Αγορές 2022: Annus horribilis και για την αυτοκινητοβιομηχανία

Το στοίχημα για τους μετόχους των αυτοκινητοβιομηχανιών εφέτος δεν ήταν ποιος κατασκευαστής είχε την καλύτερη επίδοση, αλλά ποιος άντεξε στις πιέσεις για ξεπούλημα. Έπειτα από μια εντυπωσιακή χρονιά για τις μετοχές του κλάδου, ήρθε το 2022 για να φέρει τη μεγάλη «διόρθωση». Ήταν μια «φριχτή χρονιά» και αναρωτιέται κανείς πού αλήθεια έγινε το «λάθος» που έφερε τη «διόρθωση». Πουθενά!

Για την ακρίβεια, αν έγινε κάποιο «λαθάκι», αυτό είχε να κάνει με τη «φούσκα της ηλεκτροκίνησης». Μια εναλλακτική των κινητήρων εσωτερικής καύσεως επιλογή που έκαναν οι ίδιοι οι κατασκευαστές προσπερνώντας (για πολλούς και διάφορους λόγους που αγγίζουν τα όρια της συνωμοσιολογίας και πάντως δεν είναι του παρόντος) τη μάλλον πιο εύκολη και πρόσφορη λύση της υδρογονοκίνησης.

Σε χρόνο ρεκόρ η φόρτιση των ηλεκτρικών οχημάτων και στην Ελλάδα

Πέραν από τη φούσκα της ηλεκτροκίνησης, για όλα τα υπόλοιπα φταίνε η πανδημία και ο πόλεμος. Οι δύο αυτές καταστροφές που προέκυψαν στα τέλη της δεύτερης και στις αρχές της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα ανατρέποντας μια δεκαετή διαδικασία ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας (φευ, όχι και της ελληνικής) έπειτα από την προηγούμενη μεγάλη κρίση, το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων και την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Tην αύξηση των αποθεμάτων αυτοκινήτων το 2021 που «έχτισε» η πανδημία διαδέχθηκε μια ξαφνική έλλειψη μοντέλων στους εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους το 2022 που αποδόθηκε στις εμπλοκές της εφοδιαστικής αλυσίδας, στην πάνδημη αίσθηση μιας επερχόμενης (αλλά ακόμα αναμενόμενης) οικονομικής ύφεσης, λόγω της καταβαράθρωσης της ζήτησης που, λογικά, θα έφερνε στον κλάδο η εκτίναξη των επιτοκίων στα ύψη.

«Tρέχει» να προλάβει τον ανταγωνισμό η Τοyota

Οι περισσότεροι από τους φόβους αυτούς αποδείχθηκαν ανεδαφικοί και ανυπόστατοι. Οι περισσότερες από τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες βίωσαν το 2022 μια πολύ ικανοποιητική ζήτηση από τους καταναλωτές για τα προϊόντα τους, ίσως επειδή οι υποψήφιοι αγοραστές είχαν ήδη συσσωρεύσει ένα ικανό κομπόδεμα «χάρη» στους πανδημικούς εγκλεισμούς. Η εκτίναξη των επιτοκίων, δηλαδή, δεν τους άγγιξε και τόσο διότι δεν χρειάστηκαν να δανειστούν για να αλλάξουν το αυτοκίνητό τους.

Στο ναδίρ το ηθικό

Οι παραλυτικοί φόβοι για βαθιά ύφεση και γενικότερη «κατάρρευση της ζήτησης» δεν επαληθεύτηκαν. Πολλοί από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές αυτοκινήτων στον κόσμο τα πήγαν καλά το 2022 από άποψη πωλήσεων οχημάτων και τζίρου. Αλλά η οικονομία, ως γνωστόν, είναι «ψυχολογία». Είναι «κλίμα». Και το κλίμα ήταν… στραβό επειδή το ηθικό της αγοράς βρισκόταν στο ναδίρ και ουδείς μπορούσε να πείσει (ακόμα και τον εαυτό του) ότι η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία δεν είχε αφήσει τις καλύτερες μέρες πίσω της, «πίσω στο παρελθόν», όπως χαρακτηριστικά γράφουν οι Μάικλ Ουέιλαντ και Τζον Ρόουζβιρ στην ιστοσελίδα του CNBC.

Ο δείκτης FactSet Automotive Index, στον οποίο μετέχουν οι κατασκευαστές οχημάτων και ανταλλακτικών, εμφάνιζε από την αρχή του χρόνου έως το κλείσιμο των αγορών την Τρίτη 27 Δεκεμβρίου απώλειες που άγγιζαν το 38%. Οι μετοχές τόσο των μεγάλων αυτοκινητοβιομηχανιών όσο και των νέων κατασκευαστών που ειδικεύονται στην ηλεκτροκίνηση εμφάνισαν διψήφια ποσοστά απωλειών το 2022, αντισταθμίζοντας εν μέρει ή και διαγράφοντας εντελώς τα κέρδη τους το 2021.

Ισχυρή αύξηση των πωλήσεων ηλεκτροκίνητων οχημάτων παγκοσμίως

Παλαιοί και νέοι

Σε γενικές γραμμές παρατηρεί κανείς ότι στις αγορές κεφαλαίων οι παραδοσιακοί κατασκευστές τα πήγαν καλύτερα από τους νεόκοπους της ηλεκτροκίνησης, συμπεριλαμβανομένης ακόμα και της αδιαμφισβήτητα πρώτης και «λαμπερής» Tesla. Πλήθος πολλά υποσχόμενων νεοφυών επιχειρήσεων που εστίασαν στην ηλεκτροκίνηση συγκαταλέγονται μεταξύ των μεγάλων χαμένων της χρονιάς. Κάποιες αντιμετώπισαν προβλήματα ελλείψεως κεφαλαίου κίνησης, κάποιες δεν κατάφεραν να αυξήσουν την παραγωγή με τους ρυθμούς που ήλπιζαν. Οι μετοχές των Rivian, Lucid, Canoo και Nikola έχασαν το 2022 περισσότερο από το 76% της αξίας τους.

Οι μετοχές των μεγαλύτερων αυτοκινητοβιομηχανιών των ΗΠΑ, της General Motors και της Ford Motor (η Chrysler ως εξαγορασθείσα από τον ιταλικό όμιλο Fiat θεωρείται πλέον από τους Αμερικανούς ως πωληθείσα στους Ευρωπαίους) έχασαν πάνω από το 40% της αξίας τους την τραγική για τον κλάδο χρονιά που φεύγει. Άλλες, όπως οι ευρωπαϊκές Stellantis και Volkwagen και οι ιαπωνικές Toyota και Nissan καταγράφουν στη μετοχή τους απώλειες που ξεπερνούν το 25%.

«Γκάζια» Mercedes για διπλασιασμό της παραγωγής ηλεκτρικών κινητήρων

Άδοξη πρωτιά της Ferrari

Η εταιρεία με τις μικρότερες απώλειες της μετοχής της («μόνο» κατά 18%) ήταν η Ferrari. Η θρυλική ιταλική επωνυμία κατέκτησε μια «πρωτιά αντοχής» στην κρίση, που διόλου ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία της ως φίρμα εμβληματική των υψηλών ταχυτήτων και επιδόσεων. Δεν είναι «μαραθωνοδρόμος» η Ferrari, μια επωνυμία που έχτισε τη φήμη της χάρη σε κούρσες τακτικής και μεγάλης αντοχής (κάτι ανάλογο έχουν πετύχει οι ιαπωνικές και οι γερμανικές επωνυμίες), ώστε να επαίρεται από την πρωτιά που πέτυχε το 2022.

Τι ήταν αυτό που έσωσε το παιχνίδι για τη Ferrari; Ήταν το γεγονός ότι δεν μοιάζει με τους άλλους ανταγωνιστές της κατασκευαστές. Δεν πρόκειται για «σούπερ-μάρκετ» αλλά για «μπουτίκ» της αυτοκίνησης. Ή για «ντελικατέσεν» ακριβέστερα. Πούλησε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022 περίπου 13.000 αυτοκίνητα-κοσμήματα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της FactSet. Όσα οι μαζικοί παραγωγοί, τα σούπερ-μάρκετ της αυτοκίνησης, όπως ο όμιλος Volkswagen, η Toyota και η General Motors, πωλούν σε μία μόνο ημέρα.

Ακόμη και σε αυτές αστρονομικές τις τιμές που έχουν τα μοντέλα της, η λίστα αναμονής των υποψηφίων για να αποκτήσουν μια Ferrari είναι μεγάλη. Πρόκεται για κόλπο βέβαια. Η εταιρεία περιορίζει την ετήσια παραγωγή της για να διατηρήσει την τιμολογιακή της δυναμική και την αίσθηση της «μοναδικότητας» των προϊόντων της. Κάτι που δεν έχει να κάνει μόνο με το «πρεστίζ» αλλά και για τα ταμεία της. Διότι της δίνει εξαιρετικά ισχυρά περιθώρια κέρδους και επιπλέον διασφαλίζει ότι η μονάδα παραγωγής της δεν θα αναγκαστεί να λειτουργεί στο «ρελαντί» σε περίπτωση μιας ξαφνικής (ουδείς ειδικός τις προβλέπει εξάλλου) παγκόσμιας κρίσης.

«Πατάει γκάζι» η ηλεκτροκίνηση

Η κρίση την θρέφει

Ευλόγως θα σκεφθεί κανείς ότι οι κρίσεις ευνοούν τη Ferrari, στο μέτρο που ενισχύουν τις οικονομικές και εισοδηματικές ανισότητες, πυροδοτούν βίαιες μεταφορές πλούτου από τους πολλούς στους ελάχιστους (αριθμητικά, όχι αξιολογικά) υπερ-πλουσίους, υπερ-ενισχύοντας τη δυνατότητά τους να αποκτήσουν το πρώτο ή να προσθέσουν ένα ακόμα υπερ-αυτοκίνητο στη συλλογή τους.
Διόλου περίεργο, λοιπόν, που μέσα στον ορυμαγδό του 2022 η Ferrari είχε κάνει sold-out δυο μήνες προτού τελειώσει ο χρόνος. «Τα περισσότερα μοντέλα της Ferrari που θα κατασκευαστούν το 2022 είχαν ήδη πωληθεί από τις αρχές Νοεμβρίου», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής φίρμας Μπενεντέτο Βίνια κατά τη διάρκεια της παρουσίασης των οικονομικών αποτελεσμάτων τρίτου τριμήνου της εταιρείας. Ο Βίνια εξέφρασε την πεποίθησή του ότι «δεν θα υπάρξει πρόβλημα με τη ζήτηση το 2023, ανεξάρτητα από το πώς θα συμπεριφερθούν οι οικονομίες του κόσμου».

Δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι ικανοποίησε τους μετόχους ο μάνατζερ της Ferrari. Διότι τι να τις κάνουν τις πωλήσεις και την κερδοφορία της εταιρείας αν όλα αυτά τα ωραία δεν προσθέτουν αξία στη μετοχή της; Εν προκειμένω βλέπουν ότι η επένδυσή τους έχει χάσει από τη αρχή της χρονιάς πάνω από το ένα τέταρτο της αξίας της και ευλόγως θα σκέφτονται (όσοι δεν το έχουν κάνει ακόμα) ότι, καλή μεν η γκλαμουριά, αλλά μήπως θα έπρεπε να τρέξουν για να καλυφθούν κάτω από κανένα «ασφαλές καταφύγιο» χρυσού ή γεν ή δολαρίου ενδεχομένως, μια και η Fed βρίσκεται σε τροχιά αύξησης των επιτοκίων του;

Ηλεκτροκίνηση: Καθοριστική η συμβολή της στην αστική εφοδιαστική αλυσίδα

Το δράμα της Tesla

Αν το δράμα της Ferrari έχει να κάνει με ερωτήματα και διλήμματα της «εποχής των υδρογονανθράκων» (διλήμματα του περασμένου αιώνα θα παρατηρούσε κανείς με μια αίσθηση ρεαλισμού ή και κυνισμού), το δράμα της Tesla μοιάζει απολύτως σύγχρονο ή «ψηφιακό». Διατηρεί όμως ταυτόχρονα και μια διάσταση αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, στο μέτρο που προσωποποιείται σε έναν «Μενέλαο» ή «Αγαμέμνονα» της εποχής μας, στον εξόχως αλαζονικό και υπερφίαλο Ίλον Μασκ.

Η μετοχή της Tesla είχε εξελιχθεί σε «χρυσοτόκο όρνιθα» για τους επενδυτές τα τελευταία χρόνια, χάρη στις υψηλές τεχνολογικές αρετές της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, που την αναβίβαζαν στο επίπεδο ΙΤ κολοσσών τύπου GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon), με ανάλογες επιδόσεις στη Wall Street. Ε λοιπόν, από την αρχή του 2022 η μετοχή της Tesla έχει χάσει περισσότερο από το 68% της αξίας της.

Το μεγάλο βύθισμα των μετοχών της Tesla ξεκίνησε όταν ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της κορυφαίας εταιρείας κατασκευής (αποκλειστικά και μόνο) ηλεκτρικών αυτοκινήτων στον κόσμο εξαγόρασε την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Twitter. Από τις 27 Οκτωβρίου που επιβεβαιώθηκε η εξαγορά η μετοχή της Tesla έχασε περισσότερο από το μισό της αξίας της.

Τα καραγκιοζιλίκια του Μασκ πριν και κυρίως μετά την εξαγορά του Twitter πλήττουν την εικόνα της πλέον καινοτόμου αυτοκινητοβιομηχανίας του 21ου αιώνα στις αγορές κεφαλαίων, πιθανότατα όμως δεν θα θαμπώσουν την εταιρεία στην πραγματική αγορά αυτοκινήτου. Δεν θα επηρεαστούν δηλαδή οι πωλήσεις και η γενικότερη εικόνα και το γόητρο της επιχείρησης.
Και το 2023 που ανατέλλει, τι άραγε θα φέρει στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας; Ανεξάρτητα από πωλήσεις και κερδοφορίες, «οι αναλυτές της Wall Street πιστεύουν ότι ακολουθεί μία ακόμη ατυχής χρονιά για τον κλάδο στα διεθνή χρηματιστήρια», σημειώνουν οι ρεπόρτερ του CNBC.