ΕΕ: Πρόοδος στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων – Η Διακήρυξη των Τιράνων

Την απόλυτη προσήλωσή της στην προοπτική προσχώρησης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκφράζει η ΕΕ, επισημαίνοντας πως ζητεί την επιτάχυνση της διαδικασίας προσχώρησης με βάση αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις, καθώς και δίκαιες και αυστηρές προϋποθέσεις.

Επιπλέον, εκφράζεται η ικανοποίηση για την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων όσον αφορά τις αντίστοιχες πορείες τους προς την προσχώρηση στην ΕΕ μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ –  Δυτικών Βαλκανίων στο Brdo τον Οκτώβριο του 2021.

Διαβάστε επίσης: Αναζητώντας συμμάχους στα Τίρανα – Η σημασία της Χάγης και ο ρόλος της Τουρκίας

Η Διακήρυξη των Τιράνων

Εμείς, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των κρατών μελών της, σε διαβούλευση με τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων και παρουσία περιφερειακών και διεθνών παραγόντων, πραγματοποιήσαμε σήμερα την παρούσα σύνοδο κορυφής για πρώτη φορά στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων και καταλήξαμε στα ακόλουθα συμπεράσματα:

1. Ο κλιμακούμενος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας θέτει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια και υπογραμμίζει τη σημασία της στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και της περιοχής των Δυτικών Βαλκανίων.
2. Η ΕΕ επαναβεβαιώνει την απόλυτη και αδιαμφισβήτητη προσήλωσή της στην προοπτική προσχώρησης των Δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ζητεί την επιτάχυνση της διαδικασίας προσχώρησης με βάση αξιόπιστες μεταρρυθμίσεις από τους εταίρους, δίκαιες και αυστηρές προϋποθέσεις και την αρχή των ιδίων επιδόσεων, πράγμα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δύο πλευρών. Εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων όσον αφορά τις αντίστοιχες πορείες τους προς την προσχώρηση στην ΕΕ μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ –  Δυτικών Βαλκανίων στο Brdo τον Οκτώβριο του 2021. Ειδικότερα, η ΕΕ εκφράζει ικανοποίηση για τη διεξαγωγή των πρώτων διακυβερνητικών διασκέψεων με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
3. Η ΕΕ χαιρετίζει την αποφασιστικότητα των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων να τηρήσουν τις βασικές ευρωπαϊκές αξίες και αρχές, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η ΕΕ χαιρετίζει επίσης την επιβεβαιωμένη δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων υπέρ της υπεροχής της δημοκρατίας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της διάκρισης των εξουσιών. Υπογραμμίζει την ανάγκη να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος και να ενισχυθεί η στήριξη της χρηστής διακυβέρνησης, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες. Η αξιοπιστία των δεσμεύσεων αυτών εξαρτάται από την ουσιαστική εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και από την επίτευξη σταθερών επιδόσεων, με βάση τη σαφή και συνεπή επικοινωνία με τους πολίτες προς το συμφέρον του λαού τους. Μια ενδυναμωμένη κοινωνία των πολιτών, καθώς και ανεξάρτητα και πολυφωνικά μέσα ενημέρωσης, με πλήρη σεβασμό στην ελευθερία της έκφρασης, αποτελούν κρίσιμες συνιστώσες κάθε δημοκρατικού συστήματος·ως εκ τούτου, χαιρετίζουμε και υποστηρίζουμε τον ρόλο που διαδραματίζουν στα Δυτικά Βαλκάνια.
4. Η συμπαράταξη με την ΕΕ αποτελεί σαφή ένδειξη του στρατηγικού προσανατολισμού των εταίρων, τώρα περισσότερο από ποτέ, καθώς η Ρωσία κλιμακώνει τον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας. Ένα κοινό όραμα για το μέλλον συνεπάγεται αμοιβαίες ευθύνες και κοινές αξίες. Καθώς εμβαθύνουμε τη συνεργασία μας με τους εταίρους μας, τους απευθύνουμε έκκληση να σημειώσουν ταχεία και σταθερή πρόοδο προς την κατεύθυνση της πλήρους ευθυγράμμισης με την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) της ΕΕ και να ενεργήσουν αναλόγως, μεταξύ άλλων όσον αφορά τα περιοριστικά μέτρα της ΕΕ. Συγχαίρουμε όσους από τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων ήδη αποδεικνύουν τη στρατηγική τους δέσμευση εν προκειμένω, ευθυγραμμιζόμενοι πλήρως με την ΚΕΠΠΑ της ΕΕ και προτρέπουμε όσους δεν το έχουν ήδη κάνει να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα.
5. Η ΕΕ παραμένει ο στενότερος εταίρος, βασικός επενδυτής και εμπορικός εταίρος, καθώς και κύριος χορηγός της περιοχής. Η εξαιρετικά μεγάλη κλίμακα και το εύρος αυτής της στήριξης θα πρέπει να προβάλλονται περισσότερο και να αποτυπώνονται προορατικά από τους εταίρους στον δημόσιο διάλογο και την επικοινωνία τους, ώστε οι πολίτες να μπορούν να αντιλαμβάνονται τα απτά οφέλη της εταιρικής σχέσης με την ΕΕ.
6. Με βάση την αναθεωρημένη μεθοδολογία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή, τον ύπατο εκπρόσωπο και το Συμβούλιο να προωθήσουν περαιτέρω τη βαθμιαία ενσωμάτωση της περιοχής, ήδη κατά την καθαυτή διαδικασία της διεύρυνσης, με αναστρέψιμο και αξιοκρατικό τρόπο.
7. Η ΕΕ υπενθυμίζει τη σημασία της συνέχισης των μεταρρυθμίσεων, τόσο προς όφελος των πολιτών όσο και ως βάση για τη συνεχή στήριξη της ΕΕ, ιδίως στον τομέα του κράτους δικαίου, και ιδίως των μεταρρυθμίσεων εκείνων που σχετίζονται με την ανεξαρτησία και τη λειτουργία της δικαιοσύνης και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος.
8. Η ΕΕ εξακολουθεί να στηρίζει πλήρως τη δέσμευση των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων για περιφερειακή συνεργασία χωρίς αποκλεισμούς και για ενίσχυση των σχέσεων καλής γειτονίας, μεταξύ άλλων με τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η εφαρμογή διμερών συμφωνιών με καλή πίστη και με απτά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένων της συμφωνίας των Πρεσπών με την Ελλάδα και της συνθήκης για σχέσεις καλής γειτονίας με τη Βουλγαρία, συνεχίζει να παραμένει σημαντική. Εξακολουθούν να απαιτούνται περαιτέρω αποφασιστικές προσπάθειες για την προώθηση της συμφιλίωσης και της περιφερειακής σταθερότητας, καθώς και για να εξευρεθούν και να υλοποιηθούν οριστικές, συμπεριληπτικές και δεσμευτικές λύσεις σε περιφερειακές διμερείς διαφορές και ζητήματα των εταίρων που έχουν τις ρίζες τους στην κληρονομιά του παρελθόντος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τις καθιερωμένες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας περί ζητημάτων διαδοχής, καθώς και στις εναπομένουσες υποθέσεις αγνοουμένων και σε θέματα που αφορούν εγκλήματα πολέμου. Η ΕΕ καλεί επίσης τους εταίρους να εγγυώνται τα δικαιώματα και την ίση μεταχείριση των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες.
9. Εξακολουθούμε να στηρίζουμε πλήρως τις προσπάθειες του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ και του ειδικού εντεταλμένου της ΕΕ για τον διάλογο Βελιγραδίου-Πρίστινας και άλλα περιφερειακά ζητήματα των Δυτικών Βαλκανίων και αναμένουμε απτή πρόοδο από τα δύο μέρη προς μια συνολική, νομικά δεσμευτική συμφωνία για την εξομάλυνση των μεταξύ τους σχέσεων. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα και την ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής και για να διασφαλιστεί ότι τα μέρη μπορούν να συνεχίσουν την αντίστοιχη ευρωπαϊκή πορεία τους. Επαναλαμβάνουμε την ισχυρή μας προσδοκία για πλήρη τήρηση και υλοποίηση όλων των προηγούμενων συμφωνιών χωρίς καθυστέρηση. Καλούμε αμφότερα τα μέρη να συνεργαστούν εποικοδομητικά για την επίλυση όλων των διμερών διαφορών τους και να απέχουν από μονομερείς και/ή προκλητικές ενέργειες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εντάσεις, σε βία και σε ρητορική που δεν ευνοεί τον διάλογο. Υπενθυμίζουμε και στα δύο μέρη την κοινή τους ευθύνη για τη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας.
10.  Χαιρετίζουμε την επιτυχή πρώτη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022 στην Πράγα. Η συνεδρίαση παρέσχε μια πλατφόρμα πολιτικού συντονισμού και αποτέλεσε ευκαιρία για διεξοδικές ανταλλαγές απόψεων σχετικά με πιεστικά ζητήματα που αφορούν ολόκληρη την ήπειρο. Προσβλέπουμε στην επόμενη συνεδρίαση που θα πραγματοποιηθεί στη Δημοκρατία της Μολδαβίας το πρώτο εξάμηνο του 2023.
    Από κοινού αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και οικοδόμηση ισχυρών οικονομικών θεμελίων για το μέλλον
11. Η Ρωσία φέρει την αποκλειστική ευθύνη για την τρέχουσα ενεργειακή και οικονομική κρίση. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων όσον αφορά την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων στις οικονομίες και τις κοινωνίες τους.
12. Το νέο πακέτο ενεργειακής στήριξης που ανέπτυξε η ΕΕ, ύψους 1 δισ. EUR σε επιχορηγήσεις, το οποίο μπορεί να αποφέρει επενδύσεις ύψους 2,5 δισ. EUR, θα βοηθήσει τα Δυτικά Βαλκάνια να μετριάσουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και θα συμβάλει στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης στην περιοχή. Το πακέτο χρηματοδοτείται μέσω του μηχανισμού προενταξιακής βοήθειας (ΜΠΒ ΙΙΙ) και περιλαμβάνει άμεσα, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα μέτρα για την παροχή βοήθειας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις στα Δυτικά Βαλκάνια. Επιχορηγήσεις ύψους 500 εκατ. EUR θα διατεθούν για την άμεση στήριξη ευάλωτων οικογενειών και μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Άλλα 500 εκατ. EUR σε επιχορηγήσεις θα διατεθούν για επενδύσεις που θα στηρίζουν την ενεργειακή μετάβαση και την ενεργειακή ανεξαρτησία, για τη χρηματοδότηση βελτιώσεων στις υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και στις γραμμές διασύνδεσης, συμπεριλαμβανομένου του ΥΦΑ, καθώς και σε νέα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέτρα ενεργειακής απόδοσης, αναβαθμίσεις των συστημάτων μεταφοράς ενέργειας, τηλεθέρμανση και προγράμματα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των παλαιών πολυκατοικιών.
13.  Υπενθυμίζουμε την απόφασή μας να ανοίξουμε τις κοινές αγορές φυσικού αερίου, ΥΦΑ και υδρογόνου για τα Δυτικά Βαλκάνια, ζητούμε την ταχεία θέση σε λειτουργία αυτής της πλατφόρμας και ενθαρρύνουμε τους εταίρους να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία. Το σχέδιο REPower EU θα συμβάλει στη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων από το ρωσικό αέριο. Μέσω της Ενεργειακής Κοινότητας, η ΕΕ ανοίγει την ενωσιακή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στα Δυτικά Βαλκάνια, με την επιφύλαξη της υλοποίησης κανονιστικών μεταρρυθμίσεων.
14. Η συνέχιση της εφαρμογής του οικονομικού και επενδυτικού σχεδίου και του πράσινου και του ψηφιακού θεματολογίου για τα Δυτικά Βαλκάνια θα συμβάλει στην ενίσχυση της οικονομίας και της ανθεκτικότητας της περιοχής, μεταξύ άλλων μέσω της περαιτέρω στήριξης της συνδεσιμότητας, της ενεργειακής μετάβασης και της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού. Το οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο προβλέπει φιλόδοξο επενδυτικό πακέτο, το οποίο θα κινητοποιήσει περίπου 30 δισ. EUR για την περιοχή και θα αποτελείται από 9 δισ. EUR σε χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων από τον ΜΠΒ ΙΙΙ και έως 20 δισ. EUR σε επενδύσεις, με μόχλευση από τον νέο μηχανισμό εγγύησης για τα Δυτικά Βαλκάνια. Στο πλαίσιο του σχεδίου, το πρώτο εξάμηνο του 2022 εγκρίθηκαν επιχορηγήσεις επενδύσεων συνολικού ύψους 1,4 δισ. EUR βάσει του πλαισίου επενδύσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια (WBIF) για τη χρηματοδότηση 28 εμβληματικών επενδυτικών έργων συνολικής αξίας 4,5 δισ. EUR. Μόλις εγκρίθηκε νέα δέσμη 400 εκατ. EUR σε επιχορηγήσεις της ΕΕ επενδυτικής αξίας 1.2 δισ. EUR, για τη χρηματοδότηση 12 επενδυτικών έργων, ενώ τα εγκριθέντα έργα εισέρχονται στο στάδιο της υλοποίησης. Κατά το παρελθόν έτος, συνεχίστηκαν οι εργασίες για όλα τα επενδυτικά έργα συνδεσιμότητας που εγκρίθηκαν στο πλαίσιο του θεματολογίου συνδεσιμότητας, με την ολοκλήρωση αρκετών έργων, ιδίως του σιδηροδρομικού άξονα «Ανατολή/Ανατολική Μεσόγειος», του οδικού άξονα Vc και δύο διασυνοριακών γεφυρών, της γέφυρας Svilaj και της γέφυρας Gradiška. Στο πλαίσιο αυτό, οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει επίσης να ενισχύσουν το κράτος δικαίου και να προβούν αποφασιστικά σε οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναφέρονται στα προγράμματα οικονομικών μεταρρυθμίσεων και στα κοινά συμπεράσματα του οικονομικού και δημοσιονομικού διαλόγου.
15. Επιπλέον, η ΕΕ είναι έτοιμη να στηρίξει τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων στην εκπλήρωση της δέσμευσής τους να εφαρμόσουν πλήρως το πράσινο θεματολόγιο για την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των δεσμεύσεών τους για το κλίμα δυνάμει της συμφωνίας του Παρισιού —ως βασικό μοχλό για τη μετάβαση σε σύγχρονες οικονομίες, κλιματικά ουδέτερες, ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή και αποδοτικές ως προς τη χρήση των πόρων— με στόχο την απελευθέρωση του δυναμικού της κυκλικής οικονομίας, την καταπολέμηση της ρύπανσης, τη βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων και την επιτάχυνση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης στην περιοχή. Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να στηρίζει την περιοχή στην ανάπτυξη πολιτικής τιμολόγησης του άνθρακα στο πλαίσιο του ενωσιακού μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα (CBAM), μεταξύ άλλων μέσω τεχνικής και χρηματοδοτικής βοήθειας. Το έργο EU 4 Green αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την παροχή βοήθειας στους εταίρους κατά τις προσπάθειες υλοποίησης των ανωτέρω.
16. Εξαρχής, οι εταίροι των Δυτικών Βαλκανίων συμπεριελήφθησαν στον ευρωπαϊκό μηχανισμό ετοιμότητας και αντιμετώπισης κρίσεων επισιτιστικής ασφάλειας για την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας. Η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τον γεωργικό τομέα στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙΙ και του μέσου προενταξιακής βοήθειας για την αγροτική ανάπτυξη (IPARD III), αντίστοιχα. Όσον αφορά το τελευταίο, η συνεισφορά της ΕΕ ύψους 560 εκατ. EUR για την προσεχή επταετή περίοδο αποφασίστηκε ήδη νωρίτερα εντός του τρέχοντος έτους.
    Εντατικοποίηση των επαφών σε πολιτικό επίπεδο και της δέσμευσης για τη χάραξη πολιτικών
17. Η ΕΕ και τα Δυτικά Βαλκάνια είναι αποφασισμένα να επιταχύνουν και να εμβαθύνουν τις επαφές σε πολιτικό επίπεδο και τη δέσμευση για τη χάραξη πολιτικών, μεταξύ άλλων μέσω της διοργάνωσης τακτικών συνόδων κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων και της συμμετοχής των εταίρων των Δυτικών Βαλκανίων σε εκδηλώσεις και συνεδριάσεις υψηλού επιπέδου της ΕΕ και σε τακτικούς διαλόγους για την ΚΕΠΠΑ. Οι εταίροι των Δυτικών
    Βαλκανίων έχουν ήδη κληθεί να συνεισφέρουν στις συνόδους του Συμβουλίου Εξωτερικών
    Υποθέσεων και στη συνέχεια να λαμβάνουν ενημερώσεις από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Αυτή η ενισχυμένη δραστηριοποίηση αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της ΕΕ υπέρ της περιοχής.
18. Η ΕΕ θα εμβαθύνει περαιτέρω την τομεακή συνεργασία της με τα Δυτικά Βαλκάνια σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, όπως η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις, η οικονομία και η εσωτερική αγορά της ΕΕ, η ενέργεια, οι μεταφορές και η ψηφιακή πολιτική, η πολιτική προστασία, η υγεία, η κοινωνική πολιτική, η εκπαίδευση και η έρευνα και καινοτομία, καθώς και οι εξωτερικές υποθέσεις, η ασφάλεια και η άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης των κυβερνοαπειλών και άλλων υβριδικών απειλών, και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
19. Η ΕΕ υπενθυμίζει τη δέσμευσή της να εντείνει τις προσπάθειες προκειμένου να ενισχυθεί η ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων στην εσωτερική αγορά της ΕΕ. Η κοινή περιφερειακή αγορά των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για την ενσωμάτωση. Η ΕΕ επιδοκιμάζει τις πρόσφατες συμφωνίες των εταίρων για την ελεύθερη κυκλοφορία και την αναγνώριση των δελτίων ταυτότητας όλων των πολιτών της περιοχής, καθώς και για την αμοιβαία αναγνώριση των πανεπιστημιακών διπλωμάτων και των επαγγελματικών προσόντων στην περιοχή. Οι συμφωνίες αυτές αποτελούν ορόσημα για την εκπλήρωση της δέσμευσης των εταίρων να δημιουργήσουν μια κοινή περιφερειακή αγορά. Η ΕΕ ενθαρρύνει τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων να επικυρώσουν ταχέως τις συμφωνίες αυτές, ώστε οι πολίτες να μπορέσουν να επωφεληθούν από αυτές όσο το δυνατόν ταχύτερα. Απαιτούνται περαιτέρω αποφασιστικές προσπάθειες από όλους τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων, προκειμένου να γίνει πραγματικότητα η κοινή περιφερειακή αγορά, ιδίως όσον αφορά την έκδοση διαφόρων αποφάσεων για πρωτοβουλίες που σχετίζονται με το εμπόριο, οι οποίες έχουν ήδη συμφωνηθεί σε τεχνικό επίπεδο στο πλαίσιο της Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA). Αυτή η χωρίς αποκλεισμούς περιφερειακή συνεργασία με βάση τους κανόνες και τα πρότυπα της ΕΕ θα τονώσει επίσης το ενδοπεριφερειακό εμπόριο και θα προσελκύσει επενδύσεις.
20. Η ΕΕ χαιρετίζει το έργο όλων των οικονομιών των Δυτικών Βαλκανίων για τον εκσυγχρονισμό των οικείων συστημάτων πληρωμών, ώστε αυτά να προσεγγίσουν τα πρότυπα της ΕΕ και να πληρούν όλες τις προϋποθέσεις για την ενσωμάτωση στον ενιαίο χώρο πληρωμών σε ευρώ.
21. Η ΕΕ χαιρετίζει επίσης τη δέσμευση των εταίρων να συνεχίσουν τις εργασίες τους για την υλοποίηση του θεματολογίου των Δυτικών Βαλκανίων για την καινοτομία, την έρευνα, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, τη νεολαία και τον αθλητισμό και ήδη συνδέει σταδιακά τους εταίρους σε προγράμματα της ΕΕ, όπως το Erasmus+, το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης και την πρωτοβουλία για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, με στόχο τη δημιουργία περαιτέρω ευκαιριών για τους νέους. Η πρωτοβουλία για τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια παρέχει τη δυνατότητα στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στα Δυτικά Βαλκάνια να συμμετέχουν σε φιλόδοξες διακρατικές συμμαχίες και να αναπτύσσουν μακροπρόθεσμη διαρθρωτική και στρατηγική συνεργασία. Οι εγγυήσεις για τη νεολαία που τέθηκαν σε εφαρμογή στα Δυτικά Βαλκάνια θα συμβάλουν στη μείωση της διαρροής εγκεφάλων που βιώνει η περιοχή.
22. Στον ψηφιακό τομέα, με βάση την επιτυχή εφαρμογή της περιφερειακής συμφωνίας για τον χάρτη πορείας «περιαγωγή σαν στο σπίτι σας» από τον Ιούλιο του 2021 σχετικά με την εξάλειψη του κόστους περιαγωγής στην περιοχή, χαιρετίζουμε τη σημερινή κοινή δήλωση της ΕΕ και των φορέων εκμετάλλευσης τηλεπικοινωνιών των Δυτικών Βαλκανίων, χάρη στην οποία θα μειωθεί για πρώτη φορά το κόστος περιαγωγής μεταξύ της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων το 2023, με απώτερο στόχο την πλήρη κατάργηση. Είναι επίσης αξιέπαινο το γεγονός ότι οι εταίροι έχουν προσυπογράψει τη διακήρυξη για το μέλλον του διαδικτύου και συμμετέχουν πλήρως στις εργασίες του Φορέα Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες.
23. Χαιρετίζουμε επίσης την πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των πράσινων λωρίδων ΕΕ –  Δυτικών Βαλκανίων και ζητούμε την εφαρμογή τους σε όλα τα σχετικά σύνορα και ταυτόχρονα τον πλήρη σεβασμό του κεκτημένου και των διαδικασιών της ΕΕ. Επιπλέον, χαιρετίζουμε τη θέσπιση της πρωτοβουλίας «Γαλάζιες λωρίδες», η οποία θα βελτιώσει τις εμπορικές συνδέσεις μεταξύ των λιμένων της Αδριατικής. Οι πρωτοβουλίες αυτές συμβάλλουν στην καλύτερη διαχείριση των συνόρων, στη μείωση του χρόνου αναμονής για επιβάτες και εμπορεύματα και, ως εκ τούτου, στη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας. Αποτελούν δημόσια απόδειξη σε μεγάλο βαθμό του τι μπορεί να αποφέρει η συνεργασία μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ και των κρατών μελών της.
    Ενίσχυση της ασφάλειας και οικοδόμηση ανθεκτικότητας έναντι εξωτερικών παρεμβάσεων
24. Η ΕΕ και τα Δυτικά Βαλκάνια αντιμετωπίζουν ορισμένες προκλήσεις στον τομέα της ασφάλειας που απαιτούν συντονισμένη δράση, η οποία έχει καταστεί ακόμη πιο σημαντική στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Η ΕΕ και τα Δυτικά Βαλκάνια είναι αποφασισμένα να ενισχύσουν περαιτέρω τη συνεργασία σε βασικά ζητήματα ασφάλειας και άμυνας, μεταξύ άλλων σε επιχειρησιακό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, χαιρετίζουμε το γεγονός ότι οι εταίροι έχουν αποδείξει την προσήλωσή τους στην Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), συμβάλλοντας στις αποστολές και επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων της ΕΕ. Η ΕΕ θα συνεχίσει να συνεργάζεται με την περιοχή για την περαιτέρω ανάπτυξη των αμυντικών ικανοτήτων και δυνατοτήτων της, μεταξύ άλλων μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού για την Ειρήνη. Η ΕΕ χαιρετίζει τη συνεχή δέσμευση των εταίρων για την ανάπτυξη αποτελεσματικών μέσων συνεργασίας εντός των Δυτικών Βαλκανίων στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας. Επίσης, η ΕΕ θα ενισχύσει περαιτέρω τη δραστηριοποίησή της στην περιοχή και σε τομείς όπως το διάστημα και η στρατιωτική κινητικότητα.
25. Η ΕΕ και τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν δεσμευτεί για την καταπολέμηση της χειραγώγησης των πληροφοριών και των παρεμβάσεων από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της παραπληροφόρησης καθώς και άλλων υβριδικών απειλών που σημειώνονται στις κοινωνίες των Δυτικών Βαλκανίων και επιδιώκουν να υπονομεύσουν τη σταθερότητα, τις δημοκρατικές διαδικασίες και την ενωσιακή προοπτική της περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, θα ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας, μεταξύ άλλων προωθώντας τον επαγγελματισμό και τον γραμματισμό στα μέσα ενημέρωσης, και αυξάνοντας τον αντίκτυπο της στρατηγικής επικοινωνίας μας όσον αφορά τις σχέσεις ΕΕ –  Δυτικών Βαλκανίων και ιδίως τη διαδικασία διεύρυνσης.
26. Καθώς οι κυβερνοαπειλές δεν γνωρίζουν σύνορα, θα συνεργαστούμε για να ενισχύσουμε τη συλλογική μας ασφάλεια στον κυβερνοχώρο. Οι πρόσφατες μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπιθέσεις καταδεικνύουν την ανάγκη για ενισχυμένη δραστηριοποίηση, με βάση υφιστάμενα προγράμματα καθώς και συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για την
    Κυβερνοασφάλεια (ENISA) και με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αρμοδιότητας για Θέματα Κυβερνοασφάλειας, σε συνδυασμό με διμερείς πρωτοβουλίες των κρατών μελών της ΕΕ και άλλων εταίρων. Στο πλαίσιο του έργου για την ταχεία αντίδραση κυβερνοασφάλειας, η δράση της ΕΕ επικεντρώνεται στην αύξηση της ανθεκτικότητας στον κυβερνοχώρο και της ετοιμότητας για περιστατικά στον κυβερνοχώρο των εταίρων που αποτέλεσαν στόχο πρόσφατων επιθέσεων, με πιο μακροπρόθεσμη σχετική στήριξη της ΕΕ σε περιφερειακό επίπεδο, η οποία θα ξεκινήσει το 2023. Η ΕΕ είναι αποφασισμένη να εντείνει τη στήριξή της για ανθεκτικότητα έναντι κυβερνοεπιθέσεων στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς και τη συνεργασία τόσο σε περιφερειακό επίπεδο όσο και με διεθνείς εταίρους.
    Αντικανονική μετανάστευση, καταπολέμηση της τρομοκρατίας και οργανωμένο έγκλημα
27. Η μεταναστευτική οδός των Δυτικών Βαλκανίων έχει σημειώσει σημαντική αύξηση ροής από τις αρχές του 2022. Η διαχείριση της μετανάστευσης παραμένει κοινή πρόκληση και ευθύνη, την οποία η ΕΕ και τα Δυτικά Βαλκάνια θα αντιμετωπίσουν από κοινού, σε στενή συνεργασία. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ αύξησε σημαντικά τη χρηματοδοτική της στήριξη προς την περιοχή με διμερή και περιφερειακή βοήθεια ύψους άνω των 170 εκατ. EUR, η οποία έχει ήδη παρασχεθεί στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙΙ.
28. Μολονότι συγχαίρουμε τους εταίρους μας για τις προσπάθειές τους και την εποικοδομητική συνεργασία τους μέχρι τούδε, απαιτούνται συνεχείς και διευρυμένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της αντικανονικής μετανάστευσης στη μεταναστευτική οδό των Δυτικών Βαλκανίων, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων. Η ΕΕ παραμένει προσηλωμένη στη στήριξη της περιοχής, τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Εν προκειμένω, προτίθεται να αυξήσει σημαντικά τη χρηματοδότηση προς τα Δυτικά Βαλκάνια για τα επόμενα έτη στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙΙ. Δεδομένης της αυξημένης μεταναστευτικής πίεσης στην περιοχή, η ισχυρή χρηματοδοτική στήριξη από την ΕΕ μέσω ειδικών προγραμμάτων θα δώσει στους εταίρους τη δυνατότητα να ενισχύσουν τα συστήματα ασύλου και υποδοχής και την προστασία των συνόρων, να καταπολεμήσουν τα δίκτυα παράνομης διακίνησης και τις ομάδες οργανωμένου εγκλήματος και να επιταχύνουν τις επιστροφές από τα Δυτικά
    Βαλκάνια στις χώρες καταγωγής. Για τον σκοπό αυτό, η ΕΕ θέσπισε νέο πρόγραμμα ύψους 40 εκατ. EUR για την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και προετοιμάζει ένα δεύτερο πρόγραμμα ύψους 30 εκατ. EUR για την αύξηση της ικανότητας καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων, με έμφαση στις έρευνες και τις διώξεις.
29. Η ταχεία ευθυγράμμιση των εταίρων με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ είναι επιτακτικής και ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση της μετανάστευσης και τη συνολική εύρυθμη λειτουργία και βιωσιμότητα των καθεστώτων απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ. Οι εταίροι πρέπει να συνεχίσουν να ενισχύουν τα οικεία συστήματα επιστροφής, μεταξύ άλλων συνάπτοντας συμφωνίες επανεισδοχής με βασικές χώρες καταγωγής, και να εντείνουν τη συνεργασία με τις εμπλεκόμενες αεροπορικές εταιρείες. Θα υπάρξει εμβάθυνση της αμοιβαίας συνεργασίας στον τομέα των επιστροφών, με τη μεγιστοποίηση της χρήσης των υφιστάμενων πλαισίων και των διαθέσιμων διαύλων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ είναι έτοιμη να στηρίξει τα Δυτικά Βαλκάνια, ώστε να αυξήσουν τις οικειοθελείς και μη οικειοθελείς επιστροφές, μεταξύ άλλων απευθείας από την περιοχή στις χώρες καταγωγής. Θα πρέπει επίσης να ενταθεί η συνεργασία με τον Frontex, μεταξύ άλλων μέσω της ταχείας σύναψης και εφαρμογής επικαιροποιημένων συμφωνιών περί καθεστώτος, καθώς και με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο και την Ευρωπόλ.
30. Ζητούμε την περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αντιμετώπιση του βίαιου εξτρεμισμού, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της ριζοσπαστικοποίησης και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, σύμφωνα με το κοινό σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στα Δυτικά Βαλκάνια. Επαναλαμβάνουμε τη σημασία της λήψης αποφασιστικών μέτρων για την αντιμετώπιση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος, ιδίως της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της διαφθοράς σε υψηλά κλιμάκια, καθώς και της καλλιέργειας και διακίνησης ναρκωτικών.
31. Η ΕΕ είναι πλήρως προσηλωμένη στη συνέχιση των εργασιών για την πρόληψη του παράνομου εμπορίου και της διακίνησης φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού και των πυρομαχικών τους, επιδοκιμάζοντας τον σχετικό ειδικό χάρτη πορείας των Δυτικών Βαλκανίων, και θα συνεχίσει να στηρίζει τα Δυτικά Βαλκάνια στον τομέα αυτό. Ο χάρτης πορείας αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένο παράδειγμα ορθής πρακτικής περιφερειακής συνεργασίας για την ενίσχυση του ελέγχου των φορητών όπλων.
32. Η ΕΕ ενθαρρύνει τους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων να συνάπτουν και να διατηρούν σχέσεις συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) στον τομέα της αμοιβαίας δικαστικής συνδρομής σε ποινικές υποθέσεις. Εκφράζουμε την ικανοποίησή μας για τις συμφωνίες συνεργασίας που έχουν ήδη συναφθεί μεταξύ της EPPO και ορισμένων εταίρων στα Δυτικά Βαλκάνια και ενθαρρύνουμε τους άλλους εταίρους να επιδιώξουν παρόμοια συνεργασία το συντομότερο δυνατόν.
33. Με χαρά διαπιστώνουμε ότι οι εταίροι μας στα Δυτικά Βαλκάνια ευθυγραμμίζονται με τα παραπάνω σημεία.