Μια κουβέντα παραπάνω

Σήμερα θα μπορούσα να σας παραθέσω μια σειρά από χιλιοειπωμένες κοινοτοπίες, όπως «η φύση αντιπαθεί το κενό», «στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα», «στην πολιτική λέμε και μια κουβέντα παραπάνω»… – και ξέρετε κάτι; Το αξιοπερίεργο είναι πως όλες αυτές οι κοινοτοπίες, παρότι μεμονωμένα υποβάλλουν μια μάλλον στρεβλή εικόνα της πραγματικότητας, όταν τις συνδυάσουμε δεν απέχουν και πολύ από την αλήθεια. Το κακό είναι πως στην ενεργό πολιτική, στο πινγκ-πονγκ των «σου ‘πα» – «μου ‘πες» μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, ελάχιστες φορές τις εξετάζουμε συνδυαστικά και ανασύρουμε όποια μας βολεύει κατά περίσταση, περισσότερο ως επιβεβαίωση της ορθότητας μιας προειλημμένης απόφασής μας παρά ως δοκιμαστήριό της. Αλλά έτσι ήταν, είναι και θα είναι η ενεργός πολιτική: ανασφαλή άτομα σε διαρκή επίδειξη σιγουριάς· το κοιμητήριο της κριτικής σκέψης.

Πάρτε για παράδειγμα την τρίτη κοινοτοπία: «στην πολιτική λέμε και μια κουβέντα παραπάνω». Εάν θελήσουμε να τσεκάρουμε κατά πόσον ισχύουν τα συμφραζόμενά της – «μην παίρνετε αυτά που λέμε τοις μετρητοίς, ιδίως κατά τις παρατεταμένες προεκλογικές περιόδους» – και περιοριστούμε στην πρόσφατη μεταπολιτευτική εποχή (1974 κι εντεύθεν), θα μας δοθούν τουλάχιστον δύο καραμπινάτες ευκαιρίες για να πιστοποιήσουμε του λόγου το αληθές. Επιτρέψτε μου να παρακάμψω την «ειδικού σκοπού» κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη (Ιούλιος – Οκτώβριος 1989), την «οικουμενική» Ξενοφώντα Ζολώτα (Νοέμβριος 1989 – Απρίλιος 1990) και την «τρικομματική» Λουκά Παπαδήμου (Νοέμβριος 2011 – Μάιος 2012) με περίπου ταυτόσημη αιτιολογία: ήταν και οι τρεις βραχείας διάρκειας· καμία τους δεν ξεπέρασε το εξάμηνο και, το κυριότερο, κανένας από τους εκάστοτε συγκυβερνώντες δεν προσδοκούσε – πόσω μάλλον επιθυμούσε – να το ξεπεράσει.

Πρώτη η συγκυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά – Ευάγγελου Βενιζέλου (Ιούνιος 2012 – Δεκέμβριος 2014), με ολίγη από Φώτη Κουβέλη (Ιούνιος 2012 – Ιούνιος 2013), δοκίμασε τις αντοχές του στερεοτύπου «μια κουβέντα παραπάνω». Τόσο η Νέα Δημοκρατία όσο και το ΠΑΣΟΚ έθαψαν βαθιά το τόμαχοκ του πολέμου, κάπνισαν την πίπα της ειρήνης και αποφάσισαν να διαγράψουν άπαξ (και δια παντός, άραγε;) τα ακατονόμαστα υβρεολόγια που αντάλλασσαν τις προηγούμενες σχεδόν τέσσερις δεκαετίες με περισσή ελαφρότητα. Σε αντιδιαστολή, ο ραγδαία ανερχόμενος ΣΥΡΙΖΑ επένδυσε στη «δαιμονοποίηση» της Κεντροαριστεράς και στο γκρέμισμα κάθε «γέφυρας» μαζί της (επειδή όμως ο Πανάγαθος είναι σεσημασμένος καλαμπουρτζής, «Γέφυρα» ονομάστηκε και η πρώτη απόπειρα να ξαναπιάσει επαφή με τους μέχρι πρότινος Εξαποδώ). Αποκορύφωμα κι επισφράγισμα της «ρήξης» του ΣΥΡΙΖΑ με τους κεντροαριστερούς «εξωμότες» ήταν το τετραετές, παρακαλώ, κυβερνητικό συνοικέσιο με τους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου – αφού προηγήθηκε, εξυπακούεται, κι ένα ξέπλυμα στην κολυμπήθρα του Σιλωάμ: το χθεσινό ακροδεξιό μόρφωμα αναβαπτίστηκε σε μια χαρά σημερινό κεντροδεξιό κόμμα. Το κρέας, ψάρι. Κάτι μου λέει ότι το καλό το παλικάρι, όταν πέρασε από το Αγιον Ορος, παρακολούθησε κι ένα εντατικό φροντιστήριο ευφημισμών από τους καθ’ ύλην αρμόδιους.

Εν έτει 2023, η απουσία των ΑΝΕΛ από την πολιτική σκηνή διευκολύνει τον ΣΥΡΙΖΑ να μην απολογείται καθημερινά για  το αμαρτωλό του κολλητιλίκι και, πρωτίστως, να καμώνεται ότι λησμόνησε τις παλαιότερες  βαριές του κουβέντες για τα νέα του φιλαράκια. Από την άλλη μεριά, οι υποκλοπές δείχνουν να έχουν ανοίξει μια βαθιά τάφρο ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και την Κεντροαριστερά, ενώ την ίδια ώρα η πολυδιάσπαση της Ακροδεξιάς με παρεπόμενη την απουσία της από το επόμενο Κοινοβούλιο, δυσχεραίνει ακόμη πιο πολύ τον σχηματισμό κυβέρνησης οιουδήποτε προσανατολισμού. Οπότε; Επαφιόμαστε απλώς ότι οι ψηφοφόροι έχουν από καιρό συνηθίσει να μη δίνουν σημασία στα  έπεα πτερόεντα των πολιτικών; Να μη δίνουν σημασία στους πολιτικούς γενικώς; Και αυτό τώρα το λέμε για καλό;