Η αυτοδυναμία και το πνεύμα της

Οι εκλογές μπροστά μας απορροφούν ήδη μικρά και μεγάλα γεγονότα. Οποιο θέμα και αν εμφανίζεται να διεκδικεί προσοχή και προτεραιότητα καταλήγει να συναντηθεί με τον διακηρυγμένο πολιτικό στόχο της αυτοδυναμίας. Υπό το κριτήριό του διαβάζεται και ως προς τη θετική ή αρνητική για την αυτοδυναμία επιρροή του καταγράφεται. Το πνεύμα της αυτοδυναμίας θα μας συνοδεύσει ανήσυχο ως τις κάλπες.

Η λεγόμενη κοινή γνώμη, που η δημοσκοπική φιλοδοξία ανίχνευσής της λαμβάνει χαρακτηριστικά υπερβολής, εμφανίζεται στο ζήτημα διχασμένη. Μια ισορροπία μεταξύ κυβερνητικής αυτοδυναμίας και συνεργασίας παρατηρείται. Ο «διχασμός» αυτός μας λέει πολλά για την ευρύτερη κοινωνική και πολιτική διαίρεση που συνοδεύει σταθερά στον χρόνο το κοινωνικό σώμα.

Η αυτοδυναμία έχει μακρά ιστορία και το πνεύμα της έχει εμποτίσει συνειδήσεις και οδηγήσει πολιτικές πρακτικές. Υπήρξε στη χώρα, από το 1974 και μετά, μια παιδαγωγική της αυτοδυναμίας. Καλλιεργήθηκε η πεποίθηση ότι μόνο ισχυρές κυβερνήσεις μπορούν να ανταποκριθούν στα προβλήματα και η αδιατάρακτη εσωτερική συνοχή τους είναι προϋπόθεση κάθε διακυβέρνησης.

Η εξουσιαστική αυτή κατασκευή, που υλοποιήθηκε από τις κυβερνήσεις κυρίως υπέρ του εαυτού τους, δοκιμάστηκε στην κρίση. Μια κυβέρνηση τρικομματικής συνεργασίας ανέλαβε το καλοκαίρι του 2012 το βάρος αντιμετώπισης ενός κοινωνικού, πολιτικού και οικονομικού κραδασμού, που σαν άλλος σεισμός απείλησε τη χώρα. Πάντα όμως όταν μια κρίση ξεπερνιέται παίρνει μαζί της συχνά στη λήθη και τον τρόπο της θεραπείας της.

Την ώρα που μια εποχή εκπνέει μπροστά στα μάτια μας, η επιμονή στην αυτοδυναμία, ως  αποκλειστική πολιτική εκδοχή σταθερής διακυβέρνησης, έχει μέσα της μια φιλοσοφία κυριαρχίας και έναν ανομολόγητο στόχο παντοδυναμίας. Οσο ποτέ η ανάγκη μιας μεγάλης συνεννόησης είναι αναγκαία. Οσο ποτέ το πνεύμα της αυτοδυναμίας δεν θα παραδώσει εύκολα τα όπλα. Αυτό θα προσδώσει στις εκλογές της προσεχούς άνοιξης έναν χαρακτήρα ακραία «πολωτικό», αφού οι δύο αντιλήψεις θα συγκρουστούν σε μια μάχη, που θα λέει το κάθε μέρος ότι είναι τελική.

Επεκτατικό, κυριαρχικό και αυτοαναφορικό το πνεύμα της αυτοδυναμίας θα συναντηθεί με την οριακότητά του. Οι ευαγγελιστές του – όχι όλοι με εξουσιαστικές προθέσεις – θα βρεθούν μπροστά σε μια γραμμή ζωής και θανάτου, ακόμη και αν οι αριθμοί δίνουν κυβερνητική πλειοψηφία μετά τη δεύτερη επαναληπτική εκλογή.

Αν κάποιος υποψιασμένος περί το πολιτικό φαινόμενο μας παρατηρούσε από μακριά, δίκαια θα μπορούσε να αναρωτηθεί αν, Ελληνες εμείς, έχουμε ποτέ συναντηθεί με τον «Πολιτικό» του Πλάτωνα. Εκεί που η πολιτική κατανοείται και επεξηγείται ως «συμπλοκή» και «συνύφανση».  Το πνεύμα του συμβιβασμού ως μέτρο και ως στάση απέναντι στον αντίπαλο. Στον τόπο που κάποτε διδάχθηκε στην ιστορία ότι διαλογικά χτίζεται ο κόσμος, οι σημερινοί κάτοικοί του αρνούνται τη μέθοδο και την επαναστατικότητά της.

Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας.