Σοκολάτα: Τα «λεφτόδεντρα» με την ταπεινή καταγωγή

Τα γεμάτα κουτιά με κρυμμένες λιχουδιές από σοκολάτα, τα ζεστά ροφήματα στολισμένα με σαντιγί και τα κάθε λογής γλυκά, γεμιστά ή με γλάσο από σοκολάτα, είναι συνυφασμένα με τον χειμώνα και τις γιορτινές ημέρες. Αλλά πόσοι από εμάς όταν τα γευόμαστε κάνουμε μια παύση για να σκεφτούμε από πού προέρχονται ή πώς μπήκαν στη γαστρονομική μας κουλτούρα;

Όπως καταγράφει το theconversation, η ιστορία της σοκολάτας έχει μια συναρπαστική, πλούσια ιστορία για την οποία ακαδημαϊκοί μαθαίνουν περισσότερα πράγματα καθημερινά.

Το κακάο, έχει υπηρετήσει την ανθρωπότητα εδώ και πολλές δεκαετίες και η κατανάλωση των προϊόντων με βάση το κακάο αυξάνεται μέρα με τη μέρα. Στην πραγματικότητα, η υψηλή περιεκτικότητα σε πολυφαινόλη του κακάου, σε συνδυασμό με την ευρεία παρουσία της σε πολλά είδη διατροφής, καθιστούν αυτό το φαγητό ιδιαίτερου ενδιαφέροντος από την άποψη της διατροφής και της υγείας. Το εισόδημα περίπου 40 έως 50 εκατομμυρίων ανθρώπων εξαρτάται από την καλλιέργεια κακάου, συμβάλλοντας σε ετήσια παραγωγή κακάου παγκοσμίως σε 4,2 εκατομμύρια τόνους αξίας 11,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων και αυξάνεται με ρυθμό 3% ετησίως από την προηγούμενη δεκαετία.

11 τροφές που πρέπει να φάτε για καλή τύχη το νέο έτος

Αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι η παραγωγή κακάο ξεκίνησε από τους Μάγια από το 400 π.Χ. στην Κόστα Ρίκα, ενώ στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, αγγεία με υπολείμματα κακάο χρονολογούνται ήδη από το 1.900 π.Χ.

Για χιλιάδες χρόνια, οι κάτοικοι της κεντρικής Αμερικής χρησιμοποιούσαν το κακάο για πολλούς σκοπούς: ως προσφορά στους θεούς, φάρμακο και βασικό συστατικό τόσο σε ειδικές περιστάσεις όσο και σε καθημερινά τρόφιμα και ποτά – καθένα από τα οποία είχε διαφορετικά ονόματα.

Αποικιοκράτες και νόμισμα

Κάπους εδώ τίθεται το ερώτημα για το πώς «απογειώθηκε» η σοκολάτα όταν η γενέτειρά της παρέμενε φτωχή; Αξίζει να σημειθωθεί πως η πιο δημοφιλής αρχική χρήση του κακάο τον 16ο αιώνα, από άποικους από την Ευρώπη και την Αφρική στη Λατινική Αμερική, ήταν ως νόμισμα αντί για φαγητό ή ποτό.

Τέσσερα ελληνικά φαγητά στη λίστα με τα 50 καλύτερα πιάτα του κόσμου

Οι Ισπανοί άποικοι χρησιμοποίησαν το κακάο πολύ γρήγορα για κάθε είδους συναλλαγές. Ωστόσο, αρχικά είχαν αμφιβολίες για το αν το προϊόν είναι ασφαλές. Η κοιλάδα Rio Ceniza έγινε διάσημη ως το μέρος όπου φύτρωναν τα χρήματα στα δέντρα και οι άποικοι μπορούσαν να κάνουν πολύ γρήγορα περιουσία.

Διασχίζοντας τον κόσμο

Παρά το διστακτικό ξεκίνημα, η σοκολάτα είχε γίνει εξαιρετικά δημοφιλής στην Ευρώπη από τα τέλη του 16ου αιώνα. Ανάμεσα σε μια σειρά από νέες γεύσεις από την Αμερική, η σοκολάτα ήταν ιδιαίτερα σαγηνευτική. Και το πιο σημαντικό, η κατανάλωση σοκολάτας έγινε ένας τρόπος κοινωνικοποίησης.

Επίσης, συνδέθηκε όλο και περισσότερο με την πολυτέλεια και την απόλαυση, καθώς και με ιδιότητες που -όπως τονίζονταν- ενίσχυαν ιδιαίτερα την ομορφιά και τη γονιμότητα. Μέχρι το 1600, οι Ευρωπαίοι χρησιμοποιούσαν τη λέξη σοκολάτα για να περιγράψουν γλυκά, ποτά και σάλτσες με γεύση κακάο.

Η σοκολάτα άρχισε σύντομα να αλλάζει τον τρόπο που οι άνθρωποι έκαναν τα πράγματα. Όπως επισημαίνει η ισπανίδα μελετήτρια της λογοτεχνίας Carolyn Nadeau: «Πριν από τη σοκολάτα, το πρωινό δεν ήταν μια κοινή εκδήλωση όπως το μεσημεριανό γεύμα και το δείπνο». Καθώς η σοκολάτα έγινε ολοένα και πιο δημοφιλής στην Ισπανία, το πρωινό ακολούθησε.

Καταναλωτικές και όχι μόνο ανισότητες

Μέχρι τον 18ο αιώνα, πολλές συνταγές με σοκολάτα γέμισαν τις σελίδες των ευρωπαϊκών βιβλίων μαγειρικής, αποδεικνύοντας πόσο σημαντική είχε γίνει σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Παράλληλα, οι σκλάβοι από την αφρικανική ήπειρο, που εργάζονταν σε νέες φυτείες στη Λατινική Αμερική, καλλιεργούσαν μεγάλο μέρος του κακάο που τροφοδοτούσε την αναπτυσσόμενη παγκόσμια αγορά.

Όπως επισημαίνεται, ακόμη και σε ό,τι αφορά την κατανάλωση, με την παγκοσμιοποίηση της σοκολάτας έχουν παγιωθεί έντονες ανισότητες. Για παράδειγμα, το 75% της κατανάλωσης σοκολάτας γίνεται στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά, ωστόσο το 100% του παγκόσμιου κακάο παράγεται από μαύρους, ιθαγενείς, λατινοαμερικανούς και ασιάτες – περιοχές που καταναλώνουν μόνο το 25% της σοκολάτας στον κόσμο. Μάλιστα, οι Αφρικανοί καταναλώνουν λιγότερο από το 4%.

Βέβαια, η παραγωγή γίνεται ακόμη σε μεγάλο βαθμό με χειρονακτικό τρόπο και αποτελεί πηγή επιβίωσης για έως και 50 εκατομμύρια ανθρώπους στις αναπτυσσόμενες κυρίως χώρες. Καθώς η αγορά της σοκολάτας μεγαλώνει, αυξάνονται και τα προβλήματα των κοινωνικών ανισοτήτων. Τροφή για σκέψη καθώς ξετυλίγετε ακόμη ένα σοκολατάκι…