Τι μας δείχνει η σχέση ανεργίας και κενών θέσεων εργασίας

Τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή δείχνουν μια διαρκή βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Το τρίτο τρίμηνο του 2022 το ποσοστό της ανεργίας υποχώρησε στο 11,6% καταγράφοντας μείωση κατά 4,8% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2019. Ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 49 χιλ. άτομα σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο του έτους ενώ ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε κατά 36 χιλ. άτομα την ίδιο περίοδο.

Το ποσοστό απασχόλησης – δηλαδή το ποσοστό των απασχολούμενων προς το συνολικό πληθυσμό στις παραγωγικές ηλικίες (20-64) – το τρίτο τρίμηνο του 2022 εκτιμάται σε 67,6% υψηλότερο κατά 5,5% σε σχέση με την προ πανδημική περίοδο και χαμηλότερο κατά 6,8% από το μέσο της Ευρωζώνης.

Τα τελευταία ραντεβού με την… εφορία

Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των κενών θέσεων εργασίας για το τρίτο τρίμηνο του 2022 υπολογίζεται σε 24,3 χιλιάδες σημειώνοντας άλμα κατά 60,8% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους και κατά 88,6% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2019. Ωστόσο, παρά τη σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, το τρίτο τρίμηνο του 2019 αντιστοιχούσε μια κενή θέση για κάθε 60 ανέργους ενώ τρία χρόνια μετά – το τρίτο τρίμηνο του 2022 – σε κάθε κενή θέση εργασίας αντιστοιχούν 23 άνεργοι.

Στο γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζεται η καμπύλη Beveridge ή καμπύλη UV (unemployment – vacancy) που σχετίζει το ποσοστό ανεργίας με το ποσοστό των κενών θέσεων για την περίοδο 2019 – 2022. Σύμφωνα με τον ορισμό της Eurostat το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας αφορά στον αριθμό των κενών θέσεων την τελευταία εργάσιμη ημέρα του μήνα ως ποσοστό της ζήτησης εργασίας που καταγράφεται από τις επιχειρήσεις – θέσεις που κατέχονται έναντι κενών θέσεων.

Πολύ σκληρή για να καμφθεί… η ανεργία

Η συνήθης μορφή της καμπύλης, λόγω της αναμενόμενης αρνητικής συσχέτισης των δύο μεγεθών, είναι πτωτική δηλ. για μεγαλύτερο αριθμό ανέργων η κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας θα πρέπει να είναι ευκολότερη. Κινήσεις πάνω στην καμπύλη αναπαριστούν κυκλικές αλλαγές στη ζήτηση εργασίας – περισσότερες κενές θέσεις εργασίας και χαμηλότερη ανεργία αποτυπώνεται με κίνηση προς τα πάνω και λιγότερες κενές θέσεις εργασίας και υψηλότερη ανεργία αποτυπώνεται με κίνηση προς τα κάτω. Κινήσεις κατά μήκος του οριζόντιου άξονα αναπαριστούν διαρθρωτικές αλλαγές.

Έτσι, για την περίοδο 2019 – 2022 παρατηρούμε:

• μια μετατόπιση της καμπύλης από δεξιά προς τα αριστερά που συνδυάζεται με σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας κατά 7,6% (πρώτο τρίμηνο του 2019 σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2022) και αποτελεί ένδειξη ορθής κατεύθυνσης των πολιτικών που αναπτύχθηκαν για την μείωση του αριθμού των ανέργων αλλά και της δυναμικής που αναπτύσσει η ελληνική οικονομία.
• στο έτος 2020 λόγω της πανδημικής κρίσης και της ύφεσης που σημειώθηκε, μια «συρρίκνωση» της καμπύλης – στασιμότητα με μικρή μετατόπιση προς τα κάτω – ως αποτέλεσμα κυρίως των μέτρων στήριξης που αναπτύχθηκαν από την πλευρά της πολιτείας για την στήριξη εργαζομένων και επιχειρήσεων. Στην πραγματικότητα, είχαμε μείωση των προσφερόμενων θέσεων εργασίας και αρκετά μικρό αριθμό προσλήψεων και αποχωρήσεων σύμφωνα και με τα στοιχεία του Π/Σ ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας.
• το ποσοστό ανεργίας από το τρίτο τρίμηνο του 2022 να μειώνεται κατά 4,8% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 2019 και ο αριθμός των ανέργων κατά 28,5% αντίστοιχα ,ενώ το ποσοστό των κενών θέσεων σχεδόν να διπλασιάζεται από το 0,6% στο 1,1%.
• στη μεταπανδημική περίοδο, από τα μέσα του 2021 και μετά, μία μετατόπιση της καμπύλης προς τα άνω και αριστερά που αποτελεί ένδειξη της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας δηλ. οι δεξιότητες του εργατικού δυναμικού δεν ταιριάζουν με τις δεξιότητες που επιθυμούν και αναζητούν οι επιχειρήσεις.

Σύμφωνα με μελέτη του ΣΕΒ από τον Φεβρουάριο του 2019 οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας εντόπιζαν σημαντικές ελλείψεις κυρίως σε τεχνικές και επαγγελματικές δεξιότητες. Η έκταση του φαινομένου επιβεβαιώνεται και από τις τελευταίες θέσεις που κατέχει η χώρα μας σε σχετικές κατατάξεις (Cedefop, OECD κτλ.) κατά τα πρόσφατα έτη ενώ και στην τελευταία έκθεση του ομίλου της ManpowerGroup που εξετάζεται το τοπίο της απασχόλησης το 2022 σημειώνεται ότι 7 στους 10 εργοδότες δεν βρίσκουν υπάλληλους με κατάλληλες δεξιότητες.

Θετικό το ισοζύγιο απασχόλησης στο 11μηνο

Συνεπώς, η αναντιστοιχία δεξιοτήτων αποτελεί διαχρονικά ένα σημαντικό πρόβλημα, καθώς οδηγεί σε αναποτελεσματική αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού, μείωση της παραγωγικότητάς του, μείωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και εν τέλει σε ανάσχεση της αναπτυξιακής δυναμικής της οικονομίας. Έτσι λοιπόν, απαιτείται η συνέχιση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης για την τόνωση της ζήτησης και την περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας, ενώ προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί:

1. στη διασύνδεση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, έτσι ώστε να μειωθεί το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης προσόντων. Σε αυτή την κατεύθυνση στοχεύει και η πρωτοβουλία του ΣΕΒ Skills4Jobs που περιλαμβάνει μια σειρά ολοκληρωμένων δράσεων με στόχο να προσφέρουν στο ανθρώπινο δυναμικό τις γνώσεις και τις δεξιότητες που ζητούν οι σύγχρονες, οργανωμένες και εξωστρεφείς επιχειρήσεις και
2. στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης σε εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας που παράγουν διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, υψηλής προστιθέμενης αξίας στην μεταποίηση και στους τομείς τεχνολογιών, πληροφορικής και επικοινωνιών, ώστε να δημιουργηθούν ποιοτικές θέσεις απασχόλησης υψηλών προσόντων και υψηλών αμοιβών.

* Ο Σωτήρης Πέτρου είναι Advisor, Τομέας Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας ΣΕΒ