Πράσινη μετάβαση με «όχημα» μονάδες αερίου 7,9 GW

Το 2022 ήταν η χρονιά που άλλαξε το τοπίο στον ενεργειακό τομέα, παίρνοντας τη σκυτάλη από το 2021, οπότε είχε ξεκινήσει μια σταδιακή κλιμάκωση των τιμών. Οι πρωτοφανείς προκλήσεις ωστόσο για τον κλάδο είχαν αφετηρία τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Τότε η Ευρώπη συνειδητοποίησε τις συνέπειες της έλλειψης φυσικού αερίου το οποίο χρησιμοποιείται για το ένα τρίτο της ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ.

Σε αυτό το σκηνικό ανασφάλειας, μπήκε και πάλι στο μικροσκόπιο ο ενεργειακός σχεδιασμός, με την «πράσινη» μετάβαση στο επίκεντρο. Έτσι, με βάση τη νέα εργαλειοθήκη του RePowerEu, σε συνέχεια της ευρωπαϊκής «πράσινης συμφωνίας», οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) προβλέπεται ότι θα επικρατήσουν τα επόμενα χρόνια, με περισσότερα ηλεκτρικά δίκτυα ώστε να ενσωματωθεί η «καθαρή» ενέργεια στο ηλεκτρικό σύστημα και τις αναγκαίες μονάδες αποθήκευσης ενέργειας για την καλύτερη διαχείριση και την απελευθέρωση πολύτιμου ηλεκτρικού χώρου. Έως τότε όμως, οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο κρίνεται ότι θα είναι απαραίτητες για την ενεργειακή θωράκιση των κρατών μελών.

Φυσικό αέριο: Μείωση κατανάλωσης κατά 20,1% στην ΕΕ τον Νοέμβριο – Η θέση της Ελλάδας

Νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο

Σε αυτή τη λογική, η νέα μελέτη επάρκειας με ορίζοντα έως τα τέλη του 2034 του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) που είχε παρουσιάσει το «Βήμα» στις 24 Δεκεμβρίου, προβλέπει ότι η ισχύς των μονάδων παραγωγής ρεύματος με χρήση φυσικού αερίου θα αυξηθεί σημαντικά, καθώς στα 5,2 GW (γιγαβάτ) εγκατεστημένης ισχύος σήμερα θα προστεθούν, σταδιακά έως το 2031, άλλες τρεις μονάδες συνολικής ισχύος 2,7 GW.

Η πρώτη θα είναι η νέα μονάδα φυσικού αερίου της «Μυτιληναίος» στη Βοιωτία των 826 MW (μεγαβάτ), η οποία ήδη λειτουργεί δοκιμαστικά και αναμένεται να τεθεί σε κανονική λειτουργία στις αρχές του 2023. Η δεύτερη που κατασκευάζεται στη ΒΙΠΕ Κομοτηνής των ΤΕΡΝΑ – Μότορ Οιλ, ισχύος 876,6 MW προγραμματίζεται να λειτουργήσει την 1η Ιανουαρίου του 2025. Θα ακολουθήσει το 2031 η «Πτολεμαΐδα V» της ΔΕΗ με 1.000 MW _ η μονάδα θα λειτουργήσει στις αρχές του 2023 έως τις 31/12/2028 ως λιγνιτική, οπότε θα αλλάξει τεχνολογία και θα επαναλειτουργήσει δύο χρόνια αργότερα.

Αλλά εκτός από τις υφιστάμενες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο και όσες έχουν ήδη δρομολογηθεί, σύμφωνα με τα σενάρια που «έτρεξε» ο Διαχειριστής του ηλεκτρικού συστήματος, ίσως θα χρειαστεί να μπει στο σύστημα μετά το 2026 _ οπότε θα έχουν σβήσει όλες οι λιγντικές _ μία ακόμη μονάδα αερίου η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζεται στα 825 MW.

Ήδη ωριμάζουν τρεις επενδύσεις σε μονάδες αερίου. Η πρώτη αφορά σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, ισχύος 840 MW στην Αλεξανδρούπολη των ΔΕΗ (51%), ΔΕΠΑ Εμπορίας (29%) και ομίλου Κοπελούζου (20%), για την οποία προγραμματίζεται η τελετή για την έναρξη υλοποίησής της στις 14 Ιανουαρίου, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025. Η δεύτερη σχεδιάζεται από την Εlpedison στην Θεσσαλονίκη και πρόκειται για μονάδα ισχύος 860 MW, για την οποία η τελική επενδυτική απόφαση αναμένεται να ληφθεί εντός του 2023. Άδεια για μια ακόμη μονάδα 660 MW έχει εξασφαλίσει ο όμιλος Καράτζη για την περιοχή της Θεσσαλίας.

Όπως ανέφερε προ ημερών στέλεχος της Εlpedison μιλώντας σε δημοσιογράφους, το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να αποτελεί κυρίαρχο καύσιμο για τη λειτουργία των μονάδων βάσης του ηλεκτρικού συστήματος. Ωστόσο, επεσήμανε ότι για να είναι βιώσιμες πρέπει να προβλεφθεί η λειτουργική τους ενίσχυση. Η ανάγκη ενός μηχανισμού ενίσχυσης των μονάδων αερίου επισημαίνεται και από τη μελέτη επάρκειας του ΑΔΜΗΕ που εξετάζει παράλληλα και την οικονομική τους βιωσιμότητα. Όσο θα αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ, θα περιορίζεται ο …χώρος του αερίου, με συνέπεια οι μονάδες να είναι αμφίβολης βιωσιμότητας, οπότε θα χρειαστούν, σύμφωνα με τους μελετητές, κάποια ενίσχυση για να παραμείνουν ως αναγκαίες εφεδρείες για την ασφάλεια του συστήματος.

Αυτό καταδεικνύεται και με τη …γλώσσα των αριθμών. Με βάση τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ (2021) στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας είναι εγκατεστημένες μονάδες αερίου, ισχύος 5,2 GW, οι οποίες κάλυψαν 21 τεραβατώρες (TWh) της ζήτησης τον προηγούμενο χρόνο. Σύμφωνα με το σενάριο υψηλής ζήτησης της νέας μελέτης επάρκειας του ΑΔΜΗΕ, το 2030 η ζήτηση θα είναι περίπου 61 TWh (χωρίς τις 3,6 TWh για το σύστημα της Κρήτης). Εάν επαληθευθούν οι δεσμεύσεις του υπουργού Ενέργειας κ. Κώστα Σκρέκα, το 2030 το 80% της ηλεκτροπαραγωγής θα καλύπτεται από ΑΠΕ. Άρα απομένει, στην καλύτερη περίπτωση ένα 20% για το αέριο το 2030, ήτοι 12 με 13 TWh για τις μονάδες αερίου των 7,9 GW (5,2 GW οι υφιστάμενες και 2,7 GW οι νέες μονάδες) που σύμφωνα με τη μελέτη θα είναι εγκατεστημένες το 2031. Ακόμη χαμηλότερη θα είναι η συμμετοχή του αερίου στο σενάριο χαμηλής ζήτησης που προβλέπει στο τέλος της δεκαετίας κατανάλωση 57,3 TWh (με έξτρα 3,4 TWh στην Κρήτη).

Σε κάθε περίπτωση τη βιωσιμότητα των μονάδων αερίου καθώς και τις ανάγκες για λειτουργική τους ενίσχυση θα καθορίσει ο ρυθμός διείσδυσης των ΑΠΕ και των μονάδων αποθήκευσης στο σύστημα. Ωστόσο, οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αερίου πέρα από την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας, μπορούν να αξιοποιηθούν και για την εξαγωγή ρεύματος στις ενεργειακές αγορές στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, γεγονός που ενισχύει τις επενδυτικές αποφάσεις για τις νέες υποδομές. Στο τέλος του 2034 πάντως, σύμφωνα με τη μελέτη του ΑΔΜΗΕ προβλέπεται οριστική απόσυρση των μονάδων αερίου Λαύριο IV (550,2), Κομοτηνή (476,3), Ήρων GTs (147,9) και ΕΝΘΕΣ (400), δηλαδή συνολικής ισχύος 1.574,4 MW.