Παγκόσμια οικονομία: Ορατή η απειλή «κραχ» στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα

Οι αλλεπάλληλες και παράλληλες κρίσεις έχουν δημιουργήσει εξαιρετικά δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες. Οι τράπεζες και το σύστημα έχουν θωρακιστεί καλύτερα, όμως δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα πάντα.

«Ζούμε σε μια περίοδο αυξημένου κινδύνου και οι σεισμοί δεν εκδηλώνονται ξαφνικά. Προηγούνται οι μικρές δονήσεις», δήλωσε σχετικά πρόσφατα, μιλώντας στο Bloomberg, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Λόρενς Σάμερς.

Ο ίδιος πρόσθεσε ότι, αν και δεν κάνει τον προφήτη μιας νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης, «όπως οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να έχουν αγωνία τον Αύγουστο του 2007, έτσι και τώρα είναι μια στιγμή που θα πρέπει να αγωνιούμε περισσότερο».

Εκρηκτικός συνδυασμός

Ο Σάμερς δεν αποτελεί, μάλιστα, την εξαίρεση στον κανόνα. Ολοένα περισσότεροι οικονομολόγοι και αναλυτές προειδοποιούν ότι η απειλή μεγαλώνει, καθώς ο κόσμος θα βρεθεί το 2023 σε «αχαρτογράφητα ύδατα». Σε μια κατάσταση, δηλαδή, όπου εκτός από την – πιθανή, τουλάχιστον σε ορισμένες ζώνες και χώρες – ύφεση, το χρήμα θα είναι πιο ακριβό, ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να «δαγκώνει», οι εξωγενείς παράγοντες (όπως ο πόλεμος) θα επιδρούν σημαντικά, οι κοινωνικές αναταράξεις θα αυξάνονται και οι ρωγμές στο πολιτικό σύστημα θα πληθαίνουν.

Διαβάστε επίσης: Οι πολλοί λόγοι που η παγκόσμια οικονομία οδεύει σε μια δύσκολη φάση

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της γερμανικής εφημερίδας Handelsblatt, «το γεγονός ότι οι προειδοποιήσεις έχουν ουσία αποδεικνύεται και από τον δείκτη Ciss (Composite Indicator of Systemic Stress), ένα βαρόμετρο των κρίσεων που ανέπτυξε η ΕΚΤ και συνθέτει 15 διαφορετικούς δείκτες».

Όπως σημειώνει, «ο Ciss βρίσκεται σε σαφώς υψηλότερο επίπεδο σε σύγκριση με το μέγιστο σημείο του στη διάρκεια της πανδημίας, ενώ υψηλότερα έχει βρεθεί, από την έναρξη της νέας χιλιετίας, μόνο κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην ευρωζώνη».

Καλύτερα θωρακισμένες οι τράπεζες, αλλά…

Αυτή τη φορά, μάλιστα, αρκετοί εκτιμούν πως η ευθύνη δεν πρέπει να αναζητηθεί στον «συνήθη ύποπτο», δηλαδή τις τράπεζες. Κι αυτό διότι, σε σύγκριση με τις προηγούμενες κρίσεις, σήμερα είναι καλύτερα προετοιμασμένες και θωρακισμένες προκειμένου να αντιμετωπίσουν έκτακτες καταστάσεις – όπως, άλλωστε, και οι αρμόδιες αρχές.

Προφανώς, βεβαίως, το σύστημα δεν μπορεί να αισθάνεται απολύτως θωρακισμένο. Εκτός των άλλων, επειδή υπάρχουν και οι αποκαλούμενες «σκιώδεις τράπεζες», στις οποίες συγκαταλέγονται οι διαχειριστές κεφαλαίων και περιουσιών, που υπακούουν σε διαφορετικούς κανόνες και δεν διαθέτουν τα αναγκαία κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν μια ξαφνική «ανωμαλία».

Ο βασικός κίνδυνος, παρ’ όλα αυτά, έγκειται στο γεγονός ότι έχουν συσσωρευτεί πολλές κρίσεις, οι οποίες επιδρούν ταυτόχρονα και σωρευτικά στο οικοδόμημα της οικονομίας – όπως ακριβώς συμβαίνει με τις συνέπειες που έχουν οι διαδοχικοί σεισμοί στους σκελετούς των κτιρίων.

Η μία κρίση «πάνω» στην άλλη

«Να το διατυπώσω απλά: Αντιμετωπίζουμε μία κρίση πάνω στην άλλη», όπως είχε πει την άνοιξη η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, μιλώντας σε εκδήλωση του Carnegie Endowment. Η ανησυχία της δε ήταν τόσο έκδηλη, ώστε κάλεσε ουσιαστικά τους ηγέτες του κόσμου να κάνουν κάτι ανάλογο με τη διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, το 1944, λίγο πριν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Κάθε μεμονωμένος κίνδυνος ενδεχομένως να φαντάζει και να είναι διαχειρίσιμος, όμως η κατάσταση μπορεί να καταστεί επικίνδυνη όταν εμφανίζονται πολλοί ταυτόχρονα», διαπίστωσε από την πλευρά της ο αντιπρόεδρος της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, Κλαούντια Μπουχ, αναφερόμενη στις παράλληλες κρίσεις: Πανδημία, εφοδιαστικές αλυσίδες, πόλεμος, κλιματική αλλαγή κ.λπ.

Διαβάστε επίσης: BofA: «Βλέπει» πτώση πληθωρισμού και παγκόσμια επιβράδυνση της ανάπτυξης

«Κλειδί» οι αυξήσεις επιτοκίων

Ποιος μπορεί να είναι, όμως, ο πυροκροτητής που θα προκαλέσει την έκρηξη και τον μεγάλο σεισμό; Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως το καθοριστικό στοιχείο της περιόδου έχει να κάνει με τις απότομες αυξήσεις επιτοκίων από όλες σχεδόν τις κεντρικές τράπεζες. Ειδικά όσον αφορά στην αμερικανική Fed, ο κυρίαρχος διεθνής ρόλος του δολαρίου δεν αποκλείεται να αποβεί… μοιραίος.

Σύμφωνα με την Morning Star, οι ανησυχίες έχουν να κάνουν με «ένα γεγονός σε επίπεδο ρευστότητας στις πιστωτικές αγορές, που θα σημάνει την αδυναμία κάποιου σημαντικού παίκτη να αναχρηματοδοτήσει το χρέος του ή με μια κρίση σε χρηματοοικονομικό επίπεδο που θα πυροδοτηθεί από τη ραγδαία άνοδο της αξίας του δολαρίου, που θα συμπιέσει τα άλλα νομίσματα και θα οδηγήσει σε αδυναμία πληρωμών χρεών με ρήτρα του δολάριο».

Όποια και αν είναι η αφορμή, πάντως, ένα πρέπει να θεωρείται βέβαιο: Ο πλανήτης και όσοι διατηρούν τον πρωταρχικό λόγο στη διακυβέρνησή του έχουν ένα ακόμη λόγο να ανησυχούν. Οι επιπτώσεις, άλλωστε, από ένα ενδεχόμενο «κραχ» θα είναι τεράστιες.

Η εμπειρία από την εσπευσμένη παρέμβαση της Τράπεζας της Αγγλίας κατά την πρόσφατη κρίση, προκειμένου να σωθούν τα συνταξιοδοτικά ταμεία που βρίσκονταν στο χείλος του γκρεμού, μαρτυρά του λόγου το αληθές.