, του παχέος εντέρου και του τραχήλου της μήτρας θα επικαιροποιούνται τακτικά.

Ιστορικό

Εκτιμάται ότι 2,7 εκατομμύρια άτομα στην Ένωση διαγνώστηκαν με καρκίνο το 2020. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ένας στους δύο πολίτες της ΕΕ θα εμφανίσει καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής του, με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής του, και μόνο το ήμισυ του συνόλου των καρκινοπαθών θα επιβιώσει.

Στη σύσταση του Συμβουλίου του 2003 διατυπώνονται συστάσεις για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου, και τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να εφαρμόσουν προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου με βάση τον πληθυσμό και με διασφάλιση της ποιότητας. Η σύσταση αποδείχθηκε επιτυχής όσον αφορά τη βελτίωση του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου και την εξασφάλιση της εύκολης πρόσβασης εκείνων που επηρεάζονται περισσότερο σε οργανωμένο προσυμπτωματικό έλεγχο.

Η έκθεση εφαρμογής του 2017 σχετικά με την εν λόγω σύσταση και ο ευρωπαϊκός οδηγός για τη βελτίωση της ποιότητας όσον αφορά τον ολοκληρωμένο έλεγχο του καρκίνου προσδιόρισαν τις μελλοντικές προκλήσεις και ανάγκες. Κατέστη σαφές ότι η σύσταση έπρεπε να αναθεωρηθεί ώστε να ληφθούν υπόψη τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία.

Τα τελευταία 20 χρόνια έχουν επικυρωθεί και εισαχθεί στα κράτη μέλη νέες δοκιμές και πρωτόκολλα προσυμπτωματικού ελέγχου, ενώ νέα στοιχεία στηρίζουν την επέκταση των συστάσεων προσυμπτωματικού ελέγχου σε άλλα είδη καρκίνου πέραν εκείνων που καλύπτονται από το ισχύον κείμενο.

Τον Φεβρουάριο του 2021 η Επιτροπή παρουσίασε το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, το οποίο αποτελεί βασική προτεραιότητα στον τομέα της υγείας για την Επιτροπή φον ντερ Λάιεν και βασικό πυλώνα μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Η βελτίωση της έγκαιρης διάγνωσης είναι ένας από τους τέσσερις βασικούς τομείς του σχεδίου, με το οποίο εξαγγέλθηκε αναθεώρηση της σύστασης του Συμβουλίου του 2003 σχετικά με τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου στο πλαίσιο της εμβληματικής δράσης για την προώθηση ενός νέου προγράμματος για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου με τη στήριξη της ΕΕ.