Ινδικός Ωκεανός: Μαύρη επέτειος – 20 χρόνια από το φονικό τσουνάμι με τους 230.000 νεκρούς

Το πρωί της 26ης Δεκεμβρίου 2004, σεισμός μεγέθους 9,1 βαθμών σημειώθηκε στα ανοικτά της βόρειας Σουμάτρας προκαλώντας τσουνάμι με κύματα ύψους έως 17,4 μέτρων, που έπληξαν παράκτιες περιοχές στην Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία, την Ταϊλάνδη και εννέα άλλες χώρες και είχαν ως αποτέλεσμα να βρουν φρικτό θάνατο 230.000 άνθρωποι.

Ο σεισμός και το τσουνάμι της 26 Δεκεμβρίου 2004 στον Ινδικό Ωκεανό ήταν μια από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές της σύγχρονης ιστορίας. Το πρωί εκείνης της ημέρας (06:28:53 IST), ένας σεισμός μεγέθους 9,1 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ χτύπησε βόρεια του νησιού Σουμάτρα της Ινδονησίας, ανάμεσα στο νησί Σιμεουλούε και τη Σουμάτρα.

Εάν ένα τσουνάμι χτυπήσει τις ακτές της Ελλάδας: Οι «κόκκινες» περιοχές

Είναι ο τρίτος ισχυρότερος σεισμός που καταγράφηκε ποτέ από σεισμογράφο. Το σεισμό ακολούθησε τσουνάμι, με κύματα ύψους μέχρι 30 μέτρων, που έπληξε 15 χώρες και έφτασε μέχρι και τα παράλια της Ανατολικής Αφρικής. Ο τελικός απολογισμός θυμάτων του σεισμού και του τσουνάμι κυμαίνεται από 230.210 μέχρι 280.000 άτομα σε 14 χώρες, κατατάσσοντάς την ως την 6η μεγαλύτερη φυσική καταστροφή στην καταγεγραμμένη ιστορία.

Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίστηκε στη ζώνη καταβύθισης του ανατολικού Ινδικού Ωκεανού (Sunda Subduction Zone). Η διάρρηξη επεκτάθηκε προς βορράν και, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, είχε μήκος έως 1.300 km, υπερβαίνοντας σε μήκος και αυτήν ακόμη τη διάρρηξη του σεισμού της Χιλής το 1960 (Μ = 9,5).

Ωστόσο, η εντονότερη ολίσθηση και, συνεπώς, οι ισχυρότερες δονήσεις και το κυρίως κομμάτι του τσουνάμι, έλαβε χώρα στα πρώτα 400-500 km.

Στο επίκεντρο αυτό, προηγήθηκε σεισμός το 2002, που από κάποιους θεωρείται προσεισμός. Η μετασεισμική ακολουθία χαρακτηρίζεται όχι τόσο από τον, αναμενόμενο άλλωστε, τεράστιο αριθμό ισχυρών μετασεισμών μεγέθους πάνω από 6, αλλά κυρίως από την απουσία μετασεισμού μεγέθους 7 ή περισσότερο. Μόλις 3 μήνες αργότερα, το Μάρτιο του 2005, έγινε άλλος ένας γιγαντιαίος σεισμός μεγέθους 8,5 με επίκεντρο λίγο νοτιότερα, στη νήσο Νίας.

Ο σεισμός αυτός θεωρείται η προς νότον επέκταση της διάρρηξης του Δεκεμβρίου 2004 και είχε προβλεφθεί από το σύνολο της σεισμολογικής κοινότητας ότι θα συμβεί στο σημείο που συνέβη και με την ένταση που είχε στην πραγματικότητα, αν και κανείς δεν μπορούσε να μαντέψει τον ακριβή χρόνο. Σημαντικός αριθμός ισχυρών και γιγαντιαίων (Μ > 8) σεισμών συνέβησαν μετά το σεισμό που σηματοδότησε τη σεισμική αφύπνιση ολόκληρης της περιοχής, αν και δε συνδέονται πειστικά όλοι με τον σεισμό της Σουμάτρας.

Ο σεισμός και, κυρίως, το τσουνάμι έμεινε στην ιστορία για ποικίλους λόγους, πέραν του φοβερού φόρου αίματος που άφησε πίσω του. Ένας λόγος είναι ότι έδειξε την ανάγκη δημιουργίας συστήματος προειδοποίησης για τσουνάμι στον Ινδικό ωκεανό, αντίστοιχο με αυτό που ήδη υπάρχει στον Ειρηνικό ωκεανό από το 1950.

Μάλιστα, έγινε η αφορμή για να ξεκινήσουν αντίστοιχες συζητήσεις και για τη Μεσόγειο, ενώ σε συνδυασμό με τον σεισμό και το τσουνάμι της Ιαπωνίας στις 11 Μαρτίου 2011 συνετέλεσε στην εντατικοποίηση των ασκήσεων αντιμετώπισης τσουνάμι παγκοσμίως, χωρίς φυσικά να εξαιρείται η Ελλάδα.

Ένας άλλος λόγος είναι ότι πρόκειται για το περισσότερο βιντεοσκοπημένο τσουνάμι στην ιστορία, ξεκινώντας συζητήσεις και πυροδοτώντας το ενδιαφέρον για το εντυπωσιακό φυσικό φαινόμενο, ενδιαφέρον και συζητήσεις που αναμένεται να συμβάλουν καθοριστικά στην ενημέρωση του κοινού για τους κινδύνους και τις παγίδες που το συνοδεύουν.

Ένας τρίτος λόγος είναι δίχως αμφιβολία αυτές καθαυτές οι εντυπωσιακές σκηνές που γυρίστηκαν και που για πρώτη φορά έδειξαν ακριβώς πώς είναι όλες οι φάσεις του φαινομένου, που μέχρι τότε μονάχα αυτόπτες μάρτυρες είχαν δει: η υποχώρηση της θάλασσας με τους λουόμενους, αλλά και τους επαγγελματίες αλιείς “ναρκωμένους” και απορημένους, η έλευση του “τείχους ύδατος” με τον βόμβο που το συνόδευε, η αφύσικη κίνηση του νερού, η επικίνδυνη υποχώρηση και η έλευση του (μεγαλύτερου) δεύτερου κύματος. Θέαμα εντυπωσιακό, αλλά κυρίως διδακτικό.

Επίσης, κάτι που θα πρέπει να σημειωθεί, είναι ότι αρκετή ώρα πριν εμφανιστεί στην παραλία το τσουνάμι, όλοι οι ελέφαντες της περιοχής ανέβηκαν στο διπλανό βουνό και επέζησαν όλοι. Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ότι είχαν κάποιο αισθητήριο πρόγνωσης.