Για πρώτη φορά από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 βιώνουμε στην χώρα μας διψήφια ποσοστά πληθωρισμού. Αυτό σημαίνει πως οι σημερινοί σαραντάρηδες συνειδητοποιούν για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή τους τη σημαντική μείωση της αγοραστικής δύναμης του εισοδήματος τους. Και ενώ οι αυτοαπασχολούμενοι που αποτελούν περίπου το 1/3 της απασχόλησης μπορούν να μετακυλήσουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό το κόστος αυτό στους καταναλωτές, διατηρώντας την αγοραστική τους δύναμη, δεν ισχύει το ίδιο για τους μισθωτούς, τους συνταξιούχους και τους ανέργους.
Τον Οκτώβριο του 2022 ο μέσος πληθωρισμός στην Ευρωζώνη προβλέπεται στο 10,7%, πολύ μακριά από τον στόχο της ΕΚΤ, και κατά συνέπεια όλοι προσδοκούν πως η ΕΚΤ θα συνεχίσει να ανεβάζει τα επιτόκια τιθασεύοντας την ζήτηση για να περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις. Ο μέχρι τώρα δισταγμός της, που έχει δεχτεί κριτική, οφείλεται στην ελπίδα πως οι εξελίξεις που κυρίως προκάλεσαν τον πληθωρισμό θα είναι προσωρινές καθώς και στην επιθυμία αποφυγής μιας βαθιάς ύφεσης στην Ευρωζώνη. Η κριτική από την άλλη βασίζεται στον φόβο απώλειας της αξιοπιστίας της ΕΚΤ ως προς την επίτευξη της σταθερότητας των τιμών. Αυτή η αξιοπιστία οδηγεί σε χαμηλές πληθωριστικές προσδοκίες και είναι πολύτιμη στην αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Όμως το κόστος διατήρησης της σταθερότητας των τιμών και κατά συνέπεια της αξιοπιστίας της ΕΚΤ είναι πολύ μεγάλο σε όρους ύφεσης και ανεργίας όταν η αύξηση του πληθωρισμού δεν οφείλεται σε αυξημένη ζήτηση.
Ανεξάρτητα όμως από την αποτελεσματικότητα της ΕΚΤ πρέπει να σημειωθεί πως η πολιτική της στοχεύει σε έναν μέσο πληθωρισμό ενώ οι πληθωρισμοί των κρατών-μελών αποκλίνουν συχνά σημαντικά μεταξύ τους
Ανεξάρτητα όμως από την αποτελεσματικότητα της ΕΚΤ πρέπει να σημειωθεί πως η πολιτική της στοχεύει σε έναν μέσο πληθωρισμό ενώ οι πληθωρισμοί των κρατών-μελών αποκλίνουν συχνά σημαντικά μεταξύ τους. Για παράδειγμα, όταν την πρώτη δεκαετία λειτουργίας της Ευρωζώνης ο μέσος πληθωρισμός ήταν 2% πετυχαίνοντας τον στόχο της ΕΚΤ, η ελληνική οικονομία βρισκόταν σε τροχιά υψηλότερης ανάπτυξης και είχε πληθωρισμό κοντά στο 4%. Αυτός ο σχετικά αυξημένος πληθωρισμός, που σήμαινε απώλεια ανταγωνιστικότητας, δεν μπορούσε να αντιμετωπιστεί από την ΕΚΤ και όφειλε η εγχώρια δημοσιονομική πολιτική να τον περιορίσει. Σήμερα παρατηρούμε μια ακόμα μεγαλύτερη απόκλιση στην Ευρωζώνη. Ενώ τον Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός στην Γαλλία ήταν 6,2%, στην Εσθονία ήταν 24%. Σίγουρα η απόκλιση σχετίζεται αυτή τη φορά με την εξάρτηση των χωρών από την ενέργεια αλλά όχι αποκλειστικά. Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός αυξήθηκε ταχύτερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης παρότι η χώρα επηρεάζεται λιγότερο από την ενεργειακή κρίση. Όμως το 2022 η Ελλάδα βιώνει ρυθμούς ανάπτυξης στο 6%, υπερδιπλάσιους σε σύγκριση με την Ευρωζώνη. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως ο πληθωρισμός με την πάροδο του χρόνου δεν επηρεάζεται πια μόνο άμεσα από την ενεργειακή κρίση. Αν αφαιρέσουμε την ενέργεια από τον πληθωρισμό και δούμε αυτό που ονομάζουμε ‘δομικό’ πληθωρισμό θα παρατηρήσουμε πως είναι επίσης σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα (πάνω από 8% τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα) και σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Από αυτές τις εξελίξεις θεωρώ πως πρέπει να αντλήσουμε δύο βασικά συμπεράσματα:
Πρώτον, ένα κομμάτι του δομικού πληθωρισμού και συχνά αυτό που αποκλίνει ανάμεσα στις χώρες οφείλεται σε αυξημένη ζήτηση. Χαρακτηριστική είναι η άνοδος τιμών αγαθών όπως οι ξενοδοχειακές υπηρεσίες στη χώρα μας κατά 25% τον Σεπτέμβριο. Οι αποκλίσεις του πληθωρισμού που οφείλονται σε διαφορές στον οικονομικό κύκλο των κρατών-μελών δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με κοινή νομισματική πολιτική.
Ακόμα και μετά το πέρας της ενεργειακής κρίσης η επιστροφή στα προγενέστερα χαμηλά επίπεδα τιμών θα εξαρτηθεί από την ευελιξία των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών καθώς οι τιμές παρουσιάζουν μεγαλύτερη ακαμψία προς τα κάτω
Δεύτερον, ίσως να μην αποχωριστούμε γρήγορα των πληθωρισμό αφού το αυξημένο ενεργειακό κόστος επηρεάζει το κόστος παραγωγής όλων των προϊόντων. Επιπλέον ο χαμηλός ανταγωνισμός -ειδικά σε περιόδους υψηλής ζήτησης- δεν δίνει κίνητρο στις επιχειρήσεις να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους απορροφώντας μέρος του αυξημένου κόστους παραγωγής. Ακόμα και μετά το πέρας της ενεργειακής κρίσης η επιστροφή στα προγενέστερα χαμηλά επίπεδα τιμών θα εξαρτηθεί από την ευελιξία των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών καθώς οι τιμές παρουσιάζουν μεγαλύτερη ακαμψία προς τα κάτω.
Είναι λοιπόν ξεκάθαρο πως η ΕΚΤ δεν είναι η μόνη υπεύθυνη για την συγκράτηση του πληθωρισμού. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με υψηλό δημόσιο χρέος που έχει πρόσφατα διανύσει μια περίοδο δημοσιονομικής προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων κυρίως στην αγορά εργασίας. Και ενώ οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα έχουν σαν συνέπεια μια πιο αργή προσαρμογή των μισθών στον πληθωρισμό, πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή ώστε η μισθολογική συγκράτηση να συνοδευτεί και από συμπίεση του περιθωρίου κέρδους των επιχειρήσεων. Ένας κεντρικός άξονας πολιτικής προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να είναι η απελευθέρωση των αγορών που θα βοηθήσει σημαντικά στην συγκράτηση του πληθωρισμού και μετέπειτα στην αποκλιμάκωση των τιμών. Εξυπακούεται η άσκηση μιας υπεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής που να είναι στοχευμένη στα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού χωρίς να ενισχύει τον πληθωρισμό και το δημόσιο χρέος.
* Μαργαρίτα Κατσίμη, Καθηγήτρια Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του ΟΠΑ
Latest News
Στην 62η θέση παγκοσμίως στην ερευνητική δραστηριότητα το ΕΚΠΑ
Το ΕΚΠΑ ανέβηκε 30 θέσεις στη διεθνή ερευνητική κατάταξη Πανεπιστημίων AD Scientific Index World Top Universities Ranking 2024-2025
Τα αχνά σημάδια ανάκαμψης του δανεισμού – Οι εκτιμήσεις της Oxford Economics για τα επιτόκια
Αν η ΕΚΤ καθυστερήσει τον κύκλο χαλάρωσης η πιστωτική ανάπτυξη θα περιοριστεί, λέει η Oxford Economics
Με «ΑΡΙΣΤΑ» σε όλα τα Κριτήρια Αξιολόγησης πιστοποιήθηκε το ΕΚΠΑ
Για πρώτη φορά το ΕΚΠΑ πιστοποιήθηκε με «Άριστα» σε όλα τα κριτήρια που συνιστούν το πλαίσιο αξιολόγησης
Πού θα είναι το ΑΕΠ και ο πληθωρισμός το 2025-2026; - 22 οίκοι προβλέπουν την ελληνική οικονομία
Τις εκτιμήσεις οργανισμών, τραπεζών και οίκων αξιολόγησης για την ελληνική οικονομία το 2026 παρουσιάζει για πρώτη φορά η Focus Economics
Με 114 εταιρείες και περισσότερους από 800 φοιτητές οι Ημέρες Καριέρας του ΟΠΑ
Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία τις Ημέρες Καριέρας 2024 - Τι δηλώνει στον ΟΤ ο πρύτανης
Γιώργος Μπάλτας: Πώς το διαδίκτυο και τα social media επηρεάζουν τις τιμές στην αγορά
Ο Γιώργος Μπάλτας είναι καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάκτωρ της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Warwick της Αγγλίας.
Ορόσημο για το Ιόνιο Πανεπιστήμιο - Έναρξη Διατμηματικών Μαθημάτων Κινεζικής Φιλοσοφίας και Πολιτισμού
Τα μαθήματα διοργανώνονται από το Ελληνικό Κέντρο Σινολογίας, σε σύμπραξη με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Tα δύο σημάδια της οικονομικής στασιμότητας στην Ευρωζώνη
Σύμφωνα με την Oxford Economics ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης παρέμεινε άτονος
Μακροοικονομικές επιπτώσεις των φορολογικών αλλαγών – Η περίπτωση της Ελλάδας
Η εμπειρική ανάλυση υποδεικνύει ότι οι αυξήσεις στους φορολογικούς συντελεστές έχουν αρνητικές επιδράσεις στην οικονομική ανάπτυξη
UOA STORE: Το ΕΚΠΑ απέκτησε το δικό του κατάστημα αναμνηστικών ειδών
Εγκαινιάστηκε το νέο κατάστημα αναμνηστικών ειδών του ΕΚΠΑ και τα γραφεία της Εταιρείας Αξιοποίησης της Περιουσίας του