Ενέργεια: «Στερεύουμε» από ρωσικό diesel – Τι θα γίνει στους δρόμους της Ευρώπης;

Λιγότερο από δέκα ημέρες απέμειναν για το οριστικό μπλόκο της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο ρωσικό πετρέλαιο diesel, καθώς από τις 5 Φεβρουαρίου και μετά τίθενται σε εφαρμογή οι κυρώσεις προς τον μεγαλύτερο προμηθευτή της ΕΕ.

Όπως τονίζουν αναλυτές το διάστημα που έχουμε μπροστά μας, μέχρι την 5η Φεβρουαρίου αναμένεται να καθορίσει το εάν η Ευρώπη μπορεί να αποφύγει την επόμενη ενεργειακή κρίση, μετά το «απαγορευτικό» σε ένα καύσιμο ζωτικής σημασίας για τις μεταφορές και τη γεωργία και έναν βασικό παράγοντα που συμβάλλει στον πληθωρισμό.

Το πετρέλαιο της Ρωσίας «υποφέρει» μετά το εμπάργκο της Δύσης

Σύμφωνα με το Bloomberg, oι Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν σηκώσει μανίκια, συζητώντας τα όρια τιμών που θα πρέπει να επιβληθούν, ώστε να εξασφαλιστεί όχι μόνο χαμηλότερα έσοδα για την πολεμική μηχανή του Πούτιν αλλά και να αποφευχθεί η ασφυξία, λόγω μειωμένης προσφοράς στις παγκόσμιες αγορές, επιφέροντας αύξηση των τιμών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρώπη «αγχώνεται» για πιθανή αύξηση στην τιμή του diesel, το οποίο μπορεί να συσσωρεύσει κόστος στις βασικές βιομηχανίες και να καταστήσει πιο δύσκολο τον έλεγχο του πληθωρισμού.

Πλαφόν στα 100 δολάρια

Όπως τονίζεται, οι αξιωματούχοι κατέθεσαν ένα σχέδιο να περιορίσουν την τιμή του ρωσικού diesel στα 100 δολάρια το βαρέλι, την ώρα που τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης διαπραγματεύονται επί του παρόντος στα 130 δολ. στο Intercontinental Exchange. Όμως τα ρωσικά καύσιμα είχαν μεγάλες εκπτώσεις πρόσφατα, γεγονός που θα μπορούσε να τα φέρει πιο κοντά στο προτεινόμενο επίπεδο της Ευρώπης και να διατηρηθεί η ροή των προμηθειών. Όσο υψηλότερο είναι το ανώτατο όριο, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα διαταραχών.

Το ευρωπαϊκό ανώτατο όριο τιμών και η απαγόρευση του ρωσικού αργού τον Δεκέμβριο μέχρι στιγμής δεν έχουν προκαλέσει μεγάλα προβλήματα. Τα φορτία που πήγαιναν στο παρελθόν στην Ευρώπη έχουν εκτραπεί στην Ινδία και την Κίνα, με φορτία από τα δυτικά λιμάνια της Ρωσίας να πωλούνται σε τιμές πολύ κάτω από το όριο των 60 δολαρίων το βαρέλι. Οποιοσδήποτε πληρώνει πάνω από το ανώτατο όριο δεν θα μπορεί να λάβει ασφάλιση και χρηματοδότηση από την ομάδα των G7 και την ΕΕ.

Ωστόσο, υπάρχουν απόψεις ότι οι περιορισμοί στα προϊόντα πετρελαίου θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο, με την ευρωπαϊκή απαγόρευση των θαλάσσιων εισαγωγών να αποτελεί πιθανότατα το μεγαλύτερο πρόβλημα. Σε αντίθεση με το αργό, η Κίνα και η Ινδία είναι ήδη σημαντικοί εξαγωγείς καυσίμων, και επομένως είναι απίθανο να επιθυμούν ρωσικό εφοδιασμό. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει το 15% των παγκόσμιων ροών diesel, με το 80% να πηγαίνει μέχρι πρόσφατα στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Goldman Sachs.

Οι σύμβουλοι της Energy Aspects Ltd. προειδοποιούν ότι η Ευρώπη μπορεί να δει τα αποθέματά της diesel να μειώνονται καθώς ο αποκλεισμός της Μόσχας σημαίνει ότι η προσφορά δεν θα συμβαδίσει με τη ζήτηση. Αυτό θα μπορούσε να έχει μεγάλο αντίκτυπο στους οδηγούς και τη βιομηχανία γενικότερα. «Ανεξάρτητα από το πού ορίζονται τα ανώτατα όρια τιμών, δεν περιμένουμε από τη Ρωσία να μπορέσει να βρει νέους προορισμούς για όλα τα προϊόντα που έστελνε στις χώρες της ΕΕ, ιδίως για το diesel», τονίστηκε χαρακτηριστικά

Η Ευρώπη έχει το καθήκον της να βρει μια ισορροπία μεταξύ της αποχρηματοδότησης του Πούτιν και της διασφάλισης ότι δεν θα καεί. Όπως ανέφερε το Bloomberg, «οι έντονες συνομιλίες αναμένεται να συνεχιστούν τις επόμενες μέρες» και θα πρέπει να καθορίσουν εάν η περιοχή θα έρθει αντιμέτωπη με νέα ενεργειακή κρίση την άνοιξη και το καλοκαίρι ή αν πρόκειται για μηδαμινό χτύπημα με μικρή επίδραση στην αγορά.

Έξι ερωταπαντήσεις για το ευρωπαϊκό ρίσκο

1. Δεν είναι ήδη το ρωσικό πετρέλαιο υπό ευρωπαϊκές κυρώσεις;
   Ναι, αλλά αυτά ισχύουν για το ακατέργαστο αργό πετρέλαιο, το οποίο υπόκειται σε ευρωπαϊκές απαγορεύσεις και ανώτατο όριο τιμής 60 δολ. ανά βαρέλι που επιβάλλεται σε οντότητες που εξακολουθούν να αγοράζουν από τη Ρωσία. Οι νέες κυρώσεις θα επηρεάσουν τα θαλάσσια ρωσικά διυλισμένα καύσιμα. Η χώρα είναι επίσης σημαντικός εξαγωγέας νάφθας -η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή βενζίνης και πλαστικών- και μαζούτ, το οποίο συχνά καταναλώνεται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και στη ναυτιλία. Αποστέλλει επίσης καύσιμα αεροσκαφών, βενζίνη και άλλα προϊόντα πετρελαίου. Συνολικά, η Ρωσία αντιπροσώπευε το 9,3% των παγκόσμιων φορτίων πετρελαϊκών προϊόντων κατ’ όγκο το 2022, περίπου 0,5 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από το μερίδιό της στην αγορά αργού, επομένως αυτές οι τελευταίες κυρώσεις της Ε.Ε. είναι εξίσου σημαντικές.
2. Πώς θα λειτουργήσει το ανώτατο όριο τιμής;
   Με τον ίδιο τρόπο όπως το ανώτατο όριο στο αργό που επιβλήθηκε από χώρες όπως η G7 και η Ε.Ε. Οποιοσδήποτε πληρώνει πάνω από το ανώτατο όριο για προϊόντα που αποστέλλονται από τη Ρωσία δεν θα μπορεί να λάβει ασφάλιση και χρηματοδότηση από βασικά συμμετέχοντα κράτη. Αυτό είναι μεγάλη υπόθεση, δεδομένου ότι περισσότερο από το 95% των θαλάσσιων πετρελαιοφόρων παγκοσμίως είναι ασφαλισμένα μέσω του Λονδίνου. Η ιδέα είναι ότι, ακόμα και αν οι αγοραστές στην Αφρική και αλλού είναι πρόθυμοι να αγοράσουν ρωσικό ντίζελ πάνω από την ανώτατη τιμή, το μεγαλύτερο μέρος των δεξαμενόπλοιων του κόσμου δεν θα είναι σε θέση να το στείλει. Οι τιμές των προϊόντων πετρελαίου ποικίλλουν και η G7 στοχεύει σε δύο ανώτατα όρια τιμών, με τα επίπεδα να μην έχουν ακόμη αποφασιστεί. Είναι πιθανό ορισμένα ρωσικά καύσιμα να αποστέλλονται σε τιμές χωρίς ανώτατο όριο μέσω ενός στόλου «σκιωδών» δεξαμενόπλοιων που δεν εξαρτώνται από τις δυτικές υπηρεσίες.
3. Πώς θα αντικαταστήσουν οι αγοραστές της Ε.Ε. τα ρωσικά καύσιμα;
   Μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις τους θα είναι η αντικατάσταση προϊόντων τύπου ντίζελ που τροφοδοτούν αυτοκίνητα, φορτηγά, αγροτικά μηχανήματα, πλοία κ.λπ. Περίπου 220 εκατομμύρια βαρέλια μεταφέρθηκαν στην Ένωση από ρωσικά λιμάνια το 2022 – αρκετά για να γεμίσουν περίπου 14.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων. Οι προμηθευτές στη Μέση Ανατολή, όπου αυξάνονται τα νέα διυλιστήρια, είναι μια προφανής εναλλακτική λύση. Η Ινδία και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν στην κάλυψη του κενού.
4. Θα είναι αρκετό;
   Εξαρτάται εν μέρει από το εάν οι εταιρείες στην Κίνα χρησιμοποιούν αυξημένες ποσοστώσεις εξαγωγών για να διαθέσουν περισσότερα προϊόντα πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά. Αυτό θα απελευθερώσει επιπλέον βαρέλια για αποστολή στην Ε.Ε. Η υψηλότερη ποσόστωση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πραγματοποιηθούν όλες οι πιθανές εξαγωγές, ειδικά με το άνοιγμα της οικονομίας της Κίνας, αφού το Πεκίνο εγκατέλειψε την αυστηρή πολιτική μηδενικών κρουσμάτων. Υπάρχει επίσης το ερώτημα εάν η Ρωσία θα συνεχίσει να εξάγει ντίζελ. Εάν συμβεί αυτό, οι παγκόσμιες εμπορικές ροές ουσιαστικά θα ανακατευτούν. Θα εξακολουθούσε να υπάρχει η ίδια ποσότητα ρωσικού καυσίμου στον κόσμο, μόνο που θα αποστέλλεται σε διαφορετικά μέρη. Ωστόσο, εάν η Ρωσία δεν μπορεί να βρει αρκετούς αγοραστές και τελικά αναγκαστεί να μειώσει την παραγωγή, αυτό θα μπορούσε να εξαντλήσει την παγκόσμια διαθεσιμότητα. Οι απεργίες στον γαλλικό πετρελαϊκό τομέα περιπλέκουν περαιτέρω την εικόνα, δεδομένης της πιθανότητας διαταραχών στα διυλιστήρια που θα μπορούσαν να μειώσουν την παραγωγή της ίδιας της Ε.Ε.
5. Ποιο είναι το ιδανικό αποτέλεσμα για την Ε.Ε.;
   Οι ηγέτες της Ε.Ε. ελπίζουν ότι οι νέες κυρώσεις θα επηρεάσουν τα οικονομικά της Ρωσίας χωρίς να προκαλέσουν σοκ στον ενεργειακό εφοδιασμό που διαταράσσει βασικές βιομηχανίες και καθιστά πιο δύσκολο για τις κυβερνήσεις να θέσουν υπό έλεγχο τον πληθωρισμό. Εάν το ανώτατο όριο τιμής είναι πολύ χαμηλό, οι ρωσικές εταιρείες θα μπορούσαν να αρνηθούν να πουλήσουν ή να εργαστούν σκληρότερα για να βρουν τρόπους να το αντιμετωπίσουν. Εάν είναι πολύ υψηλό, θα έχουν απλώς υποστεί την ταλαιπωρία να βρουν νέους αγοραστές. Οι πιθανοί πελάτες-αντικαταστάτες των ρωσικών καυσίμων περιλαμβάνουν την Τουρκία καθώς και χώρες στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική.
6. Θα μπορούσαν να υπάρξουν ανεπιθύμητες συνέπειες;
   Ορισμένα κράτη μπορεί να αναμένουν απροσδόκητο κέρδος εάν αγοράζουν ουσιαστικά ρωσικό ντίζελ σε ανώτατες τιμές για να καλύψουν τις εγχώριες ανάγκες τους και πουλήσουν καύσιμα από τα διυλιστήριά τους σε αγοραστές της Ε.Ε. σε πολύ υψηλότερη τιμή. Δεν υπάρχει επίσης κάτι που εμποδίζει τους αγοραστές εκτός Ε.Ε., όπως η Ινδία, να αγοράζουν ρωσικό αργό, να το επεξεργάζονται στα δικά τους διυλιστήρια για να παράγουν καύσιμα και στη συνέχεια να πουλούν νόμιμα αυτά τα βαρέλια σε αγοραστές στην Ε.Ε. Οι έμποροι που είναι πρόθυμοι να παραβιάσουν εντελώς τους κανόνες θα μπορούσαν να στείλουν ρωσικά καύσιμα σε μια χώρα, να το αναμείξουν με άλλο καύσιμο και να το στείλουν στην Ε.Ε. Μπορεί να καταστεί πολύ δύσκολο να αποδειχθεί η πραγματική προέλευση τέτοιων φορτίων.