Βρετανία: Μια «τέλεια καταιγίδα» για τον Ρίσι

Κατά πολλούς στη Βρετανία, η σημερινή κατάσταση με την κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ θυμίζει την πολιτική κατρακύλα μιας άλλης κυβέρνησης των συντηρητικών Τόρις, πίσω στη δεκαετία του ‘90: εκείνη του Τζον Μέιτζορ, που άνοιξε το δρόμο για την επάνοδο των Εργατικών -τότε υπό τον Τόνι Μπλερ- στην εξουσία.

Στο φόντο της κρίσης ακρίβειας, των απεργιακών κινητοποιήσεων, της κατάρρευσης ζωτικής σημασίας δημόσιων υπηρεσιών και των τελευταίων αποκαλύψεων για βαθιά σήψη στη Μητροπολιτική Αστυνομία, ένα σερί κυβερνητικών σκανδάλων προκαλούν έτι παραιτέρω το κοινό περί δικαίου αίσθημα σε μια κοινωνία κραυγαλέων πια ανισοτήτων.

Τα πέντε «θεμέλια» της Βρετανίας για το 2023

Η πιο κραυγαλέα περίπτωση είναι αυτή του Ναντίμ Ζαχάουι.

Αυτοδημιούργητος επιχειρηματίας στον πετρελαϊκό τομέα με καταγωγή από το Ιράκ, πρώην συνιδρυτής της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouGov και μετέπειτα βουλευτής των Τόρις, ήταν υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον.

Σήμερα είναι ο πρόεδρος των κυβερνώντων Τόρις, υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου στην μη εκλεγμένη κυβέρνηση Σούνακ και εκ των πλουσιότερων μελών της Βουλής των Κοινοτήτων.

Την περασμένη εβδομάδα αναγκάστηκε να παραδεχτεί -έπειτα από αποκαλύψεις της εφημερίδας Guardian– ότι στους μόλις δύο μήνες που διατέλεσε υπουργός Οικονομικών (μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου του 2022) ήρθε σε διακανονισμό με την εφορία για φοροδιαφυγή!

Η υπόθεση αφορούσε σε μη καταβολή του φόρου υπεραξίας από την πώληση των μετοχών του στη YouGov, το 2018, τις οποίες είχε μεταβιβάσει εξαρχής σε οικογενειακή offshore στο Γιβραλτάρ.

Η πώληση των μετοχών απέφερε 27 εκατομμύρια λίρες. Χάρη στον διακανονισμό στον οποίο κατέληξε με την εφορία, ων τότε υπουργός Οικονομικών, ο Ζαχάουι «καθάρισε» τελικά με ένα ποσό ύψους 5 εκατομμυρίων λιρών, συμπεριλαμβανομένων τόκων και ενός προστίμου 1,1 εκατομμυρίων λιρών: κατά πολύ μικρότερου από το προβλεπόμενο.

Ο ίδιος κάνει λόγο για «λάθος απερισκεψίας και όχι σκόπιμο». Δεν πείθει.

Παρ’ όλα αυτά δεν έχει ακόμη ανοίξει «ρουθούνι».

Φορο-κατακραυγή

Η υπόθεση βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο ερευνών, ακόμη και για παραβίαση του υπουργικού κώδικα, και κανείς δεν είναι βέβαιος ότι δεν θα βγουν κι άλλοι «λαγοί απ’ το καπέλο».

Όμως ο Βρετανός πρωθυπουργός απορρίπτει τις εκκλήσεις, ακόμη και μέσα στο ίδιο του το κόμμα, να απομακρύνει τον Ζαχάουι από όλα τα πόστα που κατέχει.

Αντίθετα, επιμένει ότι θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθούν οι έρευνες.

Κατηγορεί, δε, την αξιωματική αντιπολίτευση των Εργατικών για «πολιτικό καιροσκοπισμό», επειδή αναδεικνύει το θέμα με τον στενό του συνεργάτη.

Οι σχέσεις μεταξύ των δύο δεν ήταν πάντα ρόδινες. Σύμμαχος του Μπόρις Τζόνσον, ο Ζαχάουι διαδέχθηκε τον Σούνακ στο υπουργείο Οικονομικών, μετά την παραίτηση του τελευταίου από το πόστο πέρυσι το καλοκαίρι.

Του άνοιξε ωστόσο το δρόμο προς τη Ντάουνινγκ Στριτ, όταν κάλεσε δημόσια τον Τζόνσον να παραιτηθεί.

Αν και διεκδίκησε μετέπειτα τη διαδοχή στην πρωθυπουργία απέναντι στον Σούνακ και άλλους εσωκομματικούς αντιπάλους, ο Ζαχάουι δεν θεωρήθηκε ποτέ ότι ανήκε στα φαβορί.

Όταν επικράτησε τελικά ο Σούνακ, το περασμένο φθινόπωρο, ο Ζαχάουι επιβραβεύτηκε με την προεδρία του κόμματος και μια υπουργική θέση άνευ χαρτοφυλακίου.

Έκτοτε έχει λειτουργήσει και ως «ροτβάιλερ» της Ντάουνινγκ Στριτ.

Μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο κατηγόρησε ξεδιάντροπα τους απεργούς του νοσηλευτικού προσωπικού ότι, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας και μισθούς, ενισχύουν… τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν!

Δεν είναι εν τω μεταξύ η πρώτη φορά που πιάνεται με τη «γίδα στην πλάτη».

Το 2013 για παράδειγμα προέκυψε ότι είχε δηλώσει ως βουλευτικά έξοδα -καλυπτόμενα από τα λεφτά των φορολογουμένων τουτέστιν- έναν λογαριασμό ενέργειας ύψους 6.000 λιρών. Τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν για τη θέρμανση των στάβλων που διατηρεί στην πολυτελή εξοχική έπαυλή του, στο Στράτφορντ.

Και τότε είχε επικαλεστεί… αθώα αβλεψία.

«Δείξε μου τους φίλους σου»;

Τώρα, καθώς ο Ζαχάουι παραμένει στη θέση του, στο «κάδρο» μπαίνει σιγά-σιγά ο ίδιος ο Σούνακ.

Διατυπώνονται εύλογα ερωτήματα για το εάν γνώριζε για τον ευνοϊκό διακανονισμό του νυν στενού συνεργάτη του με την εφορία, σε μια περίοδο που ήταν εξ αντικειμένου υπεύθυνος για τη φορολογία στη Βρετανία.

Εφόσον γνώριζε, προκύπτουν σοβαρά πολιτικά ερωτήματα για την επιλογή του Ζαχάουι στο υπουργικό συμβούλιο και στην προεδρία του κόμματος, αρμόδιος να προετοιμάσει τους Τόρις για τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, που θα διεξαχθούν το αργότερο μέχρι τον Ιανουάριο του 2025.

Με διαρροές, η Ντάουνινγκ Στριτ διαψεύδει ότι ο Σούνακ ήξερε για τον διακανονισμό μεταξύ εφορίας και Ζαχάουι.

Επίσης ανεπίσημα έχει απαντήσει αρνητικά στα επίμονα ερωτήματα για το εάν ο ίδιος ο Βρετανός πρωθυπουργός -πρώην τραπεζίτης και επενδυτής- έχει κληθεί να πληρώσει πρόστιμα στην εφορία για πρώην επιχειρηματικές δραστηριότητές του…

Όμως η αξιοπιστία του Ρίσι Σούνακ δέχεται πλέον το ένα πλήγμα μετά το άλλο.

Ο «πονοκέφαλος» με την υπόθεση Ζαχάουι ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με μια άλλη αποκάλυψη, αυτή τη φορά των Sunday Times, για το πρώην αφεντικό του Σούνακ στην Goldman Sachs, μετέπειτα ανεξάρτητο σύμβουλό του στο υπουργείο Οικονομικών και πρόεδρο του BBC από το 2020, Ρίτσαρντ Σαρπ.

Ήταν αυτός που τότε, εν μέσω πανδημίας και λίγο πριν αναλάβει το τελευταίο πόστο, μεσολάβησε στη διευθέτηση εγγύησης δανείου, ύψους 800.000 λιρών, του τότε πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον.

Τώρα ερευνάται ο διορισμός του Σαρπ στην «κεφαλή» του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα, καθώς και όλες οι δαιδαλώδεις διασυνδέσεις του.

Εικόνα κυβερνητικής αποσύνθεσης

Για τον Σούνακ, οι υποθέσεις αυτές έρχονται να προστεθούν στο σκάνδαλο φοροαποφυγής ύψους εκατομμυρίων λιρών της Ινδής ζάπλουτης συζύγου του,  Ακσάτα Μούρτι, όταν ο ίδιος ήταν υπουργός Οικονομικών, καθώς και τα αδήλωτα ακίνητα του ζεύγους στο εξωτερικό, συνοδεία μάλιστα «πράσινης κάρτας» στις ΗΠΑ.

Προστίθενται επίσης στα πρόστιμα που έχει κληθεί να πληρώσει ο ίδιος ο Σούνακ για τη συμμετοχή του στα κορονοπάρτι του Τζόνσον στη Ντάουνινγκ Στριτ, παραβιάζοντας τα μέτρα της ίδιας της κυβέρνησης για την COVID-19.

Ή προ ημερών, επειδή δεν φορούσε εποχούμενος ζώνη ασφαλείας, ενόσω κινηματογραφούσε βίντεο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προωθώντας την οικονομική πολιτική του.

Αυτά ενώ μόλις τον Οκτώβριο, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, υποσχόταν από τα σκαλοπάτια της Ντάουνινγκ Στριτ μια κυβέρνηση «ακεραιότητας, επαγγελματισμού και υπευθυνότητας σε κάθε επίπεδο»…

Ούτε τρεις μήνες μετά, ο Σούνακ αρνείται ακόμη και τις διαπραγματεύσεις με τους απεργούς για μισθολογικές αυξήσεις ανάλογες του πληθωρισμού, την ώρα που η ακρίβεια και  ενεργειακή φτώχεια έχει οδηγήσει σε βίαιη υποβάθμιση του μέσου βιοτικού επιπέδου.

Έτσι παγιώνεται στη συλλογική συνείδηση ως ο επικεφαλής μιας κυβέρνησης των πλουσίων, που δεν έχει επαφή με τον μόχθο των απλών ανθρώπων.

Όλα αυτά θυμίζουν «τις τελευταίες ημέρες της καταδικασμένης κυβέρνησης του Τζον Μέιτζορ», γράφει ο ιστορικός Νάιτζελ Τζόουνς στο συντηρητικό περιοδικό The Spectator.

«Αναδύουν την έντονη οσμή μιας κυβέρνησης σε αποσύνθεση, που έχει χάσει τον έλεγχο της αφήγησης και πλέον δύναται να κάνει ελάχιστα ή και τίποτα για να αποτρέψει την ανεξέλεγκτη κατρακύλα της προς την ήττα στις επόμενες εκλογές».