Οι οικονομολόγοι βλέπουν την ύφεση να έρχεται, οπότε ίσως δεν συμβεί

Ο αρθρογράφος είναι πρόεδρος της Rockefeller International

Οι οικονομολόγοι έχουν έναν τρόπο σκέψης που βασίζεται στην ανάλυση βήμα βήμα έχοντας «χάσει» ιστορικές στιγμές της οικονομίας, γεγονός που εξηγεί γιατί δεν έχουν προβλέψει ούτε μία ύφεση στις ΗΠΑ από τότε που άρχισαν οι καταγραφές το 1970 – μέχρι τώρα.

Για πρώτη φορά οι οικονομολόγοι στο σύνολό τους, όχι μόνο αναμένουν ύφεση στην Αμερική το επόμενο έτος  αλλά η πιθανότητα που δίνουν είναι πολύ υψηλή, πάνω από 60%. Δεδομένου όμως του ιστορικού τους στις προβλέψεις δεν είναι απίθανο να πέσουν έξω για ακόμη μία φορά.

Με τον πληθωρισμό στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών και τις κεντρικές τράπεζες να αυξάνουν επιθετικά τα επιτόκια, η ύφεση φαίνεται αναπόφευκτη. Ωστόσο, όπως προειδοποίησε κάποτε ο Τζον Μέιναρντ Κέυνς, «το αναπόφευκτο δεν συμβαίνει ποτέ και το απροσδόκητο συμβαίνει συνεχώς».

 Αποκλιμάκωση του πληθωρισμού

Η περίπτωση του απροσδόκητου σεναρίου – η οικονομία να μην αντιμετωπίσει ύφεση τους επόμενους μήνες – θα ξεκινούσε με την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Αυτό θα επέτρεπε στη Fed να χαλαρώσει την σύσφιγξη. Την ώρα που η κοινή γνώμη έχει αρχίσει να αποδέχεται ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν θα είναι «παροδικός», όπως είχε προβλεφθεί το προηγούμενο διάστημα, η επίλυση των προβλημάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού θα μπορούσε να μειώσει τον πληθωρισμό ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν.

Τα σημάδια περιλαμβάνουν την κατακόρυφη πτώση των τιμών στην μεταφορά των εμπορευμάτων, τη μείωση των καθυστερήσεων στα λιμάνια και την απότομη μείωση του “δείκτη πίεσης της αλυσίδας εφοδιασμού” της Fed. Η οικονομία της Κίνας βρίσκεται σε κακή κατάσταση και μεταδίδει την βραδύτερη άνοδο του πληθωρισμού και στον υπόλοιπο κόσμο. Ο ρυθμός ανόδου του πληθωρισμού επιβραδύνεται, με τις τιμές για τα πάντα, από τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα έως την ενέργεια, να βρίσκονται πλέον σε πτώση.

Πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι επειδή η προσφορά στην αγορά εργασίας έχει μειωθεί και οδηγεί τους μισθούς σε αύξηση με ταχείς ρυθμούς, η Fed θα πρέπει να ενεργήσει όπως έκανε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 υπό τον Πολ Βόλκερ – αυξάνοντας επιθετικά τα επιτόκια και αποτρέποντας ένα πληθωριστικό μείγμα μισθών-τιμών, προκαλώντας ύφεση.

Αλλά προς το παρόν η αμερικανική οικονομία φαίνεται να απέχει ακόμη πολύ από την τροχιά μίας ενδεχόμενης ύφεσης. Η αδύναμη ανάπτυξη κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους εξαφανίστηκε το τρίτο τρίμηνο, όταν το ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 2,6%. Τα διαθέσιμα εισοδήματα συμβαδίζουν με τον πληθωρισμό, ενθαρρύνοντας την αύξηση των καταναλωτικών δαπανών. Οι δαπάνες για ταξίδια είναι τώρα ισχυρότερες από ό,τι πριν από την πανδημία.

Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Μεγάλες απολύσεις από Meta/Facebooκ, Twitter και άλλες αμερικανικές εταιρείες

Λεφτά υπάρχουν

Ο ιδιωτικός τομέας ξοδεύει επίσης πολύ, με τις εταιρικές κεφαλαιουχικές δαπάνες να αυξάνονται ταχύτερα από τα έσοδα και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Το ποσοστό ανεργίας παραμένει επίσης πολύ χαμηλό, στο 3,7%, και έχει αυξηθεί ελάχιστα παρά την πολιτική σύσφιγξης της Fed. Τίποτα από αυτά που συμβαίνουν δεν είναι χαρακτηριστικά μίας επερχόμενης ύφεσης.

Η στενότητα στην αγορά εργασίας ωθεί σε αύξηση των μισθών, αλλά ορισμένοι αναλυτές διατηρούν την ελπίδα ότι με τις ανοιχτές θέσεις εργασίας να υποχωρούν σημαντικά από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα του Μαρτίου του τρέχοντος έτους, η αύξηση των μισθών επίσης θα παγώσει σύντομα. Οι αγορές αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει σε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά και δεν θα παραμείνει κολλημένος κοντά σε διψήφια ποσοστά, όπως συνέβαινε τη δεκαετία του 1980. Έτσι, σήμερα ασκούνται λιγότερες πιέσεις στη Fed να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια.

Ο χαμηλότερος πληθωρισμός θα ενίσχυε περαιτέρω την εμπιστοσύνη των Αμερικανών καταναλωτών, οι οποίοι βρίσκονται σε ασυνήθιστα ισχυρή οικονομική κατάσταση. Οι τραπεζικές καταθέσεις διογκώθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και 2,5 δισ. δολάρια από αυτά τα μετρητά βρίσκονται ακόμη στις τράπεζες. Η καθαρή προσωπική αξία εξακολουθεί να είναι περίπου 25 τρισ. δολάρια υψηλότερη από ό,τι πριν από την πανδημία. Τα χρέη που διογκώθηκαν κατά τη Μεγάλη Ύφεση του 2007-2009 έχουν σε μεγάλο βαθμό εξαφανιστεί: σήμερα σχεδόν το 70% των αγοραστών κατοικιών έχουν υψηλή πιστοληπτική ικανότητα σε σύγκριση με το 20% πριν από την κρίση.

Ενώ έχουμε συνηθίσει να αναμένουμε αρνητικούς κλυδωνισμούς, υπάρχει πάντα η πιθανότητα ενός απροσδόκητου γεγονότος που θα φέρει ανείπωτη χαρά. Ένας ζεστός χειμώνας ή η ειρήνη στην Ουκρανία θα μείωναν τους λογαριασμούς ενέργειας, συμβάλλοντας στην επιβράδυνση του πληθωρισμού και στην αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης.

Διαβάστε επίσης: Η Δύση στην κόψη του ξυραφιού

Οι αγορές συνήθως «πέφτουν μέσα»

Αυτό δεν είναι το πιο πιθανό σενάριο και σε σύγκριση με τους οικονομολόγους οι οποίοι συνήθως αναγγέλλουν τις υφέσεις μήνες μετά την έναρξή τους, οι αγορές έχουν καλό ρεκόρ προβλέψεων. Αν και οι αγορές μπορούν να στείλουν λανθασμένα μηνύματα, δείχνοντας νευρικότητα πριν από μία ύφεση που δεν έρχεται ποτέ, προβλέπουν επίσης με συνέπεια τις πραγματικές υφέσεις. Από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά, η χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ συνήθως υποχωρεί κατά τουλάχιστον 20% και οι βραχυπρόθεσμες αποδόσεις των ομολόγων είναι υψηλότερες από τις μακροπρόθεσμες αποδόσεις κατά τους μήνες πριν από ενδεχόμενη ύφεση. Και τα δύο αυτά σήματα της αγοράς προειδοποιούν για ύφεση τώρα, οπότε το να φανταστεί κανείς το αντίθετο μπορεί να είναι μία «τρελή» σκέψη.

Παρόλα αυτά, όταν υπερισχύει μία άποψη από οικονομολόγους των οποίων το ρεκόρ πρόβλεψης της ύφεσης είναι τόσο κακό, είναι δύσκολο να μη σκεφτεί κανείς αυτό το απόσπασμα του Κέινς. Το απροσδόκητο είναι μια σταθερά στις αγορές και την οικονομία, γεγονός που υποδηλώνει ότι θα πρέπει τουλάχιστον να λάβουμε σοβάρα υπόψιν την πιθανότητα η ύφεση να μην είναι αναπόφευκτη.