Σχεδιάζοντας τη φόρμουλα για τις κλιματικές αποζημιώσεις

Δεν θα υπάρχει καμία ικανοποίηση εάν οι χώρες λάβουν βοήθεια για την κλιματική ζημιά από ένα ταμείο που υποσχέθηκαν [οι ηγέτες] στην COP27, αλλά ο πλανήτης εξακολουθεί να υπερθερμαίνεται.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η πρόσφατη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα στην Αίγυπτο ολοκληρώθηκε με πολλά χειροκροτήματα . Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικότερα, ήλπιζε να συνδέσει τα δύο ζητήματα της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και της υποστήριξης των χωρών που υφίστανται καταστροφές, αλλά απέτυχε.

Δεν είναι αργά. Το κλειδί είναι να σχεδιαστεί μια φόρμουλα με τα σωστά κίνητρα. Οι βασικές αρχές πρέπει να είναι ότι οι ρυπαίνοντες θα πληρώνουν λιγότερα στο ταμείο εάν μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα – και όσοι υφίστανται ζημιές θα λαμβάνουν λιγότερα εάν δεν μειώσουν τις εκπομπές τους.

ΦΑΚΕΛΟΣ COP27: Mπορεί να σωθεί ο πλανήτης;

Μέχρι στιγμής, το νέο ταμείο είναι σχεδόν ένα λευκό χαρτί. Δεν υπάρχει απόφαση για το πώς θα αποδειχθούν οι ζημιές ή πόσο μεγάλο θα είναι το ταμείο. Η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις θα περιλαμβάνει πολλές διπλωματικές διαμάχες. Η βασική απόφαση στην COP27 ήταν να συσταθεί μια επιτροπή, η οποία θα προτείνει μια λύση μέχρι την COP28, τη διάσκεψη του ΟΗΕ του επόμενου έτους στο Ντουμπάι.

Ας φανταστούμε ότι η επιτροπή ασχολήθηκε μόνο με το να βαρύνει τους μεγαλύτερους ρυπαίνοντες και να δημιουργήσει τα καλύτερα κίνητρα για να σώσει τον πλανήτη – και δεν χρειαζόταν να ανησυχεί για το πώς θα αποσπάσει χρήματα από τις απερίσκεπτες κυβερνήσεις. Τι τύπο θα πρότεινε;

Διαβάστε επίσης – «Sharmageddon»: Η μεταμφιεσμένη ευλογία της COP27

Ο ρυπαίνων πληρώνει

Ένα από τα πρώτα ερωτήματα θα ήταν πόσο πίσω θα πρέπει να μετρηθεί η ρύπανση. Μερικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι πρέπει να πάμε μέχρι το 1750, στην αυγή της βιομηχανικής επανάστασης.

Αλλά οι μεγάλοι ρυπαίνοντες από τον 18ο και τον 19ο αιώνα, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, πιστεύουν ότι αυτό είναι άδικο. Έχουν ένα δίκιο. Οι χώρες δεν γνώριζαν τότε ότι οι εκπομπές άνθρακα επρόκειτο να βλάψουν τον πλανήτη. Επιπλέον, περίπου ο μισός άνθρακας στην ατμόσφαιρα εξαφανίζεται μετά από 30 χρόνια.

Ένας συμβιβασμός θα μπορούσε να είναι η εξέταση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου από το 1992. Τότε ήταν που η Σύνοδος Κορυφής για τη Γη του Ρίο συμφώνησε την πρώτη συνθήκη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. Ήταν η στιγμή που η διεθνής κοινότητα αναγνώρισε επίσημα το πρόβλημα.

Δεν θα ήταν δίκαιο να δούμε μόνο τις εκπομπές μιας χώρας σε απόλυτες τιμές. Πρέπει να γίνει προσαρμογή για τον πληθυσμό. Για παράδειγμα, η Ινδία είναι ο τέταρτος εξίσου μεγαλύτερος ρυπαίνων από το 1992, αλλά έχει πολύ λιγότερες εκπομπές ανά άτομο από τις περισσότερες χώρες.

Ένας τρόπος για να γίνει αυτό θα ήταν να πούμε ότι οι χώρες θα πρέπει να πληρώνουν στο ταμείο στο βαθμό που έχουν μολύνει περισσότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο σε κατά κεφαλήν βάση. Αυτό το ονομάζουμε «εκπομπές άνω του μέσου όρου» μιας χώρας.

Όταν μετράμε τους αριθμούς από το 1992 έως το 2019, η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος ρυπαίνων, υπεύθυνη για το 44% όλων των «εκπομπών άνω του μέσου όρου». Έτσι, σύμφωνα με τον τύπο, θα πλήρωνε το 44% του λογαριασμού.

Η ΕΕ θα έρθει δεύτερη με 13%, ακολουθούμενη από τη Ρωσία με 10%. Η Κίνα θα πλήρωνε 4% επειδή οι κατά κεφαλήν εκπομπές της ήταν μέχρι στιγμής ελαφρώς πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Η Ινδία δεν θα πλήρωνε τίποτα.

Δυναμική φόρμουλα

Φαίνεται δίκαιο να εξετάζουμε τις μέχρι σήμερα εκπομπές πάνω από το μέσο όρο όταν κρίνουμε ποιος πρέπει να πληρώσει για μια τρέχουσα κλιματική καταστροφή, όπως οι πλημμύρες στο Πακιστάν. Τι γίνεται όμως με μια καταστροφή που συμβαίνει, ας πούμε, σε 10 χρόνια; Σίγουρα, θα πρέπει να δούμε τις εκπομπές πάνω από το μέσο όρο μέχρι τη στιγμή που συμβαίνει η ζημιά;

Εξάλλου, ορισμένες χώρες, ειδικά οι πλούσιες ανεπτυγμένες, θα μειώσουν τις εκπομπές τους τα επόμενα χρόνια. Εν τω μεταξύ, άλλοι, όπως η Κίνα, θα εκτοξεύουν όλο και περισσότερα αέρια θερμοκηπίου.

Αν κάποιος παγώσει τον τύπο με βάση τις εκπομπές πάνω από το μέσο όρο μέχρι τώρα, οι χώρες δεν θα είχαν κίνητρο να μειώσουν τη ρύπανση τους. Η φόρμουλα πρέπει να είναι δυναμική.

Ας εκτελέσουμε και πάλι τις πράξεις, αυτή τη φορά από το 1992 έως το 2030, χρησιμοποιώντας προβολές από το Climate Action Tracker όπου υπάρχουν. Η Αμερική θα έπρεπε ακόμα να πληρώσει τα περισσότερα, αλλά το μερίδιό της στο λογαριασμό θα έπεφτε στο 39%. Η Κίνα θα περνούσε στη δεύτερη θέση με 14% και η ΕΕ θα έπεφτε στο 10%, όσο και η Ρωσία.

Οι απώλειες από την κλιματική αλλαγή θα μπορούσαν να κυμαίνονται μεταξύ 290 και 580 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2030 και στη συνέχεια να ανέλθουν σε 1 τρισεκατομμύριο έως 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2050, σύμφωνα με το Ερευνητικό Ινστιτούτο Granthan . Αυτοί οι αριθμοί είναι τόσο τεράστιοι που θα έπρεπε να υπάρξει κάποιου είδους ανώτατο όριο στο συνολικό μέγεθος του ταμείου προτού οι χώρες συμφωνήσουν να πληρώσουν σε αυτό.

Ωστόσο, ανεξάρτητα από το ανώτατο όριο, μια δυναμική φόρμουλα θα εξακολουθούσε να δίνει στις χώρες υψηλής ρύπανσης ένα ισχυρό κίνητρο να μειώσουν τις εκπομπές τους στα επόμενα χρόνια.

Ποιος λαμβάνει τα χρήματα

Υπάρχουν επίσης μεγάλα ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο διάθεσης των χρημάτων από το ταμείο. Για παράδειγμα, θα έπρεπε να εξετάσει τις απώλειες που έχουν ήδη σημειωθεί – και θα πρέπει να λάβει υπόψη τις προσπάθειες που έχουν καταβάλει οι δυνητικοί δικαιούχοι των ταμείων για να προστατευθούν από την κλιματική ζημιά;

Ό,τι κι αν αποφασιστεί για αυτά τα θέματα, μια βασική αρχή θα πρέπει να είναι ότι οι χώρες θα λαμβάνουν αποζημίωση για ζημιές μόνο εάν ρυπαίνουν λιγότερο από τον μέσο όρο – και το ποσό θα πρέπει να εξαρτάται από το πόσο κάτω από τον μέσο όρο βρίσκονται. Οι χώρες που έχουν εκπομπές μόνο κάτω του μέσου όρου θα λάβουν μικρή αποζημίωση, αλλά εκείνες που έχουν ρυπάνει πολύ λιγότερο από τον μέσο όρο θα αμείβονται με μεγάλο μερίδιο των τυχόν απωλειών.

Κοιτάξτε την Ινδία. Από το 1992 έως το 2019, οι κατά κεφαλήν εκπομπές του ήταν 71% κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Έτσι, βάσει αυτής της αρχής, θα λάμβανε το 71% της όποιας απώλειας που σχετίζεται με το κλίμα, που υπέστη σήμερα.

Και πάλι, ο τύπος πρέπει να είναι δυναμικός. Μεταξύ 1992 και 2030 οι εκπομπές της Ινδίας προβλέπεται να είναι μόνο 67% κάτω από τον μέσο όρο – και έτσι θα δεχόταν μόνο το 67% των ζημιών που σημειώθηκαν το 2030. Θα είχε επίσης ισχυρό κίνητρο για τη μείωση της ρύπανσης.

Ένας λόγος που ήταν δύσκολο να σταματήσει η κλιματική αλλαγή είναι αυτό που οι οικονομολόγοι ονόμασαν «πρόβλημα του ελεύθερου αναβάτη». Εάν μια χώρα μειώσει τις εκπομπές της, πληρώνει το κόστος από αυτό, αλλά τα οφέλη διαδίδονται σε όλο τον κόσμο. Εν τω μεταξύ, εάν μια χώρα δεν κάνει τίποτα, εξακολουθεί να κερδίζει από τις ενέργειες άλλων χωρών. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες σέρνουν τα τακούνια τους.

Μια καλά σχεδιασμένη φόρμουλα για απώλεια και ζημιά θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση αυτού του προβλήματος του ελεύθερου αναβάτη. Όλες οι χώρες θα έχουν κίνητρο να μειώσουν τις εκπομπές τους, ανεξάρτητα από το αν ακολουθήσουν και άλλες. Και αν το κάνουν όλοι αυτό, ο πλανήτης δεν θα υπερθερμαίνεται τόσο πολύ.

REUTERS BREAKINGVIEWS