Κρόκος Κοζάνης: Το «χρυσάφι» της ελληνικής γης που προτιμούσε και η Κλεοπάτρα

Περίπου 900 οικογένειες στο νομό Κοζάνης έχουν αναλάβει να καλλιεργούν τον κρόκο Κοζάνης (σαφράν), προϊόν ΠΟΠ, το οποίο ανήκει στην καλύτερη ποιότητα σαφράν στον κόσμο και έχει κερδίσει το καταναλωτικό κοινό όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως.

Ο κρόκος Κοζάνης είναι ένα κατεξοχήν εξαγωγικό προϊόν. Περίπου το 70% της παραγωγής διατίθεται στο εξωτερικό και κυρίως στην ισπανική, την ιταλική και την γαλλική αγορά και το υπόλοιπο 30% απορροφάται στην ελληνική αγορά.

Κοζάνη: Το 2024 αναμένεται να είναι έτοιμο το Μουσείο Κρόκου

Σε μία κανονική χρονιά και υπό φυσιολογικές συνθήκες η παραγωγή του Κρόκου Κοζάνης ανέρχεται περί τους 4 τόνους. Φέτος όμως, η καλλιέργεια «έπεσε» θύμα της κλιματικής αλλαγής με αποτέλεσμα να διανύει την χειρότερη χρονιά των τελευταίων 40 χρόνων, παράγοντας περίπου ένα τόνο.

Η Κλεοπάτρα και ο κρόκος

Ο κρόκος, αυτό το μοναδικό «χρυσάφι» της ελληνικής γης όπως αποκαλείται, καλλιεργείται αποκλειστικά στην περιοχή της Κοζάνης, σε μια έκταση 5.250 στρεμμάτων που εκτείνεται στον Κρόκο, την Αγ. Παρασκευή, την Καισαρεία, την Άνω και Κάτω Κώμη, την Πλατανιά Βοϊου.

Η καλλιέργειά του στην περιοχή αυτή χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, καθώς, οι ιδιαίτερες εδαφοκλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν εκεί, σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες γνώσεις για την καλλιέργεια και τη συγκομιδή των φυτών, δίνουν ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητας.

Συγκαταλέγεται στα πιο προσφιλή και πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές και αφροδισιακές του ιδιότητες.

Η Κλεοπάτρα το χρησιμοποιούσε στα καλλυντικά της, οι αρχαίοι Φοίνικες στις προσφορές τους στη θεά Αστάρτη, ο Όμηρος το αναφέρει στα κείμενά του ενώ το συναντάμε ακόμη και στην Παλαιά Διαθήκη.

Με τα χέρια η συγκομιδή

Η συγκομιδή, η ξήρανση και η συσκευασία του γίνεται σύμφωνα με ειδική μέθοδο που χρονολογείται από την αρχαιότητα.

Οι παραγωγοί φυτεύουν τον κρόκο κάθε καλοκαίρι. Όταν τα άνθη αρχίζουν να εμφανίζονται στα μέσα Οκτωβρίου και για 20 ημέρες περίπου, οι παραγωγοί αφαιρούν προσεκτικά με το χέρι τα πολύτιμα στίγματα του πανέμορφου λουλουδιού, από την ανατολή μέχρι τη δύση σχεδόν του ήλιου, μέσα σε ποδιές ή σε καλάθια.

Στη συνέχεια συγκεντρώνονται σε ένα ειδικό τραπέζι και, με τη βοήθεια ηλεκτρικού ανεμιστήρα, χωρίζονται οι στήμονες και τα στίγματα από το υπόλοιπο άνθος.

Χρειάζονται 50.000 περίπου στίγματα για να προκύψουν 100 γραμμ. κόκκινου κρόκου.

Να σημειωθεί ότι από το 1971 μέχρι και σήμερα την αποκλειστική ευθύνη της συγκέντρωσης, διαλογής, μεταποίησης, συσκευασίας και εμπορίας του συνόλου της παραγωγής κρόκου την έχει ο Αναγκαστικός Συνεταιρισμός Κροκοπαραγωγών Κοζάνης ο οποίος απαρτίζεται από 1.000 μέλη.