Δασικοί Χάρτες: Εντός Ιανουαρίου η ρύθμιση για τα εκχερσωμένα

Η διαδικασία κύρωσης του 90% των δασικών χαρτών ανέδειξε τέσσερα προβλήματα που μπλοκάρουν την ολοκλήρωση του έργου. Για δύο από αυτά έχουν ήδη ψηφιστεί οι σχετικές ρυθμίσεις, οι οποίες επιλύουν τα ζητήματα του ιδιοκτησιακού καθώς και των δασωμένων αγρών, δηλαδή των πρώην αγροτικών εκτάσεων που δασώθηκαν λόγω εγκατάλειψης. Παραμένουν ωστόσο δύο «αγκάθια» τα οποία δεν έχουν ακόμη …αφαιρεθεί και αφορούν τις δασικές εκτάσεις που παρανόμως εκχερσώθηκαν, καθώς και τα αυθαίρετα που έχουν χτιστεί σε δάση και δασικές εκτάσεις και βρίσκονται εντός οικιστικών πυκνώσεων, δηλαδή εντός …συστάδων δασικών αυθαιρέτων.

Η ρύθμιση για τα δάση που εκχερσώθηκαν θα πάρει τον δρόμο για τη Βουλή εντός του Ιανουαρίου, όπως αναφέρει μιλώντας στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ο γενικός γραμματέας Δασών του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) κ. Κωνσταντίνος Αραβώσης. Μάλιστα, όπως υποστηρίζει, η νέα νομοθετική πρωτοβουλία, όπως έχει διαμορφωθεί θα είναι σύμφωνη με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).

Δασικοί χάρτες: 22 ερωταπαντήσεις

Η νέα νομοθετική πρόταση θα αφορά 2,3 εκατ. στρέμματα εκχερσωμένων εκτάσεων που καλλιεργούνται και λαμβάνουν επιδότηση. Ειδικότερα, δεν θα αλλάζει τον χαρακτήρα τους και στον δασικό χάρτη θα συνεχίσουν να εμφανίζονται ως ΔΑ (δηλαδή άλλοτε δασική έκταση που εκχερσώθηκε), αλλά θα λύνει τα χέρια των αγροτών ώστε να συνεχίσουν να τις καλλιεργούν για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Δηλαδή, οι εν λόγω εκτάσεις θα διατηρούν τη γεωργική χρήση για όσο χρόνο λαμβάνουν ενιαία ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ).

Στο ΥΠΕΝ έχει ήδη παραδοθεί και η μελέτη που τεκμηριώνει ότι αποτελεί υπέρτατο δημόσιο συμφέρον η «τακτοποίηση» των εκχερσωμένων εκτάσεων, καθώς συμβάλλει στην εθνική οικονομία. Στόχος είναι η ρύθμιση να είναι νομικά στιβαρή και συνταγματικά ανεκτή, ώστε να γίνει δεκτή από ΣτΕ. Οι ανώτατοι δικαστές του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου το 2019 είχαν ακυρώσει ρυθμίσεις του 2014 και του 2017 με τις οποίες είχε δοθεί δυνατότητα εξαγοράς εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων έναντι τιμήματος, καθώς έκριναν ότι παραβιάζονται τα άρθρα 24 και 117 του Συντάγματος και οι συνταγματικές αρχές της ισότητας και του κράτους δικαίου. Για αυτόν τον λόγο, η προωθούμενη από το ΥΠΕΝ ρύθμιση, δεν θα αφορά εξαγορά των εκτάσεων αλλά «τακτοποίηση» για το διάστημα που η καλλιέργεια επιδοτείται.

Η πορεία των Δασικών Χαρτών

Έως σήμερα έχουν αναρτηθεί δασικοί χάρτες για το 95% της επικράτειας (το υπόλοιπο 5% αφορά περιοχές εντός ορίων οικισμών και σχεδίων πόλεων), με το 90% να έχει ήδη κυρωθεί, σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κώστας Σκρέκας. Ουσιαστικά αφορά τις εκτάσεις, στις οποίες δεν έχουν υποβληθεί αντιρρήσεις και αιτήματα για διόρθωση προδήλου σφάλματος.

Ζητούμενο παραμένει η τύχη του υπόλοιπου 10% καθώς ο υπουργός δεν διευκρίνισε το πότε θα εξεταστούν οι συνολικά 331.874 αντιρρήσεις που υπέβαλαν ιδιοκτήτες ακινήτων που θεωρούσαν ότι «θίγονται» έως τις 31 Ιουλίου, οπότε έληξε η σχετική προθεσμία σε όλες τις περιοχές της χώρας. Οι συγκεκριμένες αντιρρήσεις αφορούν σε περισσότερα από 2,55 εκατ. στρέμματα, έκταση που αντιστοιχεί στο 1,9% της χώρας.

Ο αριθμός αντιρρήσεων, αν και περιορίζεται σταδιακά καθώς πολλές επιλύονται ως «πρόδηλα σφάλματα» από τις αρμόδιες δασικές υπηρεσίες, παραμένει υψηλός. Το πότε θα εξεταστούν δεν μπορεί ακόμη να προσδιοριστεί καθώς από τις 116 Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων – ΕΠΕΑ που έχουν συσταθεί (αν και προβλέπονται συνολικά 200 ΕΠΕΑ), οι περισσότερες δεν λειτουργούν. Το ΥΠΕΝ σχεδιάζει αύξηση του αριθμού των Επιτροπών, ανάλογα με τον όγκο των αντιρρήσεων ανά περιοχή.

Ερωτήσεις – Απαντήσεις από το ΥΠΕΝ

Τι ισχύει με τις μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες σε έκταση χαρακτηρισμένη ως δασική στον αναρτημένο δασικό χάρτη, που όμως η ΕΠΕΑ έκανε αποδεκτή αντίρρηση και άλλαξε το χαρακτηρισμό της σε μη δασική;

Για εκτάσεις για τις οποίες έχουν γίνει δεκτές αντιρρήσεις των ενδιαφερομένων με απόφαση ΕΠΕΑ, και έως να κυρωθεί το επίμαχο τμήμα του δασικού χάρτη, στο σχετικό συμβόλαιο προσαρτάται αντίγραφο της απόφασης αυτής με τον αριθμό διαδικτυακής ανάρτησης (Α.Δ.Α.) από τη «Διαύγεια» και με επισυναπτόμενο τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένων συντεταγμένων Ε.Γ.Σ.Α., επί του οποίου ο συντάκτης βεβαιώνει ότι το ακίνητο είναι αυτό, ως προς το οποίο έχουν γίνει δεκτές οι υποβληθείσες αντιρρήσεις (ν.3889/2010, αρ. 20, παρ. 4). Σε έκταση που λανθασμένα επιβαρύνεται με δασικό χαρακτήρα, για να γίνει η μεταβίβαση πρέπει πρώτα να περατωθεί η διαδικασία των αντιρρήσεων.

Μπορεί να εκδοθεί οικοδομική άδεια σε έκταση που είναι εν μέρει δασική και εν μέρει άλλης μορφής (ΑΑ);

Εφόσον το τμήμα του γεωτεμαχίου, με χαρακτηρισμό ΑΑ (ανέκαθεν αγροτική), πληροί τους όρους αρτιότητας, τότε εκδίδεται άδεια δόμησης. Σε κάθε περίπτωση, για την έκδοση οικοδομικής άδειας εφαρμόζεται η εγκύκλιος ΥΠΕΝ/ΔΑΟΚΑ/56321/2354/09.06.2021 (ΑΔΑ: Ω25Υ4653Π8-27Α) οδηγία περί δήλωσης δασικού ή μη χαρακτήρα κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών, μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών.

Τί γίνεται σε περιοχές στις οποίες δεν έχει αναρτηθεί/κυρωθεί δασικός χάρτης;

Οι περιοχές αυτές αφορούν σε σχέδια πόλεων και οικισμών, τα όρια των οποίων δεν έχουν εγκριθεί με πράξεις της Διοίκησης αλλά έχουν οριοθετηθεί με άλλες διατάξεις, όπως π.χ. τα περιγράμματα των νομίμως υφιστάμενων οικισμών προ του έτους 1923 για τους οποίους δεν έχει καθοριστεί όριο, οι ακτινικοί οικισμοί, τα όρια των πολεοδομικών μελετών και σχεδίων πόλεως που εκπονούνται καθώς και τα υπό καθορισμό όρια οικισμών που δεν έχουν ακόμα εγκριθεί.

Για τις περιοχές αυτές το ΥΠΕΝ προγραμματίζει αναρτήσεις δασικού χάρτη εντός του 2023, ώστε να ξεκαθαρίσει ο δασικός ή μη χαρακτήρας τους. Μέχρι τότε, στις περιοχές αυτές, για τον χαρακτηρισμό μιας έκτασης ή τμήματος της επιφανείας της γης ως υπαγομένης ή μη στις περιπτώσεις του άρθρου 3 του ν.998/79 (δάσος, δασική έκταση) ισχύει η διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79, η οποία προβλέπει την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού του κατά τόπου αρμοδίου δασάρχη ή του Διευθυντή Δασών.

Όταν μέρος ιδιοκτησίας έχει χαρακτηριστεί δασικό, μπορεί να μεταβιβαστεί το αγροτικό τμήμα της;

Το ΥΠΕΝ με νομοθετική ρύθμιση, έδωσε το δικαίωμα σε ιδιοκτησίες που περιλαμβάνουν και δασικές και αγροτικές εκτάσεις να μπορούν να μεταβιβάζονται, ως προς το μη δασικό τμήμα, χωρίς αυτό να θεωρείται κατάτμηση (αρ. 153 του ν.4819/2021).

Τι ισχύει στην περίπτωση που δεν έχει υποβληθεί αντίρρηση στις προθεσμίες που προβλέπονταν; Θα υπάρξει εκ νέου δυνατότητα για υποβολή, ακόμα και μετά την κύρωση των δασικών χαρτών;

Με πρόσφατες αποφάσεις του ΣτΕ έχει κριθεί ότι κατά την προηγούμενη περίοδο οι χρόνοι αναρτήσεων, αλλά και ο τρόπος δημοσιοποίησης της διαδικασίας των αναρτήσεων και κύρωσης των δασικών χαρτών ήταν επαρκείς, έτσι ώστε οι ιδιώτες να προβούν σε όλες τις νόμιμες ενέργειες (κατά μέσο όρο το χρονικό διάστημα υποβολής αντιρρήσεων κυμάνθηκε περισσότερο από 8 μήνες). Σε εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 48 του ν. 4685/2020, υπήρχε κατόπιν συνεχών παρατάσεων ικανό χρονικό διάστημα, για την υποβολή ατελούς αίτησης αναμόρφωσης του δασικού χάρτη. Επιπλέον αυτών, η χώρα μας έχει αναλάβει διεθνείς δεσμεύσεις, προκειμένου να επιτευχθεί η κύρωση των δασικών χαρτών εντός εύλογων και παράλληλα δεσμευτικών χρονικών διαστημάτων, χωρίς να υποχρεωθούμε ως κράτος στην καταβολή δυσβάστακτων προστίμων εξαιτίας της χρόνιας ασυνέπειας.
Κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να δοθεί εκ νέου η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης στο σύνολο (αλλά ούτε και σε μέρος) των κυρωμένων χαρτών, δηλαδή, ακόμα και στις περιοχές που ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.

Ποια εναλλακτική δυνατότητα έχουν οι ιδιοκτήτες, που δεν υπέβαλλαν αντίρρησή;

Μπορούν να υποβάλλουν αίτημα αναμόρφωσης δασικού χάρτη στην οικεία Διεύθυνση Δασών.
Ο κυρωμένος δασικός χάρτης δεν δέχεται αντιρρήσεις, επιτρέπεται όμως η αναμόρφωσή του σύμφωνα με την παρ. 1 του αρ. 20 του ν.3889/2010. Η αναμόρφωση του κυρωμένου δασικού χάρτη επιτρέπεται με την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που υπάγονται ή παύουν να υπάγονται σε αυτόν σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία, με δικαστικές αποφάσεις επί τού ιδιοκτησιακού ζητήματος των χορτολιβαδικών εκτάσεων, με διοικητικές πράξεις που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη κατά την κατάρτισή του και δεν απεικονίζονται σε αυτόν, καθώς και με τη διόρθωση προδήλων σφαλμάτων.

Τι ισχύει στην περίπτωση που η αντίρρηση ενός πολίτη δεν γίνει αποδεκτή από την αρμόδια ΕΠΕΑ;

Σύμφωνα με την παρ. 5 του αρ. 19 του ν.3889/2010 ο πολίτης έχει το δικαίωμα άσκησης αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά της πράξης κύρωσης του δασικού χάρτη για το τμήμα εκείνο της αντίρρησης που η ΕΠΕΑ δεν έκανε αποδεκτό. Προϋπόθεση της προσφυγής στο ΣτΕ είναι η ενσωμάτωση στον κυρωμένο δασικό χάρτη της επίμαχης έκτασης ύστερα από την απορριπτική απόφαση της ΕΠΕΑ.