Σουηδική προεδρία: Προτεραιότητες η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ και η μετανάστευση

Η συνέχιση της παροχής βοήθειας προς την εμπόλεμη εδώ και σχεδόν ένα χρόνο Ουκρανία, η ανάγκη επαναπροσδιορισμού των σχέσεων με τις ΗΠΑ, ο αγώνας για σεβασμό του κράτους δικαίου στην ΕΕ και η ανάγκη συμφωνίας για μια νέα μεταναστευτική πολιτική είναι τα μείζονα ζητήματα τα οποία θα διαπραγματευθεί η Σουηδία, η οποία ανέλαβε την 1η Ιανουαρίου την εκ περιτροπής προεδρία της Ένωσης για το πρώτο εξάμηνο του 2023.

Την ευθύνη της υλοποίησης του προγράμματος θα έχει βέβαια η κυβέρνηση της Στοκχόλμης. Το συντονισμό των σχέσεων με την ΕΕ έχει αναλάβει όμως ένας έμπειρος διπλωμάτης καριέρας, ο επικεφαλής της μόνιμης αντιπροσωπείας της Σουηδίας στις Βρυξέλλες Λαρς Ντάνιελσον, ο οποίος συντόνιζε και την προηγούμενη προεδρία της χώρας του το 2001 ως υπεύθυνος της Κρατικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της τότε κυβέρνησης.

Ο Ντάνιελσον υπηρέτησε εξάλλου ως πρέσβης της Σουηδίας στο Βερολίνο τη διετία 2015-2016, που χαρακτηρίστηκε από τη μεγάλη μεταναστευτική κρίση στην Ευρώπη.

Μεγάλη στροφή προς τα δεξιά – Από την Ιταλία ως τη Σουηδία

Η διασφάλιση της ενότητας των «27»

Η πρώτη δύσκολη δοκιμασία στην οποία θα κληθεί να αντεπεξέλθει η σουηδική προεδρία είναι η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Ουκρανίας, που έχει προγραμματιστεί για τις 3 Φεβρουαρίου. Στόχος της προεδρίας – και των Βρυξελλών ασφαλώς – είναι η διατήρηση της ενότητας των «27» στο ουκρανικό.

Σημειωτέον ότι η συμφωνία της ΕΕ για το ένατο πακέτο κυρώσεων κατά της Μόσχας και η έγκριση για την ανανέωση της αρωγής προς το Κίεβο το 2023 πήραν το πράσινο φως από τους «27» με μεγάλη καθυστέρηση, μόλις στα τέλη της χρονιάς που έφυγε, λόγω άλλων άσχετων θεμάτων που είχαν παρεισφρύσει και επηρεάσει παρελκυστικά τις διαβουλεύσεις μεταξύ των αντιπροσωπειών των κρατών-μελών.

Ο ρεπόρτερ της γαλλικής «Les Echos» Καρλ Ντε Μεγιέρ υπενθυμίζει ότι «η Σουηδία, η οποία εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία αποφάσισε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, είναι μια από τις χώρες της ΕΕ που επηρεάζονται περισσότερο από τη ρωσική επιθετικότητα». Η δολιοφθορά στον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream τον περασμένο Σεπτέμβριο συνέβη εξάλλου στα ανοικτά των σουηδικών ακτών.

Επιμένει ο Ερντογάν: «ΝΑΤΟ γιοκ» για Σουηδία-Φινλανδία

Ο κίνδυνος των μετεγκατάστασεων

Δεύτερος κρίσιμος σταθμός για τη σουηδική προεδρία θα είναι το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες στις 9 και 10 Φεβρουαρίου με δύο φλέγοντα θέματα στην ατζέντα: την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και το μεταναστευτικό.

Η Σουηδία διαθέτει μια πολύ «ανοιχτή» και αποτελεσματική οικονομία, έντονα ψηφιοποιημένη και παραδοσιακά προσανατολισμένη στους κανόνες του ελεύθερου εμπορίου. Η συγκυρία την αναγκάζει να συντονίσει τη συζήτηση για την ευρωπαϊκή «απάντηση» στον περιβόητο αμερικανικό νόμο για τη Μείωση του Πληθωρισμού (Inflation Reduction Act), που περιλαμβάνει ένα τεράστιο πακέτο επιδοτήσεων προς τις αμερικανικές «πράσινες» βιομηχανίες. Πρόκειται βέβαια για επιδοτήσεις που δημιουργούν ένα ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τις ευρωπαϊκές εξαγωγικές επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες.

Κάποια κράτη-μέλη της ΕΕ θέλουν να αποφύγουν τη σύγκρουση με την Ουάσιγκτον και διστάζουν να απαντήσουν με ανάλογα μέτρα στο νομοθέτημα-επιτομή του προστατευτισμού. Άλλες χώρες, με επικεφαλής τη Γαλλία, θεωρούν ότι η ΕΕ πρέπει να θεσμοθετήσει αναλόγως προστατευτικά μέτρα για να αποτρέψει μια δραματική επιτάχυνση των μεταγκαταστάσεων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων σε τρίτες χώρες και εν τέλει την αποβιομηχάνιση της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Επίσης, στις αρχές της νέας χρονιάς οι «27» θα πρέπει να αποφανθούν επί των προτάσων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πολυαναμενόμενη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Σχοινάς: Ευρωπαϊκές οι απαντήσεις στο μεταναστευτικό

Το αγκάθι του μεταναστευτικού

Η Στοκχόλμη θα πρέπει επίσης να προωθήσει τη Συμφωνία για τη Μετανάστευση και το Άσυλο που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2020. Το πρώτο εξάμηνο του 2021 η γαλλική προεδρία έδωσε ώθηση στο νομοθέτημα βρίσκοντας λύσεις σε κάποια επίμαχα ζητήματα, αλλά η προεδρία της Τσεχίας που ακολούθησε δεν συνέχισε την προσπάθεια και το όλο ζήτημα εξακολουθεί να αποτελεί μια πηγή εντάσεων στους κόλπους των «27».

Απομονωμένες από τα ανελεύθερα μεταπολεμικά καθεστώτα και στερούμενες μιας κουλτούρας μετακίνησης πληθυσμών, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν, ως γνωστόν, το μεταναστευτικό με μεγάλη καχυποψία. Από την άλλη πλευρά, οι χώρες της «πρώτης γραμμής» των μεταναστευτικών εισροών προς την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, ζητούν περισσότερη αλληλεγγύη από τις χώρες του Βορρά, οι οποίες με τη σειρά τους απαιτούν «περισσότερη ευθύνη» και αυστηρότερους ελέγχους στα σημεία εισόδου στην ΕΕ.

Λόγω της αύξησης των παράτυπων αφίξεων μεταναστών μέσω των Βαλκανίων, το Δεκέμβριο του 2022 η Αυστρία και η Ολλανδία εμπόδισαν την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στη ζώνη Σένγκεν τον Δεκέμβριο. Πρόκειται για ένα θέμα που βεβαίως θα επανέλθει στο προσκήνιο, ίσως και εντός της σουηδικής προεδρίας.

Η σουηδική ακροδεξιά

Όπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ της «Les Echos», η πολιτική συγκυρία για την εξεύρεση μιας συνολικής (σε ευρωπαϊκό επίπεδο δηλαδή) λύσης στο μεταναστευτικό δεν είναι ευνοϊκή από το γεγονός ότι στη νέα δεξιά κυβέρνηση του Ουλφ Κρίστερσον μετέχει και το ακροδεξιό κόμμα DS (Δημοκράτες της Σουηδίας).

Η γαλλική εφημερίδα υπενθυμίζει ότι το DS κέρδισε την ψήφο ενός εκ των πέντε Σουηδών (το 20,5% του συνόλου για την ακρίβεια) μιλώντας για «αναζωπύρωση της βίας» στη χώρα, την οποία συνδέει με τη «γενναιόδωρη πολιτική παροχής ασύλου και υποδοχής προσφύγων», που είχαν υιοθετήσει οι σοδιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών.

Ένας ακόμα «φάκελος» στον οποίο οι Ευρωπαίοι εταίροι θεωρούν ότι επηρεάζει το σουηδικό DS είναι η δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και η προώθηση των μέτρων που προβλέπει η περίφημη «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» για τη μείωση των εκπομπών αερίων που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά 50%-55% έως το 2030.

«Στην πατρίδα της Γκρέτα Τούμπεργκ, οι Δημοκράτες της Σουηδίας δεν κρύβουν τον σκεπτικισμό τους για τα θέματα οικολογίας και προστασίας του περιβάλλοντος», γράφει η «Les Echos».