Κίνδυνοι και παρενέργειες

Πριν από λίγες εβδομάδες, η Κομισιόν είχε θέσει το θέμα του πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου για την αντιμετώπιση της κρίσης στις τιμές ενέργειας. Η πρόταση συζητήθηκε εκτενώς στο συμβούλιο υπουργών της 9ης Σεπτεμβρίου, αλλά ελλείψει ομοφωνίας δεν υπήρξε λευκός καπνός. Εν τω μεταξύ, έχει μεσολαβήσει η διαρροή φυσικού αερίου στους αγωγούς του Nord Stream, με τις δύο πλευρές, Δύση και Μόσχα, να ανταλλάσσουν υπαινιγμούς για το ποια από τις δύο έχει να επωφεληθεί από μια τέτοια εξέλιξη και το Κρεμλίνο να δηλώνει πως η διαρροή οφείλεται σε τρομοκρατική ενέργεια. Το αποτέλεσμα είναι πάντως το ίδιο: η Ευρώπη συναντά περαιτέρω δυσκολίες στην τροφοδοσία φυσικού αερίου από τη Ρωσία.

Από τεχνικής άποψης, το πλαφόν προσομοιάζει με ένα αγοραστικό καρτέλ. Δρώντας ως καρτέλ, η Ευρώπη μπορεί να ωθήσει τις τιμές του φυσικού αερίου σε χαμηλότερα επίπεδα ή, εν πάση περιπτώσει, να ανασχέσει την εισροή εσόδων στην Gazprom. Ωστόσο, ένα καρτέλ απαιτεί συντονισμό από τα μέλη του. Αυτή η ομοφωνία επί του παρόντος δεν υφίσταται στην Ευρώπη. Από τη μία πλευρά, χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Πολωνία και η Ελλάδα τίθενται υπέρ του πλαφόν. Από την άλλη, η Γερμανία, η Δανία και η Ολλανδία δεν υποστηρίζουν το μέτρο. Σε ένα καρτέλ, το τελεσίδικο της χαμηλής τιμής πρέπει να είναι μια αξιόπιστη απειλή.

Η απειλή στην προκειμένη περίπτωση είναι να μην υπάρξει συμφωνία, άρα πλήρης διακοπή παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Μια χώρα όπως η Γερμανία, που στηρίζεται στην ενεργοβόρο βαριά βιομηχανία, ίσως δεν είναι σε θέση να υποστεί ένα τέτοιο πλήγμα. Επιπλέον, υπάρχει η πιθανότητα οι ρωσικές εισαγωγές να μην είναι οριακές στην αγορά φυσικού αερίου, οπότε και αν ακόμη μπει ένα πλαφόν στο φυσικό αέριο που θα απορροφηθεί, ενδεχομένως η τιμή να μείνει αμετάβλητη. Η Κομισιόν έρχεται συνεπώς σε μια δύσκολη θέση και εγείρει πλήθος αμφιβολιών σε ένα πρόσφατο 15σέλιδο non-paper, όπου αναλύει την πρόταση.

Αν προχωρήσουμε με πλαφόν, γίνεται πλαφόν επί ρωσικών εισαγωγών ή επί όλων των εισαγωγών; Το πλαφόν σε όλες τις εισαγωγές αποδυναμώνει το έρεισμα της διακριτικής μεταχείρισης της Ρωσίας, καθιστά δυσκολότερο να διαρρηχθούν υπάρχοντα συμβόλαια και μετά βεβαιότητος επηρεάζει την τιμή. Ωστόσο, θέτει την Ευρώπη σε μειονεκτική θέση στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου, απειλώντας έτσι την ενεργειακή ασφάλεια, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει καταφέρει να κατεβάσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου της Ρωσίας από το 40% στο 9%.

Ενα σύνθετο πρόβλημα σχεδιασμού του πλαφόν είναι ο διαμοιρασμός του πολύτιμου φυσικού αερίου που θα περάσει από τις στρόφιγγες. Μια πρόταση που εξετάζεται είναι η pro rata πρόσβαση, βασισμένη σε ιστορικές καταναλώσεις των κρατών – μελών. Τέλος, η τιμή του πλαφόν δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη από το κόστος παραγωγής της Gazprom, το οποίο κυμαίνεται στα 5 έως 35 €/MWh την τελευταία δεκαετία.

Ο Αντώνης Παπαβασιλείου είναι επίκουρος καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας, Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Πηγή: Έντυπη Έκδοση Τα Νέα