Ανισότητες και πλούτος

Στον κόσμο μας υπάρχουν ανισότητες; Ασφαλώς και πάντοτε υπήρχαν. Αυτές οι ανισότητες πώς αντιμετωπίζονται; Εξαρτάται από το είδος και τη φύση τους. Και φαίνεται λίγο δύσκολο όλοι οι άνθρωποι να είναι ίσοι σε βάρος, ύψος, ευφυΐα και προσδόκιμο ζωής.

Συνήθως, λοιπόν, όταν γίνεται λόγος για ανισότητες, αυτές αφορούν τον πλούτο και τη μοιρασιά του.

Αποκαλυπτική από την άποψη αυτή, είναι η ετήσια έκθεση της οργάνωσης Oxfam, η οποία ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια ως Επιτροπή της Οξφόρδης για την καταπολέμηση της πείνας, σήμερα όμως λειτουργεί περισσότερο ως φορέας πολιτικού ακτιβισμού.

Κάθε χρόνο έτσι, λίγο πριν την περίφημη εκδήλωση του Παγκόσμιου Φόρουμ του Νταβός, δημοσιεύει μια έκθεση για τις παγκόσμιες ανισότητες πλούτου, για τις οποίες ένας είναι ο υπεύθυνος, ο «νεοφιλελευθερισμός». Και ο συναφής με αυτόν καπιταλισμός. Μαθαίνουμε έτσι από τα στοιχεία της Oxfam ότι οκτώ δισεκατομμυριούχοι κατέχουν το 0,25% του παγκόσμιου πλούτου έχοντας αυξήσει την περιουσία τους κατά 19% την περίοδο της πανδημίας. Όταν 160 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη τους βυθίστηκαν στη φτώχεια.

ΕΛΣΤΑΤ: Στο 28,3% ο κίνδυνος φτώχειας το 2021

Μαθαίνουμε επίσης ότι από την πανδημία και μετά, κάθε 26 ώρες ο κόσμος μετράει έναν δισεκατομμυριούχο παραπάνω, όταν 160 εκατομμύρια ρίχνονται στη φτώχεια.

Με βάση δηλαδή τα παραπάνω στοιχεία, στο τέλος του 2023, η ανθρωπότητα θα έχει 336 δισεκατομμυριούχους παραπάνω και 48 δισεκατομμύρια φτωχού, όταν ο συνολικός πληθυσμός του πλανήτη είναι περί τα 8 δισεκατομμύρια ψυχές. Κάτι δεν πάει καλά. Τι όμως; Προφανώς η λογική και η σχέση της με την οικονομία.

Οι άνθρωποι συσσωρεύουν πλούτο κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους και ακόμη και οι πιο ευκατάστατοι σε αυτή τη χώρα δεν τείνουν να συσσωρεύουν σημαντικό καθαρό πλούτο πριν από τα 30 τους. Έτσι, αν σκεφτεί κανείς ότι η παγκόσμια διάμεση ηλικία είναι περίπου τα 28 έτη, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ένα τεράστιο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού δεν διαθέτει πλούτο. Βασικά, η Oxfam απλώς αθροίζει πολλά μηδενικά.

Ασφαλώς δε το άθροισμα αυτό προκαλεί εντυπώσεις, που ακυρώνουν την όποια προσφυγή στη σκέψη.

Για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι στον ανεπτυγμένο κόσμο, πολλοί ηλικιωμένοι λαμβάνουν τη σύνταξή τους από το κράτος (μαζί με δωρεάν υπηρεσίες). Αυτή είναι μια πηγή εισοδήματος, αλλά δεν αποτελεί τεχνικά πλούτο. Πολλοί συνταξιούχοι που λαμβάνουν κρατικές συντάξεις ούτε έχουν ούτε χρειάζονται άλλες μορφές πλούτου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η Σουηδία, με τις γενναιόδωρες κρατικές συντάξεις της, έχει υψηλό επίπεδο ανισότητας πλούτου: οι περισσότεροι Σουηδοί απλώς δεν χρειάζεται να αποταμιεύουν. Το ίδιο ισχύει και σε άλλες χώρες τη Βόρειας Ευρώπης.

Αυτό που είναι σημαντικό για τους ανθρώπους είναι το εισόδημά τους, το οποίο χρηματοδοτεί τον τρόπο ζωής τους. Υπάρχουν καλά διαθέσιμα στοιχεία για τα εισοδήματα, τα οποία η Oxfam θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εάν ήθελε να μιλήσει για την ανισότητα. Αλλά αυτό δεν θα ταίριαζε στην αφήγηση της Oxfam. Η παγκόσμια ανισότητα εισοδήματος μειώνεται, καθώς οι φτωχοί έχουν κερδίσει δυσανάλογα από την παγκοσμιοποίηση.

Την ίδια περίοδο όμως, το παγκόσμιο χρέος (1972-2022), πέρασε από 60 τρις δολλάρια στα 330 τρις, όταν το ΑΕΠ είναι 115 τρις δολλάρια. Αυτό σημαίνει ότι σοβαρό μέρος της περίφημης ιδιωτικής περιουσίας, είναι δανειακό. Κατά συνέπεια, ασταθές και κερδοσκοπικό. Πρόκειται δηλαδή για αντιπαραγωγικούς πόρους, το ύψος των οποίων συνιστά απειλή φτώχειας. Το μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας δεν είναι η καλλιέργεια μίσους για τον παραγόμενο πλούτο, αλλά η ριζική και αποτελεσματική μείωση της φτώχειας. Από αυτή την έννοια η μαζική παραγωγή και κατανάλωσης δεν είναι εχθροί της οικονομίας, αλλά δραστικά μέσα εξόδου από τη φτώχεια και τις επιπτώσεις της.

Αυτό που συμβαίνει στη σημερινή ψηφιακή εποχή τους, είναι ότ ο κόσμος μας αλλάζει και οι αλλαγές του δεν εμπίπτουν με φαντασιώσεις του παρελθόντος.

Οι ανισότητες θα καταπολεμηθούν μέσω της δημιουργίας νέου πλούτου και όχι δια της άγονης μοιρασιάς αυτού που υπάρχει. Η διαδικασία παραγωγής καινοτομιών και δημιουργίας εταιρειών στη ρομποτική, τη γονιδιωματική, την κυβερνητική, τα μεγάλα σύνολα δεδομένων, αλλά και τα νέα πεδία που ανοίγει η κωδικοποίηση του χρήματος, των αγορών και της εμπιστοσύνης, αναδύεται στις κοσμοπόλεις όλης της υφηλίου και εκπορεύεται από μέρη, που κάποιοι ουδέποτε έχουν επισκεφτεί, όπως η Εσθονία.

Η άνοδος της οικονομίας του διαδικτύου έχει διδάξει στους επιχειρηματικούς ηγέτες ότι τα πολύ νεαρά άτομα που μεγάλωσαν σε έναν ψηφιακό κόσμο είναι πιθανότατα εκείνα που θα δημιουργήσουν τις μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου. Το ίδιο θα ισχύσει σε πολλές από τις βιομηχανίες του μέλλοντος. Επιχειρήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων από τους τομείς της κυβερνητικής και των big data ξεπηδήσαν από τα μυαλά ανθρώπων που διανύουν την τρίτη ή την τέταρτη δεκαετία της ζωής τους και μεγάλωσαν μαθαίνοντας προγραμματισμό την εποχή του ψηφιακού πολέμου και της εκθετικής αύξησης των δεδομένων.

Για τους περισσότερους από τους 7,8 δισεκατομμύρια κατοίκους αυτού του πλανήτη, η καινοτομία και η παγκοσμιοποίηση έχουν δημιουργήσει ευκαιρίες που παρόμοιες δεν υπήρξαν ποτέ άλλοτε. Ο αριθμός των ανθρώπων που πρόσφατα γλίτωσαν από τη φτώχεια μόνο στην Κίνα ισούται με το διπλάσιο του πληθυσμού ολόκληρων των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι αλλαγές αυτές συνεπάγονται νέες ευκαιρίες για όλους μας για τις επιχειρήσεις, τις κυβερνήσεις τους επενδυτές, τους φοιτητές και τα παιδιά.

Το θέμα είναι πώς αξιοποιείται η ευκαιρία του αύριο και όχι η φιλολογία για τα κεκτημένα του χθες.