Ο υψηλός πληθωρισμός κάνει πιο μαύρες τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε όλο τον κόσμο βλέπουν αυξανόμενους κινδύνους ότι η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πιο απότομη βουτιά λόγω του ισχυρού πληθωρισμού, του υψηλού ενεργειακού κόστους και των αυξανόμενων επιτοκίων.

Νέα ανησυχητικά στοιχεία για τον πληθωρισμό των ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα είναι πιθανό να κάνουν την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ να συνεχίσει την ταχεία άνοδο των επιτοκίων. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στην ενίσχυση του δολαρίου των ΗΠΑ, αυξάνοντας περαιτέρω το κόστος των εισαγωγών και την εξυπηρέτηση του χρέους για πολλές χώρες. Οι βασικοί παραγωγοί ενέργειας περιορίζουν την προσφορά, τροφοδοτούν τις πιέσεις των τιμών και επιβραδύνουν την οικονομική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Νέα στοιχεία από την Κίνα έδειξαν ότι οι καταναλωτικές δαπάνες μειώνονται απότομα, ένα άλλο σημάδι παγώματος της οικονομικής ανάπτυξης.

Διαβάστε επίσης: Wall Street: Σημαντικές μειώσεις κερδών για τις μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ

«Τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη», δήλωσε η γενική διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα σε ενημέρωση της Πέμπτης, καθώς αξιωματούχοι των οικονομικών συγκεντρώνονταν στην Ουάσιγκτον για τις συναντήσεις που φιλοξενούνται από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα. «Σε πολλές οικονομίες, οι κίνδυνοι ύφεσης αυξάνονται».

Οι οικονομίες που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής θα συρρικνωθούν το επόμενο έτος, ενώ οι τρεις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου —οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Κίνα— ουσιαστικά θα φρενάρουν, προβλέπει το ΔΝΤ. Συνολικά, το ταμείο προβλέπει ανάπτυξη 2,7% το 2023, από 3,2% φέτος.

«Η κατάσταση είναι χειρότερη από ό,τι κατά τη διάρκεια του Covid-19», δήλωσε την Τετάρτη ο Μοχάμεντ Μαάιτ, υπουργός Οικονομικών της Αιγύπτου, σε πάνελ που φιλοξενήθηκε από το Κέντρο Παγκόσμιας Ανάπτυξης.

Πολλοί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής βλέπουν τον υψηλό πληθωρισμό των ΗΠΑ και την απάντηση της FED σε αυτόν ως κεντρική απειλή για τις δικές τους οικονομικές προοπτικές.

Ο δείκτης τιμών καταναλωτή των ΗΠΑ σημείωσε άνοδο 8,2% τον Σεπτέμβριο σε σχέση με πέρυσι, με τις βασικές τιμές —που εξαιρούν τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας— να αυξάνονται κατά 6,6%. Αυτός ήταν ο ταχύτερος ρυθμός των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, ένδειξη ισχυρών υποκείμενων πιέσεων στις τιμές.

Η ένδειξη του βασικού δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) πιθανότατα διατηρεί τη FED σε καλό δρόμο για να αυξήσει το βασικό της επιτόκιο κατά 0,75 μονάδες βάσης τον επόμενο μήνα. Η έκθεση του ΔΤΚ ενισχύει τον κίνδυνο να καθυστερήσουν την επιβράδυνση των αυξήσεων των επιτοκίων τα στελέχη της τράπεζας.

Οι ραγδαίες αυξήσεις των επιτοκίων της FED φέτος βοήθησαν στην προσέλκυση επενδυτών στις αγορές των ΗΠΑ και ενίσχυσαν την αξία του δολαρίου. Ένα ισχυρότερο δολάριο αυξάνει το κόστος των εισαγωγών σε δολάρια και την εξυπηρέτηση του χρέους για πολλές άλλες χώρες. Ασκεί επίσης πίεση σε άλλες κεντρικές τράπεζες να αυξήσουν τα δικά τους επιτόκια για να προστατεύσουν τα νομίσματά τους, ενδεχομένως επιβραδύνοντας περαιτέρω την ανάπτυξη.

«Όλοι μας θα θέλαμε να μάθουμε ποια θα είναι η αντίδραση της Fed τους επόμενους μήνες, επειδή η ισχύς του δολαρίου διατηρεί την πίεση στα νομίσματά μας», δήλωσε τη Δευτέρα ο Barnabás Virág, αναπληρωτής διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ουγγαρίας, σε εκδήλωση που χορηγήθηκε από την Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών (IIF).

Η οικονομία των ΗΠΑ έχει δείξει σημάδια ανθεκτικότητας φέτος. Η αγορά εργασίας παγώνει αλλά παραμένει υγιής. Οι αμερικανικές δαπάνες λιανικής παρέμειναν αμετάβλητες τον Σεπτέμβριο σε σχέση με τον Αύγουστο και αυξήθηκαν κατά 8,2% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, ανακοίνωσε την Παρασκευή το υπουργείο Εμπορίου.

Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η οικονομία των ΗΠΑ θα αναπτυχθεί κατά 1% το επόμενο έτος, από 1,6% φέτος. Οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε έρευνα της Wall Street Journal έθεσαν την πιθανότητα ύφεσης στις ΗΠΑ τους επόμενους 12 μήνες στο 63%, από 49% στην έρευνα του Ιουλίου.

Η δυναμική της οικονομίας των ΗΠΑ ανησυχεί άλλες χώρες επειδή δίνει στη FED περιθώριο να αυξήσει ακόμη περισσότερο τα επιτόκια, δήλωσε σε συνέντευξή του ο Σρι Μουλιάνι Ιντραουάτι, υπουργός Οικονομικών της Ινδονησίας.

Η αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας, τα υψηλά επιτόκια και το ισχυρό δολάριο «μπορούν πραγματικά να βλάψουν όλες τις χώρες του κόσμου», είπε ο κ. Σρι Μουλιάνι. «Μια παγκόσμια ύφεση είναι πολύ πιθανή», ανέφερε.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία βαραίνει την παγκόσμια οικονομία. Έχει παρεμποδίσει τις εξαγωγές κρίσιμων τροφίμων και λιπασμάτων από τις χώρες, θέτοντας σε κίνδυνο 345 εκατομμύρια ανθρώπους, ανέφερε το ΔΝΤ. Η Ρωσία έχει περικόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη, οδηγώντας τις βιομηχανίες εκεί σε αναταραχή και ωθώντας πολλές οικονομίες εκεί στο χείλος της ύφεσης.

«Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ιδιαίτερα σοβαρές πιέσεις εξαιτίας αυτού που συμβαίνει με τις τιμές της ενέργειας εκεί», δήλωσε η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την Παρασκευή. Πολλές χώρες των αναδυόμενων αγορών «αντιμετωπίζουν μια σειρά από σημαντικά προβλήματα», πρόσθεσε.

Εν τω μεταξύ, ο ΟΠΕΚ και οι υπό τη Ρωσία σύμμαχοί του ανακοίνωσαν πρόσφατα μια σημαντική μείωση της παραγωγής, η οποία αύξησε τις τιμές του πετρελαίου. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποίησε την Πέμπτη ότι η απόφαση θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής για την παγκόσμια οικονομία και αυτή να εισέλθει σε ύφεση.

Δεν υπάρχει επίσημος ορισμός της παγκόσμιας ύφεσης, αλλά πολλοί οικονομολόγοι λένε ότι ένα βασικό στοιχείο είναι όταν η οικονομική ανάπτυξη υποχωρήσει κάτω από την αύξηση του πληθυσμού, ή περίπου 1,1%. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει παγκόσμια ανάπτυξη 1,9% το επόμενο έτος.

Η οικονομία «είναι επικίνδυνα κοντά σε μια παγκόσμια ύφεση», δήλωσε ο David Malpass, πρόεδρος του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Ένας άλλος κίνδυνος για την παγκόσμια οικονομία είναι η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων να προκαλέσει διαταραχή του χρηματοπιστωτικού συστήματος, προειδοποίησε το ΔΝΤ σε έκθεσή του την περασμένη εβδομάδα.

Σχέδιο μείωσης των φόρων του Ηνωμένου Βασιλείου με στόχο την τόνωση της ανάπτυξης προκάλεσε μεγάλη πώληση ομολόγων της χώρας τον περασμένο μήνα που ανάγκασε την Τράπεζα της Αγγλίας να παρέμβει για να σταθεροποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου αντέστρεψε βασικά μέρη του σχεδίου την Παρασκευή, εν μέρει λόγω της αντίδρασης της αγοράς.

Οι υπεύθυνοι χάραξης οικονομικής πολιτικής σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν τις πιέσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές, γνωρίζοντας από την ιστορία ότι η άνοδος των επιτοκίων μπορεί να προκαλέσει απειλές για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, από απροσδόκητες πηγές.

Ο δανεισμός από το λεγόμενο μηχανισμό έκπτωσης της FED για δάνεια έκτακτης ανάγκης αυξήθηκε τις τελευταίες εβδομάδες, στα 7,67 δισεκατομμύρια δολάρια την Τετάρτη, το υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2020. Η FED δάνεισε επίσης 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε δύο ξένες κεντρικές τράπεζες την περασμένη εβδομάδα, ως μέρος των πάγιων συμφωνιών για να ανακουφίσει τις πιέσεις στις αγορές χρηματοδότησης σε δολάρια.

«Αυτό που έχω υπόψη μου είναι ότι έχουμε να κάνουμε με μια οικονομία που αναπροσαρμόζεται από ένα εξαιρετικό σοκ», δήλωσε η πρόεδρος της FED του Κάνσας Σίτι, Έστερ Τζορτζ, σε διαδικτυακό σεμινάριο που διοργάνωσε η S&P Global Ratings την Παρασκευή.

«Η πολύ γρήγορη κίνηση μπορεί να διαταράξει τις χρηματοπιστωτικές αγορές και την οικονομία με τρόπο που θα μπορούσε τελικά να είναι αυτοκαταστροφικός», είπε.

Η επίμονη αβεβαιότητα στις οικονομικές και χρηματοοικονομικές προοπτικές θα μπορούσε σύντομα να αρχίσει να επιβαρύνει τον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις λαμβάνουν αποφάσεις προσλήψεων, δήλωσε την Παρασκευή ο John Waldron, πρόεδρος της Goldman Sachs Group Inc., μιλώντας στο συνέδριο του IIF. Είπε ότι οι εταιρείες θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να προσλάβουν λιγότερους ανθρώπους «και ίσως να κάνουν κάποιες απολύσεις».

Στην Κίνα, οι αυστηρές πολιτικές περιορισμού του Covid-19 έχουν περιορίσει την οικονομική της ανάπτυξη, ιδιαίτερα κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2022. Ο υπερβολικά εκτεταμένος τομέας ακινήτων της Κίνας επιβραδύνεται με ταχείς ρυθμούς. Η ύφεση της Κίνας αναμένεται να αυξήσει τα προβλήματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και να περιορίσει το παγκόσμιο εμπόριο.

Όλοι οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη θα μπορούσαν να είναι ιδιαίτερα επώδυνοι για τις χώρες μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος. Περίπου το 60% των φτωχότερων εθνών του κόσμου βρίσκονται ήδη σε κατάσταση κινδύνου ή κινδυνεύουν να έχουν προβλήματα με το χρέος – να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις οικονομικές τους υποχρεώσεις – και πολλές παλεύουν με υψηλότερο κόστος εισαγόμενων τροφίμων και ενέργειας, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

«Η αίσθηση που αποκομίζει κανείς από τις συναντήσεις (του ΔΝΤ) είναι ότι η αβεβαιότητα είναι τόσο υψηλή, που είναι δύσκολο να δεις φως στο τέλος του τούνελ», είπε σε συνέντευξή του ο Χοσέ ντε Λίμα Μασάνο, διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Αγκόλα.