Πόσο πρέπει να ανησυχείτε για τις υπερδυνάμεις του Ίλον Μασκ;

Το αφεντικό της Tesla, της μεγαλύτερης σε αξία αυτοκινητοβιομηχανίας στον κόσμο, και της SpaceX, του δεύτερου μεγαλύτερου σε αξία μονόκερου στον κόσμο, ο Ίλον Μασκ είναι θρύλος στον κόσμο της επιχειρηματικότητας. Ως ταλαντούχος τεχνοκράτης με τον αέρα αιώνια απροσάρμοστου εφήβου, έχει επίσης κάτι παραπάνω από την περσόνα ήρωα κόμικ. Όταν τον αναφέρουν ως έμπνευση για τον Τόνι Σταρκ στις ταινίες «Iron Man» και «Avengers», δεν είναι μόνο επειδή είναι σαν τον Σταρκ αμύθητα πλούσιος, συχνά εκνευριστικά εγωιστής και πάσχει από σύμπλεγμα σωτήρα. Είναι επειδή έχει κάθε πρόθεση να χρησιμοποιήσει τις αξιοσημείωτες τεχνολογικές δυνατότητες που ελέγχει για να αλλάξει τη πορεία της ιστορίας.

Ο κύριος Σταρκ ήθελε να περιβάλει τον πλανήτη με μια «πανοπλία» τεχνητής νοημοσύνης. Ο κ. Μασκ θέλει να βοηθήσει να σταθεροποιηθεί το κλίμα του πλανήτη (εξ ου και η εστίασή του στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα) και να δημιουργήσει μια παρακαταθήκη πολιτισμού στον Άρη (εξ ου και οι πύραυλοι, ένας από τους οποίους έστειλε τέσσερις αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό στις 5 Οκτωβρίου). Για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της προσπάθειας να πάει στον Άρη, η SpaceX εκτόξευσε το Starlink, έναν τεράστιο αστερισμό δορυφόρων που παρέχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε απομονωμένους χρήστες. Εν τω μεταξύ, στις 3 Οκτωβρίου, ο κ. Μασκ δήλωσε ότι, τελικά, θα αγόραζε την πλατφόρμα μέσων κοινωνικής δικτύωσης Twitter, μια κίνηση την οποία παρουσιάζει ως υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου που διασφαλίζει τον πολιτισμό.

Δεδομένης της επιθυμίας του κ. Μασκ να αλλάξει το μέλλον, δεν προκαλεί έκπληξη να τον βλέπουμε να χρησιμοποιεί τις εξουσίες που αποκτά για να παρέμβει και στο παρόν. Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η SpaceX έστειλε τερματικά Starlink και ενεργοποίησε τη δορυφορική κάλυψη. Η Ουκρανία έχει εκφράσει την ευγνωμοσύνη της για αυτήν την παρέμβαση, η οποία βοήθησε τις πόλεις της να αποκαταστήσουν ζωτικές υπηρεσίες και τις δυνάμεις της να επικρατήσουν στο πεδίο της μάχης. Αλλά το Κίεβο ήταν λιγότερο ενθουσιασμένο όταν ο κ. Μασκ έγραψε στο Twitter αυτή την εβδομάδα προτείνοντας ένα «ειρηνευτικό σχέδιο» που θα έδινε την Κριμαία και πιθανώς και άλλα κατεχόμενα εδάφη στη Ρωσία. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ρώτησε τους 6,7 εκατομμύρια δικούς του οπαδούς εάν προτιμούν έναν φιλο-ουκρανικό ή έναν φιλορωσικό κ. Μασκ – μια υπενθύμιση, λες και χρειαζόταν, της επιρροής του Twitter στη διαμόρφωση της παγκόσμιας αντίληψης για τον πόλεμο.

Το γεγονός ότι ο κ. Μασκ μπορεί, μέσα σε μια εβδομάδα, να τσακωθεί στο Twitter με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, σε ένα διαδικτυακό φόρουμ συζητήσεων που μόλις συμφώνησε να αγοράσει, ενώ ταυτόχρονα στέλνει ανθρώπους σε τροχιά, καταδεικνύει τον βαθμό στον οποίο οι αυξανόμενες τεχνολογικές υπερδυνάμεις του του έχουν δώσει γεωπολιτική επιρροή. Αυτό θα πρέπει να προκαλεί θαυμασμό ή ανησυχία;

Από μόνες τους, οι πολιτικές σκέψεις του κ. Μασκ στο Twitter δεν έχουν μεγάλη σημασία. Όμως, δεδομένου του σημαντικού ρόλου της πλατφόρμας στον κόσμο της πολιτικής, οι αποφάσεις του για το ίδιο το Twitter (όπως το αν θα αποκαταστήσει την πρόσβαση του Ντόναλντ Τραμπ), θα έχουν πολύ μεγαλύτερη σημασία. Το ίδιο και οι αποφάσεις για το Starlink. Όποια και αν είναι η πολιτική σας άποψη, είναι ανησυχητικό ότι ένας άνθρωπος μπορεί να επιλέξει εάν θα επεκτείνει την πρόσβαση στο Διαδίκτυο οπουδήποτε στη Γη, ή εάν μπορεί να αποφασίσει ποιος μπορεί να το χρησιμοποιεί – ενώ ταυτόχρονα μπορεί να το απενεργοποιήσει κατά βούληση.

Δεν υπάρχουν εμπορικά επιχειρήματα κατά της συσσώρευσης εξουσίας του κ. Μασκ. Το Starlink δεν είναι μονοπώλιο. Επίσης μονοπώλιο δεν είναι και η επιχείρηση εκτόξευσης δορυφόρων του SpaceX (αν και αυτή τη στιγμή είναι η μόνη επιλογή της Δύσης για την εκτόξευση αστροναυτών σε τροχιά). Ούτε το Twitter είναι μονοπώλιο. Αλλά και τα τρία έχουν παγκόσμια βαρύτητα, και θα συνεχίσουν να έχουν για αρκετό καιρό ακόμη.

Η προσπάθεια του κυρίου Σταρκ – Iron Man να θωρακίσει τη Γη οδήγησε σχεδόν σε καταστροφή της. Μετά από αυτό, ο σωφρονισμένος, πλέον, δισεκατομμυριούχος αποδέχτηκε την επίβλεψη του ΟΗΕ. Ο κ. Μασκ φαίνεται  απίθανο να ακολουθήσει το παράδειγμά του. Οι λάτρεις των κόμικς πρέπει να ελπίζουν ότι θα λάβει υπόψη τη σοφία που αφομοίωσε ο Πίτερ Πάρκερ, γνωστός και ως Spider-Man: «Με μεγάλη δύναμη έρχεται μεγάλη ευθύνη». Όπως παρατήρησε ο Ρόμπερτ Κάρο ως απάντηση στο διάσημο ρητό του Λόρδου Άκτον, η εξουσία μπορεί να μην διαφθείρει πάντα, αλλά πάντα αποκαλύπτει. Αυτό που αποκαλύπτει η εξουσία του κ. Μασκ θα πρέπει να υφίσταται ενδελεχή έλεγχο.