Στο στόχαστρο των αρχών το ξέπλυμα χρήματος μέσω έργων τέχνης

«Η τέχνη είναι ένα πολύ ελκυστικό όχημα για ξέπλυμα χρήματος», παραδέχεται ο Πίτερ Χάρντι, πρώην εισαγγελέας των ΗΠΑ που τώρα συμβουλεύει εταιρείες σχετικά για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τα έργα «μπορεί να είναι διακινηθούν κρυφά ή λαθραία, οι συναλλαγές είναι συχνά ιδιωτικές και οι τιμές μπορεί να είναι υποκειμενικές και χειραγωγημένες — και εξαιρετικά υψηλές», αναφέρει ο ίδιος στο δημοσιογράφο Τομ Μάσμπεργκ των Τάιμς της Νέας Υόρκης, του οποίου ανάλυση για το ξέπλυμα χρήματος μέσω της τέχνης δημοσιεύεται στο ιστολόγιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Μετά από πρόσφατα φαινόμενα προσπάθειας να ξεπλυθεί χρήμα μέσω αγοραπωλησιών έργων τέχνης τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, τώρα οι προσπάθειες των αρχών για την αντιμετώπιση παράνομων ντιλς τέχνης και αρχαιοτήτων αυξάνεται.

ΗΑΕ: Στη «γκρίζα λίστα» της FAFT για ξέπλυμα χρήματος

Τεράστιος τζίρος

Τα ποσά είναι ήδη τεράστια. Ο τζίρος στη νόμιμη αγορά τέχνης εκτιμάται ότι φτάνει σε ετήσια βάση τα 70 δισ. δολάρια περίπου. Σύμφωνα με το ειδικό Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (United Nations Office on Drugs and Crime), η αδιαφανής αγορά ειδών τέχνης, η οποία περιλαμβάνει και κλοπές, απομιμήσεις, παράνομες εισαγωγές και οργανωμένη λεηλασία από χώρες που συχνά βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, μπορεί να φτάσει έως και τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αναφέρει ο Μάσμπεργκ. Το μερίδιο που αποδίδεται σε ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και άλλα οικονομικά εγκλήματα είναι της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δείχνουν τα ίδια στοιχεία.

Η σύνδεση ορισμένων συναλλαγών τέχνης με ξέπλυμα χρήματος είναι αναπόφευκτη εδώ και αρκετά χρόνια. Οι συνθήκες άλλωστε ευνοούν τέτοιες κινήσεις. Ο κόσμος της τέχνης συνήθως φιλοξενεί όσους θέλουν να αγοράσουν ανώνυμα πολύ ακριβούς και επιπλέον ο κλάδος επιτρέπει να υποβάλλονται μεγάλες προσφορές σε μετρητά. Για όσους θέλουν να ξεπλύνουν χρήματα, είναι δύσκολο να βρουν ένα πιο ελκυστικό σύνολο περιστάσεων από αυτές, σχολιάζει σχετικά σε ανάλυσή του ο ιστότοπος Artandobject (Τέχνη και Αντικείμενο). Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα που αναφέρεται από την ίδια πηγή, και αφορά την κυβέρνηση του Μεξικό η οποία όταν ψήφισε νόμο στις αρχές της δεκαετίας του 2010 για να απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους αγοραστές και πόσα μετρητά θα μπορούσαν να δαπανηθούν σε ένα μόνο έργο τέχνης, ο τζίρος της εν λόγω αγοράς βούλιαξε καθώς οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά 70% σε λιγότερο από ένα χρόνο.

Η διαδικασία

Πώς λοιπόν πλένει κανείς χρήματα στον κόσμο της τέχνης; Η Globe and Mail αναφέρει ότι ορισμένες από τις περιπτώσεις είναι πολύ απλές. Για παράδειγμα κάποιος αγοράζει έναν πίνακα του Πικάσσο σε μια δημοπρασία στη Γενεύη, για παράδειγμα. Στη συνέχεια βάζει άμεσα το έργο σε αποθήκευση σε ειδικό αποθηκευτικό χώρο υψηλής ασφάλειας που υπάρχει κοντά στο αεροδρόμιο της πόλης. Τέτοιο χώροι ονομάζονται “Freeports” ή «ελευθέρα λιμάνια» και υπάρχουν σε κάποιες χώρες για να φυλάσσονται αντικείμενα αξίας ώστε να μην χρειαστεί να εξάγονται για να μην πληρώνουν φόρους οι ιδιοκτήτες εάν χρειαστεί να ξαναεισαχθούν.

Στη συνέχεια ένα έργο τέχνης που είναι αποθηκευμένο εκεί μπορεί να ξαναπουληθεί χωρίς να μετακινηθεί ούτε ένα μέτρο και ο νέος αγοραστής να το παραλάβει από το “Freeport”. Ο πρώτος αγοραστής έχει γίνει τώρα πωλητής και έχει στο χέρι τα χρήματα του δεύτερου αγοραστή, αναφέρει το δημοσίευμα ως παράδειγμα.

Επίσης ο ιστότοπος Artandobject αναφέρεται σε πιο σύνθετες περιπτώσεις. Για παράδειγμα γίνεται λόγος για πίνακα που εκτιμάτο ότι αξίζει περίπου 8 εκατ. δολάρια, ο οποίος είχε μεταφερθεί λαθραία στις ΗΠΑ από τη Βραζιλία, μέσω Ολλανδίας, με πλαστά τιμολόγια αποστολής που δήλωναν ότι το περιεχόμενο της αποστολής ήταν αξίας 100 δολαρίων. Ο διακινητής πήγαινε στις ΗΠΑ για να πουλήσει εκεί τον πίνακα αλλά το σχέδιό του αποκαλύφθηκε από τις αρχές.