ΕΚΤ: Δάνεια εκατοντάδων δισ. ευρώ αποπληρώνουν οι τράπεζες

Τη μεγαλύτερη ανάληψη μετρητών από το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης στην ιστορία της, ξεκινά σήμερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, δίνοντας στις τράπεζες την ευκαιρία να αποπληρώσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια της ΕΚΤ.

Όπως υπογραμμίζει το Reuters, η κίνηση είναι μέρος των προσπαθειών της ΕΚΤ να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό ρεκόρ στην ευρωζώνη αυξάνοντας το κόστος της πίστωσης και είναι το πρώτο της βήμα προς την εξασφάλιση ακόμη μεγαλύτερης ρευστότητας το επόμενο έτος, περιορίζοντας το χαρτοφυλάκιο ομολόγων πολλών τρισεκατομμυρίων ευρώ.

Η κεντρική τράπεζα της ευρωζώνης θα ανακοινώσει στις 11:05 GMT (13:05 ώρα Ελλάδος) πόσα σκοπεύουν να αποπληρώσουν οι τράπεζες από την πολυετή πίστωση 2,1 τρισεκατομμυρίων ευρώ (2,17 τρισεκατομμύρια δολάρια) που έχουν λάβει στο πλαίσιο των Στοχευμένων Λειτουργιών Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (TLTRO).

Διαβάστε επίσης – ΕΚΤ: Αύξησε κατά 75 μονάδες βάσης το βασικό επιτόκιο – Τροποποίηση των όρων στα TLTROs

Οι δηλώσεις Λαγκάρντ

Υπενθυμίζεται ότι, μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ του Οκτωβρίου, η επικεφαλής της Κριστίν Λαγκάρντ, αναφέρθηκε στην απόφαση για τροποποίηση των όρων της τρίτης σειράς στοχευμένων πράξεων πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης (TLTRO ΙΙΙ), τονίζοντας ότι λαμβανομένης υπόψη της απρόβλεπτης και πρωτοφανούς αύξησης του πληθωρισμού, είναι αναγκαίο να αναπροσαρμοστεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι συμβατό με την ευρύτερη διαδικασία εξομάλυνσης της νομισματικής πολιτικής και να ενισχυθεί η μετάδοση των αυξήσεων των επιτοκίων πολιτικής στις συνθήκες τραπεζικών χορηγήσεων. «Ως εκ τούτου, αποφασίσαμε να προσαρμόσουμε τα επιτόκια που ισχύουν για το TLTRO III και να προσφέρουμε στις τράπεζες πρόσθετες προαιρετικές ημερομηνίες πρόωρης αποπληρωμής» είπε χαρακτηριστικά.

Εθελοντική αποπληρωμή

Ενώ αυτή η πρόωρη αποπληρωμή του TLTRO είναι εθελοντική, η ΕΚΤ έδωσε στις τράπεζες ένα κίνητρο να απαλλαγούν από αυτά τα δάνεια αφαιρώντας μια επιδότηση επιτοκίου τον περασμένο μήνα.

Οι αναλυτές αναμένουν ότι οι τράπεζες θα αποπληρώσουν περίπου μισό τρισεκατομμύριο ευρώ δάνεια TLTRO στο παράθυρο αυτής της εβδομάδας – το πρώτο από τα πολλά – που θα καθιστούσε αυτή τη μεγαλύτερη πτώση στην πλεονάζουσα ρευστότητα από το 2000.

Όπως υπογραμμίζει το Reuters, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΚΤ θα εξετάσουν πώς χωνεύει η αγορά αυτόν τον ξαφνικό περιορισμό της ρευστότητας, προκειμένου να να μετρήσουν πόσο γρήγορα μπορούν να προχωρήσουν στην αντιστροφή του Προγράμματος Αγοράς Περιουσιακών Στοιχείων της ΕΚΤ, ύψους 3,3 τρισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο θα συζητήσουν στη συνεδρίασή τους στις 15 Δεκεμβρίου.

Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος από τις αποπληρωμές θα παρατηρηθεί στις περιφερειακές χώρες, όπου μεγαλύτερο ποσοστό των κρατικών τους ομολόγων θα επανέλθει στην αγορά αφού δεσμευθούν στην ΕΚΤ ως εγγύηση για τα δάνεια TLTRO.

«Σαφώς, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα θα υποφέρουν από μεγάλες αποπληρωμές, ενώ ο αντίκτυπος θα ήταν μικρότερος για τη Γερμανία και τη Γαλλία», δήλωσε ο Louis Harreau, στρατηγικός αναλυτής της Credit Agricole.

Ωστόσο, προειδοποίησε ότι υπάρχει μικρότερο κίνητρο για τις τράπεζες στη Νότια Ευρώπη να αποπληρώσουν, επειδή βασίζονταν στο TLTRO για τη χρηματοδότησή τους σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι οι αντίστοιχες τράπεζες της Βόρειας Ευρώπης.

Οι τράπεζες είχαν προθεσμία έως τις 16 Νοεμβρίου για να ενημερώσουν την ΕΚΤ για την πρόθεσή τους να αποπληρώσουν τα δάνεια TLTRO, αλλά η αποπληρωμή θα πραγματοποιηθεί μόνο στις 23 Νοεμβρίου.

Το επόμενο παράθυρο αποπληρωμής έχει προγραμματιστεί για τις 21 Δεκεμβρίου, που σημαίνει ότι ορισμένες τράπεζες ενδέχεται να επιλέξουν να περιμένουν μέχρι τότε πριν προβούν σε μια τέτοια κίνηση.

Η απόφαση της ΕΚΤ

Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου αποφάσισε να αναπροσαρμόσει τα επιτόκια που εφαρμόζονται στις TLTRO III. Από τις 23 Νοεμβρίου 2022 και ως την ημερομηνία λήξης ή τυχόν πρόωρης αποπληρωμής της κάθε αντίστοιχης ανεξόφλητης TLTRO III, το επιτόκιο αυτών των πράξεων θα συνδέεται με τα μέσα εφαρμοστέα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ για τη συγκεκριμένη περίοδο. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε επίσης να παράσχει στις τράπεζες επιπρόσθετες ημερομηνίες πρόωρης αποπληρωμής σε προαιρετική βάση. Σε κάθε περίπτωση, το Διοικητικό Συμβούλιο θα αξιολογεί τακτικά το πώς οι στοχευμένες πράξεις χρηματοδότησης συνεισφέρουν στην κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής του.

Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι έτοιμο να προσαρμόσει όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του εντός των ορίων της εντολής που του έχει ανατεθεί, προκειμένου να διασφαλίσει ότι ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το μέσο για την προστασία της μετάδοσης (Transmission Protection Instrument – TPI) είναι διαθέσιμο για να αντισταθμιστούν ανεπιθύμητες, άτακτες εξελίξεις στην αγορά που θέτουν σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, επιτρέποντας έτσι στο Διοικητικό Συμβούλιο να εκπληρώσει πιο αποτελεσματικά την αποστολή του για τη σταθερότητα των τιμών.

Τα TLTROs και τα παγωμένα τα επιτόκια καταθέσεων στην Ελλάδα

Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, τα επιτόκια στα δάνεια αυξάνονται σε Ελλάδα και Ε.Ε. Όμως, στα επιτόκια καταθέσεων παρατηρείται διαφοροποίηση, με την Ελλάδα να προσφέρει τις χαμηλότερες αποδόσεις. Το αυξανόμενο χάσμα των επιτοκίων στα δάνεια με εκείνα των καταθέσεων οφείλεται κυρίως στο υψηλό κόστος κινδύνου, το οποίο είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Αυξάνεται όσο ενισχύεται η πιστωτική επέκταση, δηλαδή οι νέες χορηγήσεις  και όσο επιδεινώνεται το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον.

Όπως εξηγούν στελέχη, οι βασικοί λόγοι για το πάγωμα των επιτοκίων καταθέσεων σχετίζονται με υψηλή ρευστότητα, κυρίως λόγω των συνεχώς αυξανόμενων καταθέσεων την Ελλάδα και από τα μέτρα στήριξης της ρευστότητας από την εποχή της πανδημίας. Τραπεζικές πηγές εκτιμούν ότι η συνολική υπερβάλλουσα ρευστότητα στην εγχώρια αγορά ξεπερνά τα 200 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά προέρχονται από τη διαφορά των υπολοίπων μεταξύ καταθέσεων και χορηγήσεων. Δηλαδή τα δάνεια είναι σχεδόν μισά από τις καταθέσεις. Επιπλέον, μεγάλο μέρος, περίπου το μισό από τα υπόλοιπα 100 δισ. ευρώ προέρχονται από τα προγράμματα TLTROs, με τα οποία η ΕΚΤ χορήγησε δάνεια με αρνητικό επιτόκιο. Δηλαδή, πλήρωσε για να δανείσει. Όλες αυτές οι συνθήκες, σε συνδυασμό με την έμφαση που δίνεται για συγκράτηση του κόστους δανεισμού, ώστε να αποφευχθεί άνοδος των κόκκινων δανείων και αποθάρρυνση επενδύσεων (Ταμείο Ανάκαμψης, κά) ή δυσκολία στη χρηματοδότηση (στεγαστικά-αγορά ακινήτων, κεφάλαια κίνησης λόγω ακρίβεια, κλπ), κάνουν πιο αργές τις όποιες αυξήσεις στα επιτόκια καταθέσεων.