COP27: Το επιχειρηματικό κράτος κατά της κλιματικής αλλαγής

Project Syndicate

Τις τελευταίες εβδομάδες, πολλά μέλη της Glasgow Financial Alliance on Net Zero (GFANZ) – μια ομάδα 450 χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων – παραιτήθηκαν λόγω ανησυχιών σχετικά με το κόστος εκπλήρωσης των δεσμεύσεών τους για το κλίμα. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται όμως η μετάβαση είναι πιο φιλόδοξα κράτη που θα υπερβούν τον καθορισμό της αγοράς για να γίνουν διαμορφωτές της αγοράς. Η προσέγγιση της αγοράς βασίζεται στην πεποίθηση ότι τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κατανέμουν κεφάλαια πιο αποτελεσματικά από οποιονδήποτε άλλον.

Το συμπέρασμα είναι ότι τα κράτη θα πρέπει να απέχουν από το να «επιλέγουν νικητές» ή να «στρεβλώνουν» τον ανταγωνισμό της αγοράς και να περιορίζονται στην «απομάκρυνση» των πράσινων επενδυτικών ευκαιριών για να τις κάνουν πιο ελκυστικές για τους κύριους ιδιώτες επενδυτές. Αλλά η σύγχρονη οικονομική ιστορία λέει άλλα. Πολλές σημαντικές τεχνολογικές ανακαλύψεις που θεωρούμε πλέον δεδομένες συνέβησαν μόνο επειδή οι δημόσιοι φορείς πραγματοποίησαν επενδύσεις που ο ιδιωτικός τομέας έκρινε πολύ επικίνδυνες. Η πραγματική ιστορία είναι επομένως αρκετά διαφορετική από τον επικρατέστερο μύθο. Οφείλουμε πολλές οικονομικές επιτυχίες σε ένα «επιχειρηματικό κράτος» που πρωτοστάτησε. Μόνο ο δημόσιος τομέας μπορεί να κινητοποιήσει και να συντονίσει τις επενδύσεις στην κλίμακα που απαιτείται για την απαλλαγή της παγκόσμιας οικονομίας από τον άνθρακα.

Πρώτον, τα κράτη θα πρέπει να ενστερνιστούν τους ρόλους τους ως «επενδυτές πρώτης ανάγκης», αντί να περιμένουν να παρέμβουν μόνο ως «δανειστές έσχατης ανάγκης».

Δεύτερον, πρέπει να επανεξετάσουμε τη σχέση μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ειδικά όταν πρόκειται για την κατανομή κινδύνων και ανταμοιβών.

Τρίτον, για να κατευθύνουν τις ιδιωτικές επενδύσεις σε πράσινες δραστηριότητες και για να περιορίσουν τις επενδύσεις σε επιβλαβείς, τα κράτη πρέπει να ενισχύσουν και να επικαιροποιήσουν τους κανόνες που διέπουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Τέταρτον, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η χρηματοδότηση χρέους – είτε παρέχεται από τον δημόσιο είτε από τον ιδιωτικό τομέα – δεν είναι απαραίτητα υποκατάστατο των άμεσων δημοσιονομικών δαπανών.

Τέλος, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να παρασχεθεί επαρκής δημοσιονομικός χώρος στις χώρες του παγκόσμιου Νότου ώστε να επιδιώξουν τις δικές τους εγχώριες ατζέντες απαλλαγής από τον άνθρακα και προσαρμογής. Για να περιοριστεί η καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, η χρηματοδότηση για τον μετριασμό του κλίματος και την προσαρμογή πρέπει να κλιμακωθεί δραματικά. Σημασία όμως έχει και η ποιότητα της χρηματοδότησης. Οι προκλήσεις είναι επείγουσες. Εάν τα κράτη αποτύχουν να αναλάβουν το προβάδισμα στη χρηματοδότηση για το κλίμα, η πράσινη μετάβαση θα παραμείνει απρόσιτη.

Η Μαριάνα Μαζουκάτο είναι ιδρυτική διευθύντρια στο UCL Institute for Innovation and Public Purpose. Είναι πρόεδρος στο Council on the Economics of Health for All του World Health Organization