
Για το μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου το 2008 ήταν μια χρονιά-σταθμός. Ενα τέλος εποχής. Για εμάς εδώ στην Ελλάδα η χρονιά-σταθμός μπορεί επισήμως να θεωρείται το 2010, αλλά στην πραγματικότητα η συνειδητοποίηση, το ξεβόλεμα, η αρχή του «πόνου», το δικό μας τέλος εποχής, ήρθε έναν χρόνο αργότερα, το 2011, όταν και έπεσαν σαν «βόμβα» τα μέτρα που συνόδευσαν τη χρεοκοπία της χώρας. Οι περισσότεροι θυμόμαστε πώς ήταν πριν από το 2011 η ζωή μας και πώς έγινε μετά. Πόσο άλλαξαν οι συνθήκες, η καταναλωτική μας συμπεριφορά, η διάθεση για ανοίγματα και μελλοντικά σχέδια. Πόσο μειώθηκαν τα εισοδήματά μας. Για τους περισσότερους ήρθαν τα πάνω κάτω.
Μιας μικρότερης τάξης αλλαγή, χωρίς πιθανότητες χρεοκοπίας, συντελείται τους τελευταίους μήνες. Ζούμε κάτι σαν το… 2010 και μας περιμένουν τα προβλήματα του… 2011. Δεν ζήσαμε ωστόσο το ενδιάμεσο. Στις καλές εποχές εμείς κάναμε «επαναστάσεις». Ως αποτέλεσμα παρακολουθούμε το τέλος μιας ακόμα εποχής, χωρίς οι μισθοί μας να έχουν επιστρέψει στο ύψος που ήταν πριν από την προηγούμενη κρίση. Βρισκόμαστε ήδη στο τέλος εποχής των μηδενικών επιτοκίων. Οι κεντρικές τράπεζες σε όλον τον κόσμο αυξάνουν τα επιτόκια για να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό. Τι θα θυμόμαστε λοιπόν από την εποχή του φτηνού χρήματος;
Για όσους έχουν στεγαστικά δάνεια, θα θυμούνται με νοσταλγία τις πολύ χαμηλότερες πληρωμές των δόσεών τους. Τα χαμηλότερα επιτόκια βοήθησαν επίσης στην αύξηση των τιμών των κατοικιών και άλλων περιουσιακών στοιχείων, καθώς οι αγορές έγιναν ευκολότερες. Οι άνθρωποι που είχαν σπίτια είχαν μια περίεργη αίσθηση πως η περιουσία τους αυξανόταν περισσότερο από ό,τι οι ίδιοι περίμεναν.
Η αγορά αυτοκινήτου επίσης άλλαξε. Αντί της αγοράς ενός αυτοκινήτου με μετρητά, επανήλθε η αγορά με δόσεις δανείου. Εγινε πολύ ελκυστική για όσους είχαν τις προϋποθέσεις η απόκτηση αυτοκινήτου με χρονομίσθωση, με δυνατότητα αγοράς στη λήξη της μίσθωσης. Αυτό επέτρεψε στους ανθρώπους να οδηγούν πιο εντυπωσιακά αυτοκίνητα. Οι ελληνικοί δρόμοι γέμισαν ξανά με τέτοια αυτοκίνητα.
Τα χαμηλά επιτόκια αύξησαν επίσης τη δυνατότητα χρηματοδότησης νεοφυών (startups) επιχειρήσεων. Ο αριθμός τους στην Ελλάδα εκτοξεύθηκε. Αυτό θα ανατραπεί. Ιδέες που στηρίχθηκαν στο μοντέλο ενίσχυσης της κατανάλωσης, απόρροια των μηδενικών επιτοκίων, πλέον δεν θα έχουν νόημα.
Τα χαμηλότερα επιτόκια συνέβαλαν επίσης στην τόνωση σημαντικών επενδύσεων, όπως αυτές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που ξαφνικά «φύτρωσαν» σε πολλές περιοχές της χώρας. Αυτές πρόλαβαν. Οσες επενδύσεις δεν κατάφεραν να υλοποιηθούν, θα κοστίσουν περισσότερο. Κάποιες θα ματαιωθούν, καθώς το επιχειρηματικό τους πλάνο θα έχει ανατραπεί.
Το κρίμα στην περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι ως χώρα μόνο για ένα μικρό διάστημα εκμεταλλευθήκαμε αυτή την καλή περίοδο για την εθνική και προσωπική μας ευημερία. Χάσαμε το μεγαλύτερο μέρος των 11 χρόνων μηδενικών επιτοκίων, αυτοεγκλωβισμένοι στην παρατεταμένη μιζέρια της προηγούμενης κρίσης. Τώρα πρέπει να σηκώσουμε κεφάλι, να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα και να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε τη νέα κατάσταση του ακριβού χρήματος, με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες. Ο στόχος είναι σαφής. Στον νέο αναπτυξιακό κύκλο που κάποια στιγμή θα ξεκινήσει, να κινούμαστε αυτή τη φορά παράλληλα με τον υπόλοιπο κόσμο…


Latest News

Φραγκίσκος: Ο Πάπας που ξανάδωσε ηθικό κύρος στην Καθολική Εκκλησία
Σε μια δύσκολη περίοδο για την Καθολική Εκκλησία ο Πάπας Φραγκίσκος κατάφερε να ξαναδώσει στην Καθολική Εκκλησία ένα μέρος από το χαμένο κύρος της

Τι κάνει η Ελλάδα;
Το πρόβλημά μας είναι ότι συνήθως όλα αυτά τα «θάβουμε κάτω από το χαλί» και όταν σκάει μια κρίση, αρχίζουμε να τα συζητάμε

Αδιέξοδη πολιτική
Η εισαγωγή των δασμών έχει ήδη προκαλέσει σημαντικές αρνητικές οικονομικές συνέπειες για την οικονομία των ΗΠΑ

Η πολιτική Τραμπ απειλεί το οικοδόμημα της Δύσης
Η δασμολογική πολιτική Τραμπ είναι βραχυπρόθεσμα στασιμοπληθωριστική για τις ΗΠΑ, αυξάνοντας τον εγχώριο πληθωρισμό και συρρικνώνοντας την οικονομική δραστηριότητα

Ανάσταση! Δηλαδή, ζωή, ανάσα και ελπίδα
Ανάσταση σημαίνει τερματισμός κάθε λογής θανάτου, νίκη απέναντι σε ό,τι σκοτώνει τη ζωή. Να ξαναβρούμε τον τρόπο να ζούμε, να ανασαίνουμε και να ελπίζουμε

Ο μεγάλος αστερίσκος
Το θέμα του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων, η κυβέρνηση το άφησε στα χέρια των επιχειρήσεων

Όταν η Blue Skies αποδεικνύεται ότι ήταν ένα κομματικό «μαύρο ταμείο» της Νέας Δημοκρατίας
Το γεγονός ότι τόσα στελέχη της ΝΔ μισθοδοτούνταν από την Blue Skies των Θωμά Βαρβιτσιώτη και Γιάννη Ολύμπιου, χωρίς να το λένε δημοσίως, εγείρει πολύ σοβαρά ζητήματα ηθικής τάξης, ανεξαρτήτως τυπικής νομιμότητας

Το μίσος για τα Πανεπιστήμια
Γιατί η ακροδεξιά – σε όλες τις παραλλαγές της… – μισεί τα πανεπιστήμια όταν κάνουν τη δουλειά τους

Αναζητείται θετική έκπληξη
Ένα υπερατλαντικό ταξίδι για διακοπές στην Ελλάδα ενός Αμερικανού, που έκλεισε το πακέτο των διακοπών του τον χειμώνα, έχει ακριβύνει κατά 10% μόνο από την ισοτιμία

Εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ με την Κίνα: τώρα αρχίζουν τα δύσκολα για τον Τραμπ
Ο διαφαινόμενος εμπορικός πόλεμος των ΗΠΑ με την Κίνα είναι κάτι πέρα από την «τέχνη της συμφωνίας» (art of the deal) του Τραμπ