Ρωσικό πετρέλαιο: Το μεγάλο στοίχημα της αγοράς με το πλαφόν

Αρχίζει να ισχύει από σήμερα 5 Δεκεμβρίου η επιβολή πλαφόν στις τιμές του ρωσικού πετρελαίου που μεταφέρεται δια θαλάσσης, με τις αμέσως επόμενες ημέρες να είναι κρίσιμες για το πώς θα διαμορφωθεί η κατάσταση και οι τιμές στην ευρύτερη αγορά.

Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος παρουσιάζει σήμερα τις βασικότερες απαντήσεις στις ερωτήσεις του τι ισχύει για τη συγκεκριμένη ρύθμιση, ποιους επηρεάζει και ποιες χώρες συμμετέχουν.

Διαβάστε επίσης: Ρωσία: Δεν θα πουλήσουμε πετρέλαιο με πλαφόν

-Τι σημαίνει το πλαφόν τιμής στο ρωσικό πετρέλαιο;

Από τη Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου 2022, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει για τις χώρες του μπλοκ την εισαγωγή αργού πετρελαίου που παράγεται στη Ρωσία και μεταφέρεται δια θαλάσσης. Υπάρχει εξαίρεση για τη Βουλγαρία, η οποία μπορεί να συνεχίσει να εισάγει ρωσικό αργό δια θαλάσσης μέχρι το τέλος του 2024, βάσει συμβάσεων που είχαν συναφθεί πριν από τις 4 Ιουνίου 2022 σύμφωνα με το Bloomberg.

Η ροή από τον αγωγό Druzhba δεν επηρεάζεται, αν και η Γερμανία και η Πολωνία δήλωσαν και οι δύο ότι θα σταματήσουν τέτοιες εισαγωγές μέχρι το τέλος του 2022.

Η Βρετανία και η ΕΕ επιβάλλουν επίσης απαγόρευση σε υπηρεσίες προς ναυτιλιακές που επιτρέπουν τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που παρέχονται σε τρίτες χώρες. Ο κατάλογος των υπηρεσιών που δεν θα επιτρέπεται να παρέχονται από σήμερα 5 Δεκεμβρίου περιλαμβάνει ασφάλειες, μεσιτείες και κυρίως τη χρήση για το συγκεκριμένο σκοπό του στόλου δεξαμενόπλοιων με έδρα την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων πλοίων που ανήκουν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αυτοί οι περιορισμοί δεν θα ισχύουν για μεταφορά που αφορά τρίτες χώρες, εάν το ρωσικό πετρέλαιο αγοράζεται στην ανώτατη τιμή του πλαφόν ή κάτω από αυτή.

Ουσιαστικά, το πλαφόν της G7 και της ΕΕ θα επιτρέπει σε χώρες εκτός ΕΕ να συνεχίσουν να εισάγουν ρωσικό αργό πετρέλαιο δια θαλάσσης, αλλά θα απαγορεύσει στις ναυτιλιακές, ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες να διακινούν φορτία ρωσικού αργού σε όλο τον κόσμο, εκτός εάν πωλείται κάτω από την τιμή του πλαφόν των 60 δολαρίων το βαρέλι. Επειδή οι πιο σημαντικές ναυτιλιακές και ασφαλιστικές εταιρείες εδρεύουν στις χώρες της G7, το ανώτατο όριο τιμών θεωρητικά τουλάχιστον θα δυσκολέψει πολύ τη Μόσχα να πουλά το πετρέλαιο της σε υψηλότερη τιμή.

-Ποιος είναι ο στόχος του πλαφόν αφού από σήμερα απαγορεύεται σε χώρες και εταιρείες της ΕΕ να αγοράζουν ρωσική πετρέλαιο που διακινείται δια θαλάσσης, ενώ άλλες χώρες θα μπορούν να το αγοράζουν μόνο αν τηρούν το πλαφόν;

Ο στόχος του ανώτατου ορίου τιμών είναι διπλός: να διατηρήσει το ρωσικό πετρέλαιο χαμηλής τιμής (έως 60 δολ το βαρέλι) να ρέει στις παγκόσμιες αγορές αλλά και να μειώσει τα έσοδα της Ρωσίας. Με το ανώτατο όριο τιμών η ΕΕ και το G7 θεωρούν ότι δίνονται κίνητρα για τη Ρωσία, τις χώρες εισαγωγής πετρελαίου και τους συμμετέχοντες στην αγορά να διατηρήσουν τη ροή ρωσικού πετρελαίου.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ΕΕ και άλλες χώρες της G7 έχουν ήδη δεσμευτεί να καταργήσουν σταδιακά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου. Αυτό δεν θα αλλάξει. Αντίθετα, το ανώτατο όριο τιμής επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών μας να υποστηρίζουν αποστολές ρωσικού πετρελαίου σε άλλες χώρες, εάν αγοράζονται κάτω από το ανώτατο όριο τιμής. Αυτό σημαίνει ότι οι κύριοι δικαιούχοι αυτού του πετρελαίου χαμηλότερης τιμής θα είναι τρίτες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των αναπτυσσόμενων χωρών στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, η οποία με τη σειρά της εξυπηρετεί τη σταθερότητα της παγκόσμιας αγοράς», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση της ΕΕ.

-Ποιες χώρες έχουν συμφωνήσει σε αυτό το ανώτατο όριο τιμής πετρελαίου;

Πρόκειται για τα μέλη της G7, η Αυστραλία και όλη η ΕΕ με εξαίρεση τη Βουλγαρία (Ο λεγόμενος «Συνασπισμός ανώτατου ορίου τιμών» ή Price Cap Coalition)

-Προβλέπονται μεταβατικές περίοδοι για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου;

Το πλαφόν τίθεται σε ισχύ από τις 5 Δεκεμβρίου 2022 για το αργό πετρέλαιο και από τις 5 Φεβρουαρίου 2023 για τα προϊόντα πετρελαίου. Η τιμή για τα διυλισμένα προϊόντα θα οριστικοποιηθεί σε εύθετο χρόνο, αναφέρει η ΕΕ. Αυτά τα μέτρα ισχύουν για το ρωσικό αργό πετρέλαιο που υπάγεται στον κωδικό ΣΟ 2709 00 και τα ρωσικά προϊόντα πετρελαίου που υπάγονται στον κωδικό ΣΟ 2710, σημειώνει επίσης η Κομισιόν στη σχετική ανακοίνωση. Υπάρχει περίοδος εκκαθάρισης 45 ημερών για το θαλάσσιο ρωσικό αργό πετρέλαιο που αγοράζεται πάνω από το ανώτατο όριο τιμής, υπό τον όρο ότι φορτώνεται σε πλοίο στο λιμάνι φόρτωσης πριν από τις 5 Δεκεμβρίου 2022 και ότι θα εκφορτωθεί στον τελικό λιμένα προορισμού πριν από τις 19 Ιανουαρίου 2023. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορούν να παρέχονται υπηρεσίες σχετικές με τη θάλασσα και θαλάσσιες μεταφορές, όπως για παράδειγμα κανονική ασφάλιση πλοίου και φορτίου. Δεν υπάρχει αντίστοιχη διάταξη για τα πετρελαιοειδή. Μετά τον καθορισμό του αρχικού ανώτατου ορίου τιμής, η τιμή μπορεί να τροποποιηθεί από το λεγόμενο μηχανισμό Price Cap Coalition των χωρών του G7 και της ΕΕ που συμμετέχουν στο πλαφόν.

-Τι γίνεται με τον κίνδυνο παράκαμψης του πλαφόν; Ειδικά για ναυτιλιακές εταιρείες που μπορεί να αλλάξουν σημαία σε πλοία;

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οι κυρώσεις της ΕΕ ισχύουν εντός της δικαιοδοσίας (επικράτειας) της ΕΕ, σε υπηκόους της ΕΕ σε οποιαδήποτε τοποθεσία, σε εταιρείες και οργανισμούς που έχουν συσταθεί βάσει της νομοθεσίας κράτους μέλους – συμπεριλαμβανομένων των υποκαταστημάτων εταιρειών της ΕΕ σε τρίτες χώρες, καθώς και σε αεροσκάφη ή πλοία υπό τη δικαιοδοσία των κρατών μελών.

Η απαγόρευση μεταφοράς ρωσικού θαλάσσιου πετρελαίου ισχύει για όλα τα πλοία της ΕΕ, που αποτελούν τα πλοία με σημαία ΕΕ, καθώς και τα πλοία που ανήκουν, ναυλώνονται ή/και λειτουργούν από εταιρείες ή υπηκόους της ΕΕ. Αυτό θα καλύπτει επίσης τους ναυτιλιακούς πράκτορες που ενεργούν για λογαριασμό τους. Η ΕΕ δεν επιβάλλει κυρώσεις που έχουν εφαρμογή για άλλες χώρες και δικαιοδοσίες.

Εάν μια άλλη εκτός ΕΕ χώρα συμφωνήσει να ενταχθεί στο πλαφόν αυτό σημαίνει ότι συμφωνεί να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο σε τιμή κάτω από το ανώτατο όριο. Αυτό θα επιτρέψει σε  μια τέτοια χώρα να επωφεληθεί από τις ναυτιλιακές μεταφορές και άλλες συναφείς υπηρεσίες (ασφάλιση και χρηματοδότηση) που παρέχονται από φορείς της ΕΕ.

Εάν δεν ενταχθούν στον Συνασπισμό του πλαφόν (Price Cap Coalition), που σημαίνει ότι θα αγοράζουν το πετρέλαιο πάνω από το ανώτατο όριο τιμής, οι φορείς εκμετάλλευσης της ΕΕ δεν θα μπορούν να μεταφέρουν τέτοιο πετρέλαιο σε αυτές τις χώρες, ούτε να τους παρέχουν χρηματοδότηση ή ναυτιλιακή ασφάλιση.

-Τι θα κάνει τώρα η Ρωσία;

Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι δεν θα πουλά πετρέλαιο σε χώρες που συμμετέχουν στην επιβολή πλαφόν. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι το σχέδιο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικούς κινδύνους για τις αγορές εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένης και δημιουργίας έλλειψης στην αγορά.

Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε την Πέμπτη ότι η Ρωσία θα συνεχίσει να διαπραγματεύεται με τους εταίρους της «άμεσα» για την τιμολόγηση των πωλήσεων αργού, σημειώνοντας ότι «υπάρχει πάντα στοιχείο ισορροπίας συμφερόντων», συμπεριλαμβανομένων των τιμών, αναφέρει το Bloomberg. Αυτό αφήνει περιθώριο στη Ρωσία να πραγματοποιεί πωλήσεις σε τιμές κάτω του ανώτατου ορίου.