Περού: Στη δίνη πολιτικής κρίσης

Στη δίνη πολιτικής κρίσης βρίσκεται το Περού, καθώς ο Πέδρο Καστίγιο παύθηκε από το αξίωμα του προέδρου της χώρας έπειτα από μόλις δεκαεπτά μήνες, με ψηφοφορία του κοινοβουλίου, και συνελήφθη από τις αρχές, ενώ η αντιπρόεδρός του Ντίνα Μπολουάρτε ορκίστηκε νέα αρχηγός του κράτους έπειτα από μια μέρα με πολλές εντυπωσιακές ανατροπές σε μια χώρα συνηθισμένη στις πολιτικές κρίσεις.

Η τρίτη διαδικασία με στόχο την παύση του κ. Καστίγιο, που νωρίτερα χθες ανακοίνωνε τη «διάλυση» του κοινοβουλίου που ετοιμαζόταν να τον ανατρέψει, αποδείχθηκε επιτυχής.

Ο 53χρονος πρώην εκπαιδευτικός και συνδικαλιστής, που ανέλαβε την εξουσία τον Ιούλιο του 2021, έχει «συλληφθεί», δήλωσε στον Τύπο η εισαγγελέας Μαρίτα Μπαρέτο, ενώ το περουβιανό δικαστικό σύστημα έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες με τον —πρώην, πλέον— αρχηγό του κράτους καθισμένο σε καρέκλα, έχοντας γύρω του εισαγγελικούς λειτουργούς και αστυνομικούς.

Δικαστική πηγή διευκρίνισε πως διενεργείται έρευνα για «στάση» εναντίον του κ. Καστίγιο, εξαιτίας της προσπάθειάς του να διαλύσει το κοινοβούλιο.

Προστίθεται σε άλλες έξι έρευνες για διαφθορά, ή άσκηση επιρροής έναντι ανταλλάγματος, σε βάρος του, υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται επίσης μέλη της οικογένειάς του και του πολιτικού του περιβάλλοντος.

Η παύση του από το αξίωμα, για «ηθική ακαταλληλότητα», με ψηφοφορία που αναμεταδόθηκε απευθείας τηλεοπτικά, εγκρίθηκε από 101 από τα 130 μέλη του Κογκρέσου, συμπεριλαμβανομένων 80 που ανήκουν στη δεξιά αντιπολίτευση.

Στην προσπάθειά του να αποτρέψει την ύστατη ώρα την παύση του, ο πρώην πρόεδρος αποφάσιζε μερικές ώρες νωρίτερα τη «διάλυση» του κοινοβουλίου, ώστε να μη συνεδριάσει.

Σκόπευε επίσης, είπε, να σχηματίσει κυβέρνηση «εθνικής εκτάκτου ανάγκης» και να προκηρύξει εκλογές, ώστε να αναδειχθεί το συντομότερο «νέο Κογκρέσο», που θα είχε «συντακτικές» αρμοδιότητες, για να «καταρτιστεί νέο Σύνταγμα». Ανήγγειλε ακόμη πως θα προχωρούσε σε εκ βάθρων «αναδιοργάνωση» του «δικαστικού συστήματος, της δικαστικής εξουσίας, της εισαγγελίας, του εθνικού συμβουλίου δικαιοσύνης, του συνταγματικού δικαστηρίου».

Ο ελιγμός αποδείχθηκε ότι δεν είχε υποστήριξη, ούτε αποτέλεσμα· πολύ γρήγορα καταγγέλθηκε ως «πραξικόπημα».

Ο πρόεδρος αποπειράθηκε να προχωρήσει «σε πραξικόπημα του στιλ του 20ού αιώνα», χωρίς «καμία νομική βάση», έκρινε ο πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου Φραντσίσκο Μοράλες, προσθέτοντας πως κανείς δεν οφείλει να υπακούει σε μια κυβέρνηση «που αρπάζει την εξουσία»· ενώ η γενική εισαγγελέας Πατρίσια Μπεναβίδες απέρριψε «οποιαδήποτε παραβίαση της συνταγματικής τάξης».

Ο πολιτικός αναλυτής Αουγκούστο Άλβαρες επισήμανε ότι ο κ. Καστίγιο «παραβίασε το Άρθρο 117 του (περουβιανού) Συντάγματος», κατά συνέπεια «παρανόμησε», προσπάθησε να προχωρήσει «σε πραξικόπημα», προτού παυθεί.

Κατά τη διάρκεια της τελετής ορκωμοσίας της ενώπιον του κοινοβουλίου, παραλαμβάνοντας και φορώντας την προεδρική κορδέλα για γίνει η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει την προεδρία του Περού, η Ντίνα Μπολουάρτε μίλησε επίσης για «απόπειρα πραξικοπήματος» από τον Πέδρο Καστίγιο, που δεν είχε «καμία απήχηση, ούτε στους δημοκρατικούς θεσμούς, ούτε στον δρόμο».

«Αναλαμβάνω (την εξουσία), δυνάμει του Συντάγματος του Περού, από αυτή τη στιγμή» και ως «τον Ιούλιο του 2026», όταν θα τερματιζόταν η θητεία του κ. Καστίγιο, πρόσθεσε η 60χρονη δικηγόρος που εξελέγη αντιπρόεδρος με την παράταξη της ριζοσπαστικής αριστεράς Perú Libre («Ελεύθερο Περού»). Το κόμμα πήρε στο μεταξύ αποστάσεις από τον πρόεδρο και την αντιπρόεδρο.

«Δημοκρατική ομαλότητα» (;)

Εκατοντάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν, σε ήρεμη ατμόσφαιρα, μπροστά στο κοινοβούλιο.

«Σιχαθήκαμε αυτή τη διεφθαρμένη κυβέρνηση, που μας κλέβει από την πρώτη μέρα», είπε η Γιοάνα Σαλασάρ, εργάτρια, 51 ετών.

Άλλοι αντίθετα υπερασπίζονταν τον Πέδρο Καστίγιο και αξίωναν «σεβασμό στη λαϊκή ψήφο», όπως η Σίσι, δημοτική υπάλληλος, 51 ετών, που έκρινε ότι «αφότου ανέλαβε ο πρόεδρος, τον ταπείνωναν, δεν ανέχονταν πως ένας επαρχιώτης έγινε πρόεδρος». Ο εκπαιδευτικός, που δούλευε για 24 χρόνια στην επαρχία, ήταν αρχάριος στην πολιτική.

Οι εξελίξεις στο Περού προκάλεσαν διεθνείς αντιδράσεις, ιδίως στην αμερικανική ήπειρο.

Οι ΗΠΑ έκαναν αμέσως σαφές πως δεν θεωρούσαν πλέον τον Πέδρο Καστίγιο νόμιμο πρόεδρο κι εξήραν τον ρόλο του Κογκρέσου. «Απορρίπτουμε κατηγορηματικά κάθε ενέργεια που αντίκειται (…) προς οποιοδήποτε Σύνταγμα, κάθε ενέργεια που υπονομεύει τη δημοκρατία», τόνισε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις.

Από την πλευρά του, ο εκλεγμένος πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιου Λούλα ντα Σίλβα είπε πως το βρίσκει «λυπηρό όταν ένας δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος έχει τέτοια τύχη», αλλά σημείωσε πως τελικά «όλα έγιναν εντός του συνταγματικού πλαισίου».

Η διπλωματία της Ισπανίας και ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) Λουίς Αλμάγκρο κατήγγειλαν την «παραβίαση της συνταγματικής τάξης» από τον Πέδρο Καστίγιο. Η Μαδρίτη εξέφρασε κατόπιν ικανοποίηση για την «αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας».

Ο μεξικανός πρόεδρος Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, υπογραμμίζοντας ότι οι βασικές αρχές της εξωτερικής πολιτικής της χώρας του είναι να μην επεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων χωρών και να σέβεται την αυτοδιάθεσή τους, χαρακτήρισε «ατυχές» το ότι «λόγω των συμφερόντων των οικονομικών και πολιτικών ελίτ, από την αρχή (…) ο Πέδρο Καστίγιο βρέθηκε αντιμέτωπος με κλίμα σύγκρουσης και εχθρότητας, που τον οδήγησε να λάβει αποφάσεις που διευκόλυναν τους αντιπάλους του να τον αποπέμψουν».

Ο πρόεδρος της Βολιβίας Λουίς Άρσε σημείωσε επίσης πως «από την αρχή, η περουβιανή δεξιά προσπαθούσε να ανατρέψει την κυβέρνηση την οποία εξέλεξε ο λαός, η εργατική τάξη, για να βάλει τέλος στον αποκλεισμό της και για να υπάρξει κοινωνική δικαιοσύνη». Ο προκάτοχός του Έβο Μοράλες υπερθεμάτισε, τονίζοντας πως «η περουβιανή ολιγαρχία και η αμερικανική αυτοκρατορία δεν ανέχονται συνδικαλιστές και αυτόχθονες να αναλαμβάνουν να κυβερνήσουν».

Το υπουργείο Εξωτερικών της Χιλής καταδίκασε την παραβίαση της «συνταγματικής τάξης» από τον Πέδρο Καστίγιο, όπως και η διπλωματία της Κόστα Ρίκα. Το υπουργείο Εξωτερικών της Ονδούρας αντίθετα έκανε σαφές πως βλέπει στις εξελίξεις στη Λίμα «πραξικόπημα» σε βάρος του κ. Καστίγιο.

Ο κ. Καστίγιο είχε ήδη ξεπεράσει δυο προηγούμενες προσπάθειες του Κογκρέσου να τον παύσει για «ηθική ακαταλληλότητα» —διαδικασίες παρόμοιες με αυτές που οδήγησαν στην πτώση δυο προκατόχων του, του Πέδρο Πάμπλο Κουτσίνσκι (δεξιά) το 2018, κατόπιν του Μαρτίν Βισκάρα (κέντρο) το 2020—, πιο πρόσφατα τον Μάρτιο. Αντιμετώπισε αλλεπάλληλες κρίσεις και σχημάτισε τέσσερις κυβερνήσεις σε οκτώ μήνες, κάτι άνευ προηγουμένου ακόμη και για το Περού.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ