Πώς η Δύση βοηθά την Ουκρανία να καταρρίψει τους ρωσικούς πυραύλους

Τα κινητά τηλέφωνα άρχισαν να ουρλιάζουν λίγο μετά τις 9 το πρωί της 11ης Οκτωβρίου στο πάρκο Τάρας Σεβτσένκο στην Οδησσό. Η κρατική υπηρεσία έκτακτης ανάγκης της Ουκρανίας προειδοποίησε για «μεγάλη πιθανότητα πυραυλικών χτυπημάτων», συμβουλεύοντας τους πολίτες να πάνε στα καταφύγια και να παραμείνουν εκεί. Πολλοί ντόπιοι, συνηθισμένοι σε τέτοιους συναγερμούς μετά από επτά μήνες πολέμου, συνέχισαν να περπατούν στις δεντρόφυτες αλέες του πάρκου και να απολαμβάνουν τη θέα στη Μαύρη Θάλασσα, αν και άλλοι κατευθύνθηκαν για να βρουν ασφαλή σημεία. Μέχρι το μεσημέρι οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας δήλωσαν ότι κατέρριψαν τρία drones στην περιοχή. Εν τω μεταξύ, ρωσικοί πύραυλοι έπληξαν τη Ζαπορίζια, τη Βίνιτσα και το Λβιβ, όπου ο δήμαρχος της πόλης είπε ότι χτύπησαν φράγμα και κατέστρεψαν μέρος του ηλεκτρικού συστήματος. Σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους καταρρίφθηκαν είκοσι πύραυλοι κρουζ.

Ήταν η δεύτερη συνεχόμενη ημέρα μεγάλης κλίμακας ρωσικών πυραυλικών επιθέσεων σε γειτονιές και πολιτικές υποδομές, αν και δεν ήταν τόσο σοβαρή όσο η πρώτη. Στις 10 Οκτωβρίου η Ρωσία εκτόξευσε 83 πυραύλους σε πόλεις σε όλη την Ουκρανία, σκοτώνοντας τουλάχιστον 19 ανθρώπους. Η Ουκρανία είπε ότι κατέρριψε 43 από αυτούς, αλλά εξακολουθεί να βασίζεται κυρίως σε αμυντικά συστήματα της σοβιετικής εποχής, όπως το Buk και το S-300, και οι προμήθειες πυραύλων εδάφους-αέρος εξαντλούνται με την πάροδο του χρόνου. (Βίντεο έδειξε μάλιστα Ουκρανό στρατιώτη να καταρρίπτει πύραυλο κρουζ με φορητό αντιαεροπορικό πύραυλο.) Τα σύγχρονα ολοκληρωμένα δυτικά αντιαεροπορικά και αντιπυραυλικά συστήματα είναι πολύ πιο εξελιγμένα και η Ουκρανία ασκεί πιέσεις στην Αμερική και στις ευρωπαϊκές χώρες επί μήνες για να της παρασχεθούν. Μετά τις επιθέσεις, ο Τζο Μπάιντεν μίλησε με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, και υποσχέθηκε ότι νέα συστήματα ήταν καθ’ οδόν. Τι είδους συστήματα αεράμυνας θα μπορούσε να λάβει η Ουκρανία και γιατί έχουν αργήσει τόσο;

Στις αρχές του πολέμου, ο κ. Ζελένσκι κάλεσε το Ισραήλ να πουλήσει στην Ουκρανία το σύστημα Iron Dome. Στην πραγματικότητα, όπως αναγνώρισε τελικά ο κ. Ζελένσκι, αυτό το σύστημα δεν είναι κατάλληλο: έχει σχεδιαστεί για να σταματήσει μικρούς πυραύλους μικρού βεληνεκούς, όπως εκείνους που εκτοξεύθηκαν από τη παλαιστινιακή ένοπλη ομάδα Χαμάς, και μπορεί να καλύψει μόνο περιορισμένη περιοχή. Η Ρωσία επιτίθεται στην Ουκρανία με πυραύλους κρουζ μεγάλου βεληνεκούς όπως οι Kalibr και Kh-101, οι οποίοι μπορούν να ακολουθήσουν πορείες σε χαμηλά υψόμετρα για να αποφύγουν τα ραντάρ. Χρησιμοποιεί επίσης τον βαλλιστικό πύραυλο Iskander και πιθανώς τον υπερηχητικό πύραυλο κρουζ Kinzhal, και οι δύο είναι πολύ μεγάλοι και γρήγοροι για να καταρριφθούν από το Iron Dome.

Αντίθετα, το πρώτο δυτικό σύστημα που θα φτάσει στο οπλοστάσιο της Ουκρανίας θα είναι το νέο IRIS-Τ της Γερμανίας. Η Ουκρανία πρόκειται να αποκτήσει μία πυροβολαρχία, η οποία αποτελείται από τρεις εκτοξευτές τοποθετημένους σε φορτηγά που θα μεταφέρουν 24 πυραύλους (οκτώ ανά εκτοξευτή) με βεληνεκές 40 χλμ (25 μίλια). Οι εκτοξευτές και οι πύραυλοι ελέγχονται από ξεχωριστό όχημα διοίκησης από απόσταση έως και 20 χλμ. Το ραντάρ του συστήματος είναι εξαιρετικά ευαίσθητο και θα είναι ικανό στο να εντοπίζει χαμηλά ιπτάμενους στόχους όπως οι πύραυλοι Kalibr, σύμφωνα με τον επικεφαλής εκπαίδευσης των αντιαεροπορικών συστημάτων της Ουκρανίας, Ντενίς Σμάζνιι.

Με την ανάπτυξη πολλών πυροβολαρχιών, θα ήταν δυνατό να δημιουργηθεί αμυντική γραμμή μήκους έως και 100 χιλιομέτρων, καλύπτοντας τις κύριες τροχιές που χρησιμοποιούν οι ρωσικοί πύραυλοι. Το πιο σημαντικό, το όχημα διοίκησης του IRIS-T συνδυάζει διαφορετικές πηγές δεδομένων ραντάρ από επίγειους σταθμούς και αεροσκάφη σε ενιαίο χώρο πληροφοριών, έτσι ώστε μια πυροβολαρχία να μπορεί να εμπλέκει στόχους ακόμα κι αν δεν μπορεί ακόμη να τους «δει». Σοβιετικά συστήματα παλαιού τύπου όπως το Buk και το S-300 μπορούν να επιτεθούν μόνο σε αντικείμενα που ιχνηλατούνται από το δικό τους ραντάρ. Και ενώ αυτά τα συστήματα παρακολουθούν και καταστρέφουν στόχους έναν προς έναν, μια πυροβολαρχία IRIS-T μπορεί να εκτοξεύσει και να παρακολουθήσει και τους 24 πυραύλους της ταυτόχρονα, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολο να υποστεί επίθεση κορεσμού από μεγάλο αριθμό πυραύλων.

Ένα δεύτερο σύστημα που βρίσκεται καθ’ οδόν προς την Ουκρανία είναι το νορβηγικό NASAMS. Όπως και το IRIS-T, συνδυάζει πολλαπλές πηγές δεδομένων σε ενιαίο χώρο πληροφοριών. Χρησιμοποιεί τον πύραυλο AMRAAM, ο οποίος είναι κλασσικός πύραυλος αέρος-αέρος του ΝΑΤΟ εδώ και δεκαετίες. Τα μεγάλα υπάρχοντα αποθέματα θα διευκολύνουν τον ανεφοδιασμό. Το NASAMS βρίσκεται σε υπηρεσία σε 12 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των μελών του ΝΑΤΟ, και οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν ήδη εκπαιδευτεί στον χειρισμό του. Οι πύραυλοί του έχουν εμβέλεια 40 χλμ, αλλά η νεότερη έκδοση θα το επεκτείνει σε πάνω από 100 χλμ. Όταν τεθεί σε λειτουργία, η Ουκρανία μπορεί να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τους βελτιωμένους πυραύλους της χωρίς να χρειάζεται να αντικαταστήσει το σύστημα εκτόξευσης.

Ο κ. Μπάιντεν δεν δημοσιοποίησε ποια συστήματα είχε κατά νου. Η Ουκρανία ασκεί πιέσεις από την άνοιξη για τον κορυφαίο αμερικανικό πύραυλο αεράμυνας, τον Patriot. Αλλά «προς το παρόν, μπορούμε μόνο να ονειρευόμαστε να αποκτήσουμε αυτήν την τεχνολογία», παραπονέθηκε ο Ιούρι Ιγκνάτ, εκπρόσωπος του επιτελείου της Πολεμικής Αεροπορίας της Ουκρανίας. Κάθε πυροβολαρχία Patriot κοστίζει πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια και απαιτούνται τουλάχιστον 70 στρατιώτες με μήνες εκπαίδευσης για να την χειριστούν. Και για την Αμερική δεν περισσεύουν συστήματα Patriot, τονίζει ο Τομ Καράκο του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, δεξαμενής σκέψης στην Ουάσιγκτον: «Αυτά είναι τα αποτελέσματα του να παραβλέπεις την άμυνα κατά αεροσκαφών και πυραύλων κρουζ, για πάνω από δέκα χρόνια».

Ο κ. Μπάιντεν μπορεί απλώς να αναφερόταν στην επιτάχυνση παράδοσης των ήδη δεσμευμένων NASAM. Η Γερμανία υποσχέθηκε για πρώτη φορά στην Ουκρανία το IRIS-T τον Ιούνιο. Έχει ανασταλεί για τεχνικούς λόγους. Η Ουκρανία θα είναι η πρώτη χώρα που θα χρησιμοποιήσει αυτό το σύστημα, καθώς η παραγωγή που προορίζεται για τις γερμανικές δυνάμεις έχει εκτραπεί προς όφελός της. Το πρώτο σύστημα έφτασε στις 11 Οκτωβρίου.

Όταν το θέσει σε λειτουργία, η Ουκρανία θα πρέπει να είναι σε θέση να βελτιώσει το ποσοστό της κατάρριψης ρωσικών πυραύλων κρουζ, που επί του παρόντος πιστεύεται ότι είναι μεταξύ 40-60%. Η αναχαίτιση του βαλλιστικού Iskander, ωστόσο, είναι πέρα ​​από τις δυνατότητες του IRIS-T ή των NASAMS. Με εμβέλεια εκατοντάδων χιλιομέτρων, τείνει να κατευθύνεται με πολύ μεγάλη ταχύτητα προς τον στόχο του όταν πλέον εμπλέκεται από αεράμυνα. Και είναι πολύ μεγάλο ώστε να εκτραπεί από τέτοια συστήματα: ολόκληρος ο πύραυλος του IRIS-T ζυγίζει περίπου 100 κιλά, ενώ η κεφαλή του Iskander από μόνη της μπορεί να ζυγίζει 700 κιλά. Μπορεί επίσης να εκτελεί ελιγμούς, κάτι που απαιτεί μεγαλύτερους και ισχυρότερους αντιαεροπορικούς πυραύλους για να το καταρρίψουν. Για την ώρα στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον κ. Σμάζνιι, «η καλύτερη προστασία από βαλλιστικούς πυραύλους είναι το τσιμέντο».