Αλκοολούχα Ποτά: «Έπεσε» στο μισό η δυναμικότητα του κλάδου

Σχεδόν στο 50% έχει «πέσει» η δυναμικότητα του κλάδου των αλκοολούχων ποτών την περίοδο 2009-2021, σε όρους κατανάλωσης, με τις διαδοχικές αυξήσεις του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) τη διετία 2009-2010 προκαλέσει μεγάλη επιβάρυνση.

Είναι χαρακτηριστικό πως η αύξηση του ΕΦΚ κατά 125% την περίοδο εκείνη, σε συνδυασμό με τα όσα συνέβησαν κατά την περίοδο των μνημονίων είχε ως συνέπεια να χαθούν συνολικά 1,1 δισ. ευρώ. Τα παραπάνω σημείωσε η Σοφίκα Παπανικολάου, γενική διευθύντρια της Ενωσης Εταιρειών Αλκοολούχων Ποτών (ΕνΕΑΠ) σε ειδική εκδήλωση της συμμαχίας «Στηρίζω HORECA» για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα εστίασης και φιλοξενίας στην Ελλάδα.

Οι παραπάνω απώλειες δεν ήταν οι μοναδικές, καθώς υπολογίζεται ότι το ίδιο διάστημα, χάθηκαν –σύμφωνα με μελέτη που έχει διενεργήσει το Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ)– περί τις 37.700 θέσεις εργασίας από όλη την εφοδιαστική αλυσίδα του κλάδου των αλκοολούχων ποτών, καθώς και 206 εκατ. ευρώ εισοδήματα από εργασία. Αυτή τη στιγμή στον κλάδο, ο οποίος περιλαμβάνει την παραγωγή, την εμπορία και τη διακίνηση, δραστηριοποιούνται περί τις 112.000 επιχειρήσεις, ενώ το σύνολο των θέσεων εργασίας είναι 60.834 και η συνολική συμβολή στο ΑΕΠ 1,75 δισ. ευρώ. Ειδικά τα εισοδήματα από εργασία στην εφοδιαστική αλυσίδα των αλκοολούχων ποτών υπολογίζονται σε 333 εκατ. ευρώ (στοιχεία 2021).

Παράνομο εμπόριο

Την ίδια στιγμή, μέχρι και 28,6 εκατ. ευρώ θα μπορούσε να συνεισφέρει στα δημόσια ταμεία η μείωση κατά 20% του παράνομου εμπορίου αλκοολούχων σε ετήσια βάση, καθώς οι αυξήσεις των φόρων που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια μετατόπισαν μερίδια της αγοράς των αλκοολούχων ποτών σε υποκατάστατα προϊόντα παρεμπορίου.

Διαβάστε επίσης: ΗΠΑ: Νέες ετικέτες για τα αλκοολούχα ποτά μελετά το υπουργείο Οικονομικών

Η τελευταία μελέτη του ΙΟΒΕ (Ιούλιος 2022) αναφέρει πως το παράνομο εμπόριο ποτών εκτιμάται ότι έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις, παρόλο που δεν υπάρχουν επίσημες εκτιμήσεις για το μέγεθος του φαινομένου. Ωστόσο, σύμφωνα με φορείς της αγοράς, αλλά και στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, εκτιμάται ότι το λαθρεμπόριο κυμαίνεται περίπου στο 11% της συνολικής αγοράς. Το ποσοστό αυτό μεταφράζεται σε περίπου 410.000 9λιτρα κιβώτια, δηλαδή περίπου 5,1 εκατ. φιάλες, οι οποίες διακινούνται χωρίς την είσπραξη ΕΦΚ, ενώ οι απώλειες που δημιουργούνται αφορούν και τη μη είσπραξη ΦΠΑ. Μάλιστα η απώλεια φορολογικών εσόδων από τη μη καταβολή του ΕΦΚ σε ποτά που διακινήθηκαν παράνομα εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα 31,1 εκατ. ευρώ (χωρίς τα έσοδα από ΦΠΑ και χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το τσίπουρο διημέρων παραγωγών).

Η συμμαχία «Στηρίζω HORECA», την οποία απαρτίζουν οι εκπρόσωποι του ξενοδοχειακού και επισιτιστικού τομέα αλλά και των επιχειρήσεων παραγωγής αλκοολούχων ποτών, ζητά την προσαρμογή του ΕΦΚ σε επίπεδα κοντά στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (από 2.550 ευρώ ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης σε 1.800 ευρώ). Η μείωση αυτή θα περιόριζε το κίνητρο για διακίνηση λαθραίων και θα μετατόπιζε το μερίδιο που σήμερα έχουν λαθραία και ανεξέλεγκτα ποτά σε νόμιμες επιχειρήσεις.

Η σύγκριση με άλλες χώρες

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων και Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) Χάρης Μαυράκης,  ενώ το 2010 η εγχώρια κατανάλωση ελληνικών αλκοολούχων ποτών (τσίπουρο, ούζο, λικέρ κ.ά.) ανερχόταν σε 9,57 εκατ. λίτρα αλκοόλης, από το 2011 κι έπειτα κινείται κοντά στα 6 εκατ. λίτρα, φθάνοντας το 2019 στα 6,30 εκατ. λίτρα (μείωση δηλαδή κατά 34% σε σύγκριση με το 2009) και τα 5,48 εκατ. λίτρα το 2021 (μείωση κατά 43% σε σύγκριση με το 2009). Ο ίδιος μάλιστα ανέφερε ότι ο ΕΦΚ, που στην Ελλάδα για τα αλκοολούχα ποτά ανέρχεται σε 25,5 ευρώ/λίτρο, είναι ο υψηλότερος στην Ε.Ε.-27 με βάση το μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα το 2021 και μάλιστα 5 φορές υψηλότερος από ό,τι, για παράδειγμα, στη Γερμανία.

Διαβάστε επίσης: Αλκοολούχα ποτά: Αυξημένες οι ελληνικές εξαγωγές κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022

Είναι ενδεικτικό ότι στην Ελλάδα, σε κάθε φιάλη αποστάγματος 750 ml, μόνο ο ΦΠΑ είναι 7,14 ευρώ, όταν στην Ισπανία είναι 2,7 ευρώ, στην Ιταλία 2,9 ευρώ, στη Βουλγαρία 1,57 ευρώ και στη Βόρεια Μακεδονία είναι 1,54 ευρώ. Αν στον ΦΠΑ προστεθεί και ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης, τότε οι φόροι ξεπερνούν το 55% της τελικής λιανικής τιμής ενός κλασικού αλκοολούχου ποτού, γεγονός που αποτελεί ισχυρό οικονομικό κίνητρο για τα κυκλώματα που διακινούν παράνομα αλκοολούχα ποτά.

Ο περιορισμός του παράνομου εμπορίου ποτών κατά 20% εκτιμάται ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε επιπλέον έσοδα από ΕΦΚ 17,4 εκατ. ευρώ και από ΦΠΑ 13,2 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ ακόμα μεγαλύτερη βελτίωση της αποτελεσματικότητας στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου (π.χ. μείωσή του κατά 50%) και μεταφορά αυτών των ποσοτήτων κατανάλωσης στη νόμιμη αγορά θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόσθετα έσοδα 71,3 εκατ. ευρώ από ΕΦΚ και ΦΠΑ.

Σύμφωνα με έκθεση του ΙΟΒΕ, η Ελλάδα έχει τον υψηλότερο συντελεστή ΕΦΚ ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ-27 (σε μονάδες αγοραστικής δύναμης). Ο ΕΦΚ στην Ελλάδα είναι μάλιστα υψηλότερος κατά €1.400 από τον μέσο όρο γειτονικών και τουριστικά ανταγωνιστικών χωρών.

Η φορολογία ανά είδος στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα οι επιμέρους κατηγορίες οινοπνευματωδών ποτών έχουν διαφορετική φορολογική αντιμετώπιση, όπως καταγράφει η σχετική έκθεση του ΙΟΒΕ. Ο υψηλότερος συντελεστής ΕΦΚ, ο οποίος υπολογίζεται επί 100 λίτρων αιθυλικής αλκοόλης του προϊόντος, εφαρμόζεται στα αλκοολούχα ποτά (εκτός ούζου και τσίπουρου) (2.550€2 ), (ουίσκι, βότκα, τζιν κ.α.). Στο ούζο και τσίπουρο ο ΕΦΚ υπολογίζεται στο ήμισυ του φόρου (1.275€), ενώ το προϊόν απόσταξης διήμερων αποσταγματοποιών (τσίπουρο διημέρων ή χύμα τσίπουρο) για προσωπική χρήση φορολογούνται μέχρι 31/3/2022 με εφάπαξ κατ’ αποκοπή φόρο ύψους €0,59 ανά λίτρο έτοιμου προϊόντος (ή αλλιώς €140 ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης).

Διαβάστε επίσης: «Μάστιγα» τα νοθευμένα ποτά στην Τουρκία

Η μπύρα φορολογείται με διαφορετικό τρόπο και με την αύξηση που σημειώθηκε τον Ιούνιο του 2016, ο φόρος στη μπύρα διαμορφώθηκε στα ίδια περίπου επίπεδα (€1.250) σχεδόν με το ούζο και το τσίπουρο. Τέλος, το 2019 καταργήθηκε ο φόρος €0,20 ανά λίτρο που είχε επιβληθεί στο κρασί από το 2016. Τα αλκοολούχα ποτά έχουν υποστεί 8 αυξήσεις στη φορολογία από το 1998 με τις 4 από αυτές να πραγματοποιούνται στο διάστημα 2009-2010, οδηγώντας σε υπερδιπλασιασμό του ΕΦΚ αλκοολούχων ποτών. Ο ΕΦΚ είναι αυξημένος κατά 95% την περίοδο 2009-2021, ενώ παράλληλα ο ΦΠΑ έχει αυξηθεί κατά 5 εκατοστιαίες μονάδες, στο 24%. Η αύξηση αυτή έχει διαμορφώσει το μερίδιο των φόρων (ΕΦΚ και ΦΠΑ) στο 55,1% της τελικής τιμής ενός τυπικού αλκοολούχου ποτού, έναντι 45,5% το 2009.