Δεύτερη διεθνής διάσκεψη για την ανοικοδόμηση του Ιράκ

Ένα χρόνο μετά τη διάσκεψη της Βαγδάτης που διοργάνωσαν οι Γάλλοι και Ιρακινοί ηγέτες με στόχο την σταθεροποίηση της πολύπαθης χώρας του Ιράκ αλλά και της ευρύτερης περιοχής, πραγματοποιήθηκε την περασμένη Τρίτη η δεύτερη συνάντηση για τον σκοπό αυτό, τη φορά αυτή στο Αμμάν. Στο επίκεντρο της πρωτοβουλίας βρίσκεται και πάλι το Παρίσι. Και η παρουσία του Εμανουέλ Μακρόν στην ευρύτερη περιοχή (στη Ντόχα για τον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου ποδοσφαίρου) ήταν μια ευκαιρία για να κάνει επιστρέφοντας ο γάλλος πρόεδρος μια «στάση για το Ιράκ» στην Ιορδανία.

Στη διάσκεψη του Αμμάν συμμετείχαν ηγέτες από δώδεκα χώρες: τη Γαλλία, την Ιορδανία, την Αίγυπτο, την Τουρκία, το Ιράν, τη Σαουδική Αραβία, το Κουβέιτ, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ομάν, το Μπαχρέιν και βέβαια το Ιράκ). Συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι από πέντε διεθνείς και περιφερειακούς Οργανισμούς: από τον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Αραβικό Σύνδεσμο, το Συμβούλιο Συνεργασίας των Αραβικών Κρατών του Περσικού Κόλπου (CCEAG) και τον Οργανισμό Ισλαμικής Συνεργασίας (OIC).

Στη μέγγενη Τεχεράνης και Άγκυρας

Όπως μεταδίδουν οι ανταποκριτές διεθνών μέσων ενημέρωσης, το πλαίσιο των εφετινών συνομιλιών ήταν πολύ διαφορετικό συγκριτικά με εκείνο της περυσινής διάσκεψης εξαιτίας της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία, που απειλεί τόσο την ειρήνη όσο και την επισιτιστική και την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή και διεθνώς.

«Σε αυτό το εξαιρετικά ασταθές κλίμα, το Ιράν και η Τουρκία συνέχισαν να χρησιμοποιούν την επιρροή και τους πόρους τους για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους εις βάρος του Ιράκ. Το ιρακινό Κουρδιστάν υφίσταται τακτικές επιθέσεις με εισβολή τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, ενώ η πολιτική ζωή στη Βαγδάτη ποδηγετείται από την Τεχεράνη», γράφει χαρακτηριστικά η Βιρζινί Ρομπέρ, απεσταλμένη της γαλλικής οικονομικής εφημερίδας «Les Echos».

Ιράκ: Αιματηρές συγκρούσεις με τη χώρα να βρίσκεται ένα βήμα πριν το πολιτικό αδιέξοδο

«Το Ιράκ δεν μπορεί να είναι μια χώρα όπου διεξάγεται ένας πόλεμος με πληρεξούσιο. Αντίθετα, πρέπει να είναι μια χώρα-γέφυρα σταθερότητας και ειρήνης. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε περισσότερα για τον σκοπό αυτό», δήλωσε ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και την Ασφάλεια Ζοζέπ Μπορέλ.

«Η ευρύτερη περιοχή ταλανίζεται από αποκλεισμούς, από διαιρέσεις, από ανασφάλεια. Και το Ιράκ είναι ένα από τα μεγάλα θύματα αυτής της περιφερειακής αποσταθεροποίησης. Βούλησή μας είναι να εργαστούμε σοβαρά για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή, διότι εκεί διακυβεύεται η ειρήνη ολόκληρης της λεκάνης της Μεσογείου, άρα και η δική μας», δήλωσε από την πρωτεύουσα της Ιορδανίας ο Μακρόν.

Από νικητές ηττημένοι

Είναι σαφές ότι η εφετινή αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ άνοιξε το δρόμο στην Τεχεράνη για να εντείνει την επιρροή της στην προ 40ετίας μεγάλη στρατιωτική της αντίπαλο. Ως γνωστόν, με τη βοήθεια των τότε στενών Αμερικανών συμμάχων του, ο ιρακινός στρατός του Σαντάμ Χουσεΐν είχε αναδειχθεί θριαμβευτής στον πόλεμο κατά του κατά πολύ πολυπληθέστερου Ιράν, λίγα χρόνια μετά την ισλαμική επανάσταση του 1979, την ανατροπή του Σάχη και την ταπεινωτική εκδίωξη των Αμερικανών από το ιρανικό έδαφος.

Η αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ ξεκίνησε με αργό ρυθμό το 2011 με απόφαση του τότε προέδρου Μπαράκ Ομπάμα, βυθίζοντας τη χώρα σταδιακά στο πολιτικό χάος και την ακυβερνησία. Παρά ταύτα – και παρά την ενδημική διαφθορά στη χώρα – το Ιράκ παραμένει μια μεγάλη πετρελαϊκή δύναμη, με παραγωγή που ξεπερνά τα 4 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Ποσότητα που αντιστοιχεί σε περισσότερο από το 4% της παγκόσμιας πετρελαϊκής προσφοράς.

Η ιρανική επιρροή

Οι σουνιτικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής δεν κρύβουν την ανησυχία τους από την επιρροή των Ιρανών σιιτών στο Ιράκ. «Ενώ η επιθυμία να μειωθεί η ιρανική επιρροή στη Βαγδάτη ήταν σαφώς εκπεφρασμένη, ο στόχος της συνάντησης ήταν ευρύτερος», είπε ο βασιλιάς Αμπντάλα της Ιορδανίας. Ο οικοδεσπότης της διάσκεψης υπογράμμισε τον βασικό ρόλο που διαδραματίζει το Ιράκ στη Μέση Ανατολή και την «κομβική συμβολή του στην ανάπτυξη και ευημερία της ευρύτερης περιοχής».

«Συγκριτικά με την περυσινή διάσκεψη της Βαγδάτης, στο Αμμάν οι κορυφαίοι ηγέτες ήταν λιγότεροι. Συμμετείχαν πολλοί υπουργοί Εξωτερικών ως εκπρόσωποι των χωρών τους, ο πρέσβης της Τουρκίας ήταν παρών για να υπενθυμίζει ‘τον συνεχιζόμενο αγώνα της χώρας του κατά της τρομοκρατίας’, όπως έκανε και ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών», σημειώνει η απεσταλμένη της «Les Echos».

Η διάσκεψη του Αμμάν διοργανώθηκε σε μια συγκυρία εντεινόμενης αστάθειας στο Ιράκ. Ο Αντέλ Μπακαβάν, διευθυντής του Γαλλικού Κέντρου Ερευνών για το Ιράκ μιλώντας στη γαλλική εφημερίδα συνοψίζει: «Ένας νέος πρωθυπουργός, ο Μοχάμεντ Γκία αλ-Σουντανί διορίστηκε τον Οκτώβριο έπειτα από ένα χρόνο συγκρούσεων που ξέσπασαν μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2021. Βρίσκεται ουσιαστικά εγκλωβισμένος σε μια καθημερινότητα που χαρακτηρίζεται από λαϊκές κινητοποιήσεις, από τη δράση 80 οργανώσεων Πολιτοφυλακής (σιιτικής επιρροής οι περισσότερες και καθοδηγούμενες από την Τεχεράνη), από τις διεκδικήσεις των Κούρδων και των σουνιτών της χώρας και από την προσπάθεια των ΗΠΑ να αποτρέψουν την ποδηγέτηση του πρωθυπουργού από την Τεχεράνη».

Θα παρατηρούσε βέβαια κανείς ότι ήταν η ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003 από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της που στέρησε από το Ιράκ το μεγαλύτερο ανάχωμα στην ιρανική επιρροή. Αλλά ήταν η εποχή που η Ουάσιγκτον κατατρομοκρατημένη από την επίθεση της Αλ Κάιντα πάσχιζε να «εξαγάγει τη Δημοκρατία» στον ισλαμικό ολόκληρο τον κόσμο και δη στη Μέση Ανατολή.

Υποδομές και διαφθορά

Μιλώντας στη διεθνή διάσκεψη του Αμμάν ο ιρακινός πρωθυπουργός αλ-Σουντανί επέμεινε ιδιαίτερα στη σημασία να αναπτύξει η χώρα του σύγχρονες υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας. Μίλησε επίσης για την ανάγκη ανάπτυξης κοινών βιομηχανικών ζωνών με γειτονικές χώρες και την ανάπτυξη ενός τομέα υπηρεσιών που «θα αποτελεί το βασικό μοχλό των οικονομιών της περιοχής μας».

Υπενθύμισε επίσης ο αλ-Σουντανί την «υπαρξιακή απειλή της έλλειψης νερού που υποχρεώνει το Ιράκ να συνεργαστεί με το Ιράν και την Τουρκία για να διασφαλίσει τη σωστή διαχείρισή του». Κατά τον ιρακινό πρωθυπουργό, «ο περιορισμός των απωλειών νερού είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η χώρα».

Πρόκειται ασφαλώς για θλιβερές διαπιστώσεις για μια χώρα τόσο φημισμένη για τον πλούτο της, από την εποχή ακόμα που λεγόταν Μεσοποταμία – δύο χιλιετίες προτού ανακαλύψει δηλαδή τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων που κρύβονταν στο υπέδαφός της. Εφέτος θα υπέθετε κανείς ότι με την εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου στα ύψη, ο λαός της θα ευημερούσε.

Όντως, «περίπου 93 δισ. δολάρια μπήκαν στα ταμεία της κυβέρνησης της Βαγδάτης χάρη στην αύξηση της τιμής του βαρελιού», σημειώνει ο Αντέλ Μπακαβάν του Γαλλικού Κέντρου Ερευνών για το Ιράκ. Αλλά συμπληρώνει ότι «η χώρα έχει καταστραφεί από την εκτεταμένη διαφθορά, η κυβέρνησή της δεν είναι σε θέση να δημιουργήσει βιώσιμες υποδομές για το νερό και την ηλεκτρική ενέργεια, ούτε να διαφοροποιήσει την οικονομία στο πλαίσιο της παγκόσμιας μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».