Επιτέλους πρέπει κάποια πράγματα να ακουσθούν με τη γλώσσα της αλήθειας. Η μόνιμη υπερκολακεία των λαϊκών διαστάσεων των πραγμάτων δεν θα πρέπει να συνεχισθεί. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει γύρω μας και προς τα πού ακριβώς πάμε. Οι μελετητές των κοινωνιολογικών εξελίξεων και οι γνώστες των διαστάσεων αυτού που λέγεται μεταμοντέρνο καταλαβαίνουν ακριβώς για τι πράγμα ομιλώ. Αλλά οι σχετικές αναλύσεις είναι σύνθετες και αρκετά δυσνόητες. Αξίζει λοιπόν να γίνει κάπoιο ξεκαθάρισμα.
Συχνά υπερπροβάλλεται η θετική διάσταση του λαϊκού σε κάθε εκδήλωση πνευματικών και γενικότερα πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Οτιδήποτε «λαϊκό» θεωρείται θετικό, εποικοδομητικό και συχνότατα υψηλού επιπέδου. Είναι όμως έτσι η πραγματικότητα; Με πλήρη απεξάρτηση από τις όποιες πολιτικές ή ιδεολογικές φορτίσεις των εννοιών χρειάζεται να εξετασθεί αντικειμενικά η όποια πορεία των πραγμάτων. Στις δεκαετίες του ’50, του ’60 και του ’70 κυριαρχούσε η αντίληψη του μοντέρνου και στον πολιτισμό ίσχυε η «υψηλή» και η «χαμηλή» κουλτούρα. Λόγω σοβαρών εισοδηματικών διαφορών η υψηλή κουλτούρα απευθυνόταν σε κοινωνικά υψηλότερα στρώματα της κοινωνίας που είχαν τη δυνατότητα, εισοδηματικά, να την καταναλώνουν. Οι περισσότερες ελληνικές ταινίες λ.χ. της εποχής μετά το ’50 σπάνια έβρισκαν θέση στις κεντρικές κινηματογραφικές αίθουσες της Αθήνας και του Πειραιά. Οι πιο πολλοί Ελληνες μέσης ηλικίας και πάνω τις έμαθαν από την τηλεόραση!
Η κλασική μουσική αποτελούσε απόλαυση των λίγων που μπορούσαν να έχουν πρόσβαση σε δίσκους long play αλλά και σε σχετικά μηχανήματα (πικάπ). Υπήρχε η αίσθηση πως ο κόσμος ήταν απόλυτα μοιρασμένος στα δύο. Σε έχοντες και μη έχοντες. Ετσι μοιρασμένα ήταν και η κουλτούρα, η μόδα, οι εμφανίσεις των νέων και τα γούστα. Σταδιακά, με τις εισοδηματικές αλλαγές και τον κοινωνικό μετασχηματισμό, αυτό άρχισε να αλλάζει. Το είδαμε από τη δεκαετία του ’50 αλλά κυρίως του ’60 στην Αγγλία και τη Γαλλία. Από την έκρηξη της ποπ μουσικής και των καινούργιων κινηματογραφικών και μουσικών ειδώλων. Και τις καινούργιες επιλογές και συνήθειες. Μπριζίτ Μπαρντό, Κλ. Καρντινάλε, Μπελμοντό και Αλέν Ντελόν, Μάικλ Κέιν, Μπιτλς, Ρόλινγκ Στόουνς, Μαίρη Κουάντ, Κάρναμπι Στριτ και μίνι φούστα μέχρι την έκρηξη της παρισινής μόδας και τα μοντέλα, ο κόσμος άρχισε να αλλάζει. Οπως και η κυρίαρχη κουλτούρα (βλ. εξαιρετική ταινία του Μάικλ Κέιν «My Generation» για πλήρη κατανόηση – https://www.documentaryarea.tv/video/My Generation/).
Και στην Ελλάδα, με κάποια καθυστέρηση, άρχισε να γίνεται το ίδιο. Μόνο που η φτωχή, ρηχή εκπαίδευση δεν μπόρεσε να παντρέψει με περισσότερη επιτυχία υψηλή και χαμηλή κουλτούρα. Και με την έκρηξη της τηλεόρασης οι αλλαγές έγιναν κατακλυσμικές. Ετσι έμαθαν οι περισσότεροι Ελληνες τις ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου! Επαιξε και η δικτατορία τον ρόλο της, ώστε λαϊκά πρότυπα να φθάσουν, χωρίς ιδιαίτερη εκπαιδευτική επεξεργασία, ταχύτατα στην κοινωνική κορυφή. Οι κοινωνικές αλλαγές και οι εισοδηματικές ανακατατάξεις έδωσαν δυνατότητες αγοράς πολιτισμού, καταναλωτικών προτύπων και τρόπου ζωής σε φορείς με ελάχιστα πολιτιστικά εφόδια. Τα λαϊκά στρώματα απέκτησαν αγoραστική δύναμη και επέβαλαν τις επιλογές τους.
Η κατάργηση του διαχωρισμού υψηλής και χαμηλής κουλτούρας αντί να οδηγήσει σε έκρηξη πολιτιστικής δημιουργικότητας (όπως σε Βρετανία και Γαλλία) πλησίασε τη στασιμότητα και την παρακμή. Διότι οι ακατέργαστες επιλογές των λαϊκών στρωμάτων έγιναν, χωρίς εκπαιδευτική βελτίωση και εκλεπτισμό, κυρίαρχες. Αυτό που άρεσε στα λαϊκά στρώματα πριν, άρχισε να αρέσει σε όλους τώρα. Καλλιτέχνες του επιπέδου Παξινού, Μινωτή, Λαμπέτη, Χορν, Κατράκη, Κωτσόπουλου, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, Ξαρχάκου κ.ά. έπαψαν να δημιουργούν ή χάθηκαν – και δεν ξανάγιναν. Η τηλεόραση έφερε στο προσκήνιο την πνευματική φτώχεια και τη στειρότητα ενός περιθωρίου. Χωρίς δημιουργία και ευφάνταστη πρωτοτυπία δεν υπάρχει πρόοδος.
Latest News
Επενδυτικό «νέο αίμα»
Οι Αμερικανοί δεν είναι οι μόνοι που επιλέγουν Ελλάδα το τελευταίο διάστημα
Πολιτική αποκάλυψη
Η Σάρα Βάγκενεχτ του γερμανικού κόμματος BSW κατόρθωσε να συνθέσει μια πολιτική πλατφόρμα που ακουμπάει καθημερινές ανησυχίες των πολιτών με στοιχεία αριστερής κοινωνικότητας και δεξιού ρεαλισμού
Η συνταγή για την ανάπτυξη της βιομηχανίας
Το παράδοξο που συμβαίνει
Ρευστό τοπίο
Ποιο παράγοντες κάνουν ρευστό το πολιτικό τοπίο;
Η Αμερική αντιμέτωπη με την επιστροφή του Τραμπ
Πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο
Ακριβά σπίτια, δύσκολες δανειοδοτήσεις
Το σκηνικό αυτό, των ακριβών σπιτιών και των δύσκολων δανειοδοτήσεων, που διαμορφώνεται δεν αφορά τίποτα αμέριμνους επενδυτές, αλλά ανθρώπους που ψάχνουν σπίτι για να στεγάσουν την οικογένειά τους
Ο πόλεμος των φιλελεύθερων
Σοβαρές ιδεολογικές και πολιτικές διαστάσεις προσλαμβάνει πλέον η αντιπαράθεση μεταξύ φιλελευθέρων σοσιαλιστών και ελευθεριαζόντων ακτιβιστών, που σήμερα παίζουν το παιχνίδι Πούτιν και λοιπών αυταρχικών ηγετών.
Το σασπένς των επιδοτήσεων
Στην ελληνική περιφέρεια αυτές τις μέρες κυριαρχεί ένα θέμα στις συζητήσεις, ο χρόνος καταβολής των αγροτικών επιδοτήσεων
Αυξήσεις αυτοί, μειώσεις εμείς…
Γάλλοι, Ιταλοί, ακόμα και οι Γερμανοί και σχεδόν όλη η Βόρεια Ευρώπη ετοιμάζονται να ανακοινώσουν αυξήσεις φόρων για να μειώσουν τα ελλείμματά τους
Μισθωτοί... επιχειρηματίες
Χιλιάδες υψηλά αμειβόμενοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα είναι μέσω εταιρειών τους, κάθε μορφής, «προμηθευτές» των εταιρειών όπου εργάζονται