Πληθωρισμός: Τα … «καλάθια της οργής»!

Η αγορά έχει πάντοτε έναν απίστευτο αυτοματισμό, ο οποίος είναι επωφελής για την οικονομία και τα νοικοκυριά, όταν εφαρμόζονται οι οικονομικοί νόμοι και κοστολογικοί έλεγχοι και, κυρίως, όταν γρηγορούν όλα τα θεσμικά όργανα, όπως στο Βέλγιο και την Αυστρία, οι οποίες με υψηλότερο ενεργειακό πληθωρισμό από τον ελληνικό είχαν τον περασμένο Σεπτέμβριο … μικρότερη ακρίβεια!

Αν η ταπεινότητά μου ήταν υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων (έξω από τον χορό πολλά τραγούδια ξέρεις, θα μού έλεγε, προφανώς,  ο  Άδωνις  Γεωργιάδης!) και διάβαζα όλα αυτά στοιχεία – μηνύματα που στέλνουν  η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) και η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ)  για την εξέλιξη του πληθωρισμού τον περασμένο Σεπτέμβριο (βλέπε «Οικονομικό Ταχυδρόμο» 13 Οκτωβρίου 2022)  στην Ελλάδα (12,1%)  και την Ευρωζώνη (10%), θα παράταγα κάθε σκέψη για … «αυγά» και … «καλάθια». Αμέσως, θα καλούσα  ειδικούς επιστήμονες, τα θεσμικά υπεύθυνα στελέχη (γενικό διευθυντή, διευθυντές και τμηματάρχες, δηλαδή τους επικεφαλής της αντίστοιχης Γενικής Διεύθυνσης, Διεύθυνσης και Τμημάτων Ελέγχων της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου (πρόκειται για το ιστορικό πρώην  υπουργείο Εμπορίου!) και θα ζητούσα να με πληροφορήσουν  πώς μερικές χώρες του ευρωπαϊκού βορρά με τερατώδη ενεργειακό πληθωρισμό κατόρθωσαν τον ίδιο μήνα να παρουσιάσουν  μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή χαμηλότερη από εκείνη στη χώρα μας.

Θα έλεγα, για παράδειγμα,  ότι το Βέλγιο τον περασμένο μήνα  ήταν πρώτο στον πίνακα των χωρών της Ευρωζώνης σε ενεργειακό πληθωρισμό (113,8%) και η Αυστρία δεύτερη (67,2%), αλλά σε πληθωρισμό κατείχαν την έβδομη και όγδοη θέση (με 12% και 11% αντίστοιχα), έναντι της Ελλάδος, η οποία με χαμηλότερο ενεργειακό πληθωρισμό (53,3%, έναντι 40,8% του μέσου όρου στην Ευρωζώνη) κατέλαβε την έκτη θέση με  επίδοση 12,1%!

Ύστερα, θα επεσήμαινα ότι τον ίδιο μήνα ο δομικός πληθωρισμός (δηλαδή η μεταβολή του δείκτη χωρίς τις κατηγορίες της διατροφής, των ποτών, του καπνού και της ενέργειας) ήταν   υψηλότερος (4,87%) του αντίστοιχου στην Ευρωζώνη, ενώ τρελή πορεία διέγραψε και ο δείκτης Αγαθών (αύξηση κατά 4,8%). Και θα ρωτούσα τους συνεργάτες μου: Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οι ειδικοί θα μού απαντούσαν ότι είναι ατελής ο ανταγωνισμός στην Ελλάδα, ότι ο ανταγωνισμός  είναι φαινομενικός και όχι πραγματικός και, το κυριότερο, ότι ο εισαγόμενος πληθωρισμός με απίστευτη επιτάχυνση απλώνεται  παντού (σούπερ μάρκετ κλπ), και σε άλλα προϊόντα, δηλαδή κι εκεί όπου δεν τον «σπέρνει» η ενεργειακή δυσμενής συγκυρία.

Ο μόνιμα υψηλός δομικός πληθωρισμός προειδοποιεί

Δηλαδή, ο πυρήνας του πληθωρισµού παρέµεινε – και παραµένει επί δεκαετίες – υψηλότερος από ό,τι στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο, επειδή η ελληνική οικονοµία εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από συνθήκες ατελούς ανταγωνισµού στις αγορές, οι οποίες επηρεάζουν τους συντελεστές παραγωγής και, φυσικά, δυσµενώς τη διαµόρφωση των τιµών.  Και για τον λόγο αυτόν οι υπάλληλοι  των σούπερ μάρκετ, για παράδειγμα, αλλάζουν  συνεχώς τα αυτοκόλλητα με τις τιμές των προϊόντων στα ράφια χωρίς, προφανώς, έλεγχο του πραγματικού κόστους που προκαλούν την εναλλαγή των αυτοκόλλητων!

Κι εδώ εντοπίζεται η αδυναμία προστασίας των καταναλωτών από τον ατελή ανταγωνισμό, δηλαδή από την απουσία προφανώς ελέγχου του πραγματικού κόστους. Διότι, κόστος  λειτουργίας  έχουν όλες οι οικονομικές μονάδες, οι οποίες αποκτούν  υλικά ή άυλα αγαθά και υπηρεσίες  με σκοπό τη χρησιμοποίησή τους για την πραγματοποίηση εσόδων από πωλήσεις. Αυτό, λοιπόν, το κόστος  μπορεί να είναι τρέχον, δηλαδή να δημιουργείται όταν τα αγαθά ή οι υπηρεσίες που αποκτώνται προορίζονται να μεταπωληθούν, αυτούσια ή έπειτα από κατεργασία, σε βραχύ χρονικό διάστημα, κατά κανόνα όχι μεγαλύτερο από μία διαχειριστική περίοδο, όπως είναι π.χ. τα εμπορεύματα, οι πρώτες και βοηθητικές ύλες, τα αναλώσιμα υλικά, οι αμοιβές προσωπικού, οι αμοιβές υπηρεσιών τρίτων και το ηλεκτρικό ρεύμα. Υπάρχει και το πάγιο κόστος, αλλά στην προκείμενη περίπτωση τον «κοστολόγο» του υπουργείου Εμπορίου ενδιαφέρει  το πρώτο, διότι αυτό επικαλούνται οι οικονομικές μονάδες κι αλλάζουν καθημερινώς σχεδόν τα αυτοκόλλητα στα ράφια!

Να γρηγορούν οι φύλακες και οι … «κοστολόγοι»!

Ακούγοντας όλα αυτά, θα πρότεινα (αν ήμουν υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων!)  στους συνεργάτες μου να σταματήσουν  να καταρτίζουν το γνωστό «Καλάθι της Νοικοκυράς» με τα  50 αγαθά των σούπερ μάρκετ και να προγραμματίσουν τάχιστα  μιαν επίσκεψη  στους συναδέλφους τους  των υπουργείων του Βελγίου και Αυστρίας για να «πάρουν μερικά μαθήματα»  για τον τρόπο με τον οποίο  κατόρθωσαν να τιθασεύσουν  μία ενεργειακή καταιγίδα με τις λιγότερες συνέπειες. Διότι, η αγορά έχει πάντοτε έναν απίστευτο αυτοματισμό, ο οποίος είναι επωφελής για την οικονομία και τα νοικοκυριά, όταν εφαρμόζονται οι οικονομικοί νόμοι  και γίνονται κοστολογικοί έλεγχοι και, κυρίως, όταν γρηγορούν όλα τα θεσμικά όργανα, τα οποία στη χώρα μας  είναι πολλά, αρκεί να αξιοποιηθούν.

Θα ανέφερα το οργανόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου με τις πάμπολλες  και σημαντικές αρμοδιότητες, σκοπούς και παρεμβάσεις που προβλέπονται, ενώ υπάρχουν και δύο ανεξάρτητες αρχές, δηλαδή  «Επιτροπή Ανταγωνισμού» και «Ο Συνήγορος του Καταναλωτή» με πάμπολλες  διευθύνσεις, τμήματα και ανθρώπινο δυναμικό.

Δηλαδή, αυτά τα θεσμικά όργανα είναι υπεραρκετά και ικανά για να εξασφαλίσουν  τον υγιή ανταγωνισμό στην ελληνική αγορά και την προστασία των καταναλωτών, χωρίς παρεμβάσεις και … «καλάθια», όπως κατέδειξαν οι δύο «Συμφωνίες Κυρίων» του 1998 και το 1999,  όταν «ώδινεν όρος και έτεκε μυν». Κι «έτεκαν» τίποτα οι δύο αυτές Συμφωνίες Κυρίων» του 1998» και το 1999 διότι δεν μπορούσε να επιτευχθεί τεχνητή συμπίεση των τιμών, καθώς η λειτουργία της αγοράς διέπεται  από τους δικούς της οικονομικούς ή άλλους νόμους.

Τρύπιο ήταν το «Καλάθι της Νοικοκυράς» το 1998 και το 1999

Υπενθυμίζεται ότι τα αντιπληθωριστικά μέτρα για την επίτευξη του κριτηρίου ένταξης της χώρας στον Οικονομική και Νομισματική Ένωση το 2001 συνοδεύθηκαν το 1998 και το 1999 με ανακοινώσεις και για “Συμφωνίες Κυρίων” για μηδενική σχεδόν αύξηση δεκάδων αγαθών και υπηρεσιών! Συγκεκριμένα, από τον Αύγουστο του 1998, η τότε κυβέρνηση συνήψε μια σειρά από «Συμφωνίες Κυρίων» με εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις καθώς και με παροχείς υπηρεσιών, με στόχο για το 1998 μείωση των τιμών λιανικής πώλησης για μια σειρά αγαθών που αντιστοιχούσαν περίπου στο 1/10 του «Καλαθιού του Καταναλωτή». Επίσης, στόχος των συμφωνιών για το 1999 ήταν να διατηρηθούν σταθερές οι τιμές λιανικής πώλησης αγαθών και υπηρεσιών που αντιστοιχούσαν περίπου στο 1/3 του «Καλαθιού του Καταναλωτή» ή να συγκρατηθεί η αύξησή τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος (βλέπε Έκθεση διοικητή για το 1999), οι «Συμφωνίες Κυρίων» του 1998 και του 1999, οι οποίες προέβλεπαν σταθερότητα ή συγκρατημένη αύξηση τιμών για ένα ευρύ φάσμα αγαθών φαίνεται ότι τελικά δεν συνέβαλαν άμεσα στη συγκράτηση του πληθωρισμού! Συγκεκριμένα, οι τιμές που καλύπτονταν από τις «Συμφωνίες Κυρίων» του 1998 αυξήθηκαν στη διάρκεια του 1998 (Δεκέμβριος 1998 – Δεκέμβριος 1997) κατά … 3,5%, με αποτέλεσμα να συμβάλουν στη μείωση του πληθωρισμού μόνο κατά 0,17 ποσοστιαίες μονάδες. Πολλές επιχειρήσεις είχαν αυξήσει τις τιμές περισσότερο από ό,τι έπρεπε με βάση την άνοδο του κόστους των εισαγόμενων ειδών!!!

Όσον αφορά τις «Συμφωνίες Κυρίων» του 1999, ενώ υπολογιζόταν ότι, μία αυστηρή τήρησή τους, θα οδηγούσε σε αύξηση των τιμών μόνο κατά 0,5%, τελικά το 1999 οι τιμές των ειδών που καλύπτονταν από τις συμφωνίες αυξήθηκαν κατά … 2,7%, δηλαδή όσο και ο δείκτης τιμών καταναλωτή ή υψηλότερα ακόμα κι από τον πυρήνα του πληθωρισμού (1,8%). Αποτέλεσμα; Και οι συμφωνίες αυτές να έχουν μηδενική σχεδόν επίδραση στη μείωση του πληθωρισμού! Γιατί; Το ερώτημα είναι πάλι σήμερα επίκαιρο, όπως και η απάντηση: Η μείωση του πληθωρισμού γίνεται με την εφαρμογή των οικονομικών νόμων που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένα πληθωριστικά αίτια , όπως πληθωρισμός από τρέχον κόστος,  πληθωρισμός ζήτησης, φορολογία, έλλειμμα κλπ,  και όχι με τεχνητή συμπίεση…