Alpha Bank: Τεχνολογία, ψηφιακός μετασχηματισμός και η ελληνική οικονομία

H Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank προχώρησε στην έκδοση νέας μελέτης της σειράς Sectors in focus σχετικά με τον κλάδο Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνίας και τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό.

Στο πρώτο μέρος της μελέτης παρουσιάζονται τα βασικά διαρθρωτικά στοιχεία του κλάδου Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), εστιάζοντας στις ψηφιακές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, όπως αυτές αντανακλώνται στον δείκτη DESI (Digital Economy and Society Index) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, αναλύονται οι ψηφιακές δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, αναδεικνύοντας τα προτερήματα αλλά και τις ελλείψεις στην ελληνική αγορά εργασίας, καθώς και ο βαθμός ψηφιοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων.

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται και αναλύονται οι πιο σημαντικές από τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες που πρωταγωνιστούν στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση και προσδιορίζεται, όπου είναι δυνατό από τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ρόλος και η θέση των ελληνικών επιχειρήσεων ως προς την απορρόφηση και τη χρήση των νέων αυτών τεχνολογιών.

Διαβάστε επίσης:  Φυσικό αέριο και πληθωρισμός: Πώς (και πόσο) επηρεάζονται Ελλάδα και Ευρώπη

Η μελέτη ολοκληρώνεται με την παράθεση των πολιτικών και στρατηγικών, σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες έχουν ως στόχο να στηρίξουν την μετάβαση προς την «Ψηφιακή Δεκαετία» των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τέλος, παρατίθενται συγκεκριμένες προτάσεις πολιτικής για το μέλλον του ψηφιακού μετασχηματισμού και του κλάδου ΤΠΕ και η ανάλυση SWOT.

Φορέας νέων τεχνολογιών και καινοτομιών

Ο κλάδος ΤΠΕ έχει ουσιαστικό ρόλο ως φορέας και διαβιβαστής των νέων τεχνολογιών και καινοτομιών, σύμφωνα με την μελέτη της Alpha Bank. Περιλαμβάνει υποκλάδους από τη μεταποίηση, όπως κατασκευή Η/Υ και ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, κατασκευή εξοπλισμού επικοινωνίας και ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης, καθώς και από τις υπηρεσίες, όπως εμπόριο εξοπλισμού πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων τηλεπικοινωνίες, έκδοση λογισμικού, προγραμματισμό και επεξεργασία δεδομένων, επισκευή Η/Υ. Ο κλάδος ΤΠΕ παράγει και υποστηρίζει πολλά από τα εργαλεία και τις εφαρμογές που χρησιμοποιούνται για την προώθηση και την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και αποτελεί τη βάση για την υλοποίηση της ψηφιακής μετάβασης.

Διαβάστε επίσης: Η ανατίμηση του δολαρίου και οι επιπτώσεις του στην παγκόσμια οικονομία

Ταυτόχρονα, συνιστά σημαντικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης, δημιουργίας οικονομιών κλίμακας και αύξησης της παραγωγικότητας. Καθίσταται επομένως αναγκαία η επέκταση των ψηφιακών υποδομών, η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων, αλλά και η έμφαση στην έρευνα και ανάπτυξη του κλάδου ώστε τόσο η ελληνική κοινωνία, όσο και η εγχώρια οικονομία, συμπεριλαμβανομένου και του δημόσιου τομέα, να προσαρμοστούν στις επικείμενες αλλαγές και τις νέες συνθήκες και να καρπωθούν τα αναπτυξιακά οφέλη από τον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Ψηφιακή μετάβαση και ψηφιοποίηση

Ενώ η ψηφιακή μετάβαση είναι μια σχετικά νέα έννοια, η ψηφιοποίηση εν γένει ξεκίνησε επί της ουσίας πριν από αρκετές δεκαετίες μέσα από την εμπορευματοποίηση των πρώτων προσωπικών υπολογιστών. Σήμερα ζούμε στην εποχή στην οποία ο ψηφιακός μετασχηματισμός αλλάζει το επιχειρηματικό τοπίο, ενώ νέες τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το διαδίκτυο των πραγμάτων, η ευρυζωνική σύνδεση 5G, η ρομποτική και το cloud computing ανοίγουν τον δρόμο για βαθιές τομές στις επιχειρήσεις, την κοινωνία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αυτές αλληλεπιδρούν.

Ένα παράδειγμα της εκτεταμένης ψηφιοποίησης στον σύγχρονο επιχειρηματικό χώρο αποτελούν οι χρηματοοικονομικές τεχνολογίες ή αλλιώς FinTech, οι οποίες προωθούν και στηρίζουν δομικές αλλαγές στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Πολλές τράπεζες για παράδειγμα υιοθετούν διάφορα fintech εργαλεία και εφαρμογές, όπως πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου και τραπεζικές συναλλαγές μέσω διαδικτύου (e-banking).

Διαβάστε επίσης: Οι διαφορές Ελλάδας και Ευρώπης σε πληθωρισμό και οικονομικό κλίμα

Στην Ελλάδα, οι υπηρεσίες ΤΠΕ συμβάλλουν κατά περίπου 3,2% στο ΑΕΠ και αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα του κλάδου ΤΠΕ ως προς τα βασικά διαρθρωτικά μεγέθη, καθώς αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 98% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων, του κύκλου εργασιών, της αξίας παραγωγής, της προστιθέμενης αξίας και της απασχόλησης του κλάδου. Αντίθετα, οι υποκλάδοι της μεταποίησης ΤΠΕ στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι λιγότερο ανεπτυγμένοι σε σύγκριση με τις υπηρεσίες ΤΠΕ.

Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI)

Ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) μετρά τις ψηφιακές επιδόσεις των διαφόρων χωρών στην ΕΕ-27 και αποτελείται από τέσσερις επιμέρους μεταβλητές και συγκεκριμένα από το ανθρώπινο κεφάλαιο (π.χ. δεξιότητες χρηστών διαδικτύου και ψηφιακές δεξιότητες), τη συνδεσιμότητα (π.χ. διείσδυση σταθερών ευρυζωνικών επικοινωνιών, κινητές ευρυζωνικές επικοινωνίες κ.ά.) την ενσωμάτωση της ψηφιακής τεχνολογίας (π.χ. ψηφιοποίηση επιχειρήσεων και ηλεκτρονικό εμπόριο) και τις ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες (ηλεκτρονική διακυβέρνηση).

Η κατάταξη της Ελλάδας ως προς τον δείκτη DESI είναι σχετικά χαμηλή, αφού καταλαμβάνει την 25η θέση μεταξύ των υπόλοιπων κρατών μελών της ΕΕ-27. Ως προς τις επιμέρους διαστάσεις του δείκτη DESI, αν και η Ελλάδα έχει βελτιώσει τις επιδόσεις της, υπολείπεται ακόμη σε σχέση με τις άλλες χώρες ως προς το βαθμό επίτευξης του ψηφιακού μετασχηματισμού. Η χώρα μας κατατάσσεται μεταξύ των τελευταίων στις προηγμένες ψηφιακές δεξιότητες και στη σταθερή ευρυζωνική κάλυψη, ενώ ο ελληνικός επιχειρηματικός και δημόσιος τομέας καταγράφουν σχετικά χαμηλές επιδόσεις στην ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών και την παροχή ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών.

Επιπρόσθετα, ως προς το ανθρώπινο δυναμικό, οι ειδικοί στον χώρο των ΤΠΕ, οι οποίοι εργάζονται κυρίως σε μεγάλες επιχειρήσεις, αντιπροσωπεύουν μόνο το 2,8% της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα, ενώ τα ¾ εξ’ αυτών είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με τον αριθμό των ανδρών να υπερτερεί σημαντικά έναντι των γυναικών (75% έναντι 25%).

Διαβάστε επίσης: Οι 5+1 λόγοι αισιοδοξίας για την ελληνική οικονομία

Industry 4.0 και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση

Το Industry 4.0 και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση αντιπροσωπεύουν την εποχή της ψηφιοποίησης ενσωματώνοντας χαρακτηριστικά του μετασχηματισμού της οργάνωσης και του ελέγχου της βιομηχανικής αλυσίδας αξίας μέσω κυβερνοφυσικών συστημάτων. Το Industry 4.0 βασίζεται σε ψηφιακές τεχνολογίες ευρείας επίδρασης που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων το διαδίκτυο των πραγμάτων, την τεχνητή νοημοσύνη, το υπολογιστικό νέφος, την επαυξημένη πραγματικότητα, την τρισδιάστατη εκτύπωση, εφαρμογές της ρομποτικής, τα big data και τα συστήματα προσομοίωσης.

Οι «ψηφιακοί πρωτοπόροι»

Το πεδίο εφαρμογής πολλών εξ’ αυτών των τεχνολογιών εξακολουθεί να είναι περιορισμένο στις χώρες της ΕΕ-27 και ακόμη περισσότερο στην Ελλάδα, ενώ σε επιχειρηματικό επίπεδο, πολλές από τις συγκεκριμένες τεχνολογίες είναι σημαντικά πιο διαδεδομένες στις μεγάλες επιχειρήσεις έναντι των ΜΜΕ. Η χρήση των προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών αναμένεται να επηρεάσει με θετικό τρόπο την οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ την επόμενη δεκαετία, με τις χώρες που θεωρούνται «ψηφιακοί πρωτοπόροι» να καρπώνονται περισσότερο τα οφέλη της ψηφιοποίησης και εκείνες που μένουν σχετικά πιο πίσω στην απορρόφησή τους να έχουν ένα επίσης θετικό, αν και μικρότερο, αναπτυξιακό όφελος από τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν επίσης να έχουν καταλυτικό ρόλο στη στήριξη της κλιματικής ουδετερότητας, επιτρέποντας σε άλλες βιομηχανίες να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων, θέτοντας έτσι τις ΤΠΕ στο επίκεντρο των πολιτικών της ΕΕ που υποστηρίζουν την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Διαβάστε επίσης: Ποιοι κλάδοι οδηγούν την οικονομία στην ανάπτυξη

Η επιτάχυνση άλλωστε της ψηφιοποίησης στην ΕΕ υποστηρίζεται από ποικίλα χρηματοδοτικά προγράμματα όπως το RRF, το Horizon και το CEF Digital. Η «Ελληνική Βίβλος του Ψηφιακού Μετασχηματισμού» ενσωματώνει την εθνική στρατηγική για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας, θέτοντας επτά επιμέρους στόχους που είναι στενά ευθυγραμμισμένοι με τους αντίστοιχους στόχους της «Ψηφιακής Πυξίδας 2030» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «Ελλάδα 2.0» αντικατοπτρίζει τους στόχους αυτούς, αλλά και το σχέδιο δράσης της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού και εστιάζει στην παραγωγικότητα και την οικονομική ανάπτυξη με γνώμονα την προώθηση της καινοτομίας.