Φυσικό αέριο: Ποιοι είναι οι στόχοι της Ρωσίας στην κεντρική Ασία

Όταν η Ρωσία στα τέλη του περασμένου έτους διετύπωσε την ιδέα της δημιουργίας μιας τριμερούς ένωσης φυσικού αερίου με το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, η πρότασή της δεν βρήκε ανταπόκριση.

Αρκετοί ήταν εκείνοι που μίλησαν για μία απόπειρα της Μόσχας να διευρύνει την πολιτική και οικονομική μόχλευση στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας. Και οι δύο χώρες φάνηκαν αρχικά να μην το συζητούν.

Μάλιστα τότε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Καζακστάν Ρομάν Βασιλένκο προειδοποίησε ότι η χώρα του δεν πρόκειται να «επιτρέψει να χρησιμοποιηθεί το έδαφός του για την παράκαμψη των κυρώσεων» και θα το έχει αυτό υπόψη «όταν πρόκειται να αξιολογήσει τυχόν νέες πρωτοβουλίες».

Στο ίδιος μήκος κύματος κινήθηκε και η απάντηση της κυβέρνησης του Ουζμπεκιστάν: «Εάν εισάγουμε φυσικό αέριο από άλλη χώρα, συνεργαζόμαστε μόνο βάσει εμπορικής σύμβασης πώλησης», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας Jurabek Mirzamahmudov τον Δεκέμβριο. «Δεν θα συμφωνήσουμε ποτέ σε πολιτικούς όρους με αντάλλαγμα το φυσικό αέριο».

«Στην αγκαλιά» της Gazprom το Ουζμπεκιστάν για φυσικό αέριο

Αλλαγή πλεύσης

Ωστόσο, αυτές οι αντιδράσεις αποδείχθηκαν εξαιρετικά βραχύβιες. Μέχρι στιγμής και οι δύο κυβερνήσεις έχουν υπογράψει νέες συμφωνίες συνεργασίας με τον ρωσικό γίγαντα φυσικού αερίου Gazprom, ενισχύοντας τους δεσμούς με τη Μόσχα.

Οι οδικοί χάρτες υπογράφηκαν σε διμερή βάση μεταξύ της Gazprom και των δύο κυβερνήσεων, υποδηλώνοντας ότι η ιδέα της τριμερούς ένωσης μπορεί να είναι εκτός τραπεζιού – τουλάχιστον προς το παρόν.

Παρόλα αυτά η ρωσική ιστοσελίδα ενεργειακών ειδήσεων Neftegaz.ru παραθέτει μια διαφορετική, κάπως περίπλοκη άποψη.

«Οι συνομιλίες για αυτήν την [τριμερή ένωση] συνεχίστηκαν σε διμερή μορφή σε επίπεδο Gazprom και των αρμόδιων υπουργείων και κυβερνήσεων των τριών χωρών», υποστηρίζει αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Ρωσία συνεχίζει τα σχέδιά της από την κερκόπορτα, με άλλο όνομα και υπό διαφορετική μορφή.

Γεωπολιτικές ισορροπίες

Πέρα από τα ερωτήματα αναφορικά με την ένωση αυτή καθ΄αυτή αλλά και το τι θα σήμαινε για τις γεωπολιτικές και ενεργειακές ισορροπίες, οι συμφωνίες καταδεικνύουν πώς η Ρωσία προωθεί τις ενεργειακές της φιλοδοξίες στην Κεντρική Ασία, καθώς η Μόσχα αναζητά νέες αγορές για φυσικό αέριο, μετά το «κλείσιμο» της ευρωπαϊκής αγοράς.

Όπως υπογραμμίζει σε ανάλυσή του το Eurasianet.org λίγα έχουν γίνει γνωστά για το περιεχόμενο των οδικών χαρτών, εκτός από το ότι και οι δύο καλύπτουν τις εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τις δύο χώρες.

Ο Mirzamahmudov και το αφεντικό της Gazprom, Alexey Miller, «υπέγραψαν έναν οδικό χάρτη για τη συνεργασία στον τομέα του φυσικού αερίου», ανακοίνωσε η εταιρεία σε μια συνοπτική δήλωση της 24ης Ιανουαρίου , χωρίς ωστόσο να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.

Η Gazprom χρησιμοποίησε την ίδια διατύπωση για να ανακοινώσει τον οδικό χάρτη με το Καζακστάν στις 18 Ιανουαρίου, αλλά η κυβέρνηση του Καζακστάν πρόσφερε μερικές ακόμη, αν και πολύ «γενικές λεπτομέρειες».

Η ανακοίνωση ανέφερε ότι η συμφωνία περιλαμβάνει την επεξεργασία φυσικού αερίου του Καζακστάν στο εργοστάσιο φυσικού αερίου της Ρωσίας στο Όρενμπουργκ και «τη δυνατότητα ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου στο Καζακστάν».

Και προσθέτει ότι ο οδικός χάρτης περιγράφει τις «τεχνικές ενέργειες που απαιτούνται για την πραγματοποίηση της διαμετακόμισης φυσικού αερίου κατά μήκος του αγωγού Κεντρικής Ασίας-Κέντρου», που συνδέει τη Ρωσία με το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν.

Ωστόσο, το υπουργείο έσπευεσε να τονίσει ότι όλα θα γίνουν για «την πλήρη υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων».

Οι πληροφορίες

Όλα αυτά ακολούθησαν ανεπιβεβαίωτες αναφορές των μέσων ενημέρωσης , που επικαλούνται ανώνυμες πηγές, ότι η Ρωσία είχε απαιτήσεις να πάρει τον έλεγχο των συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου της Κεντρικής Ασίας.

Δεν υπήρξε «καμία απειλή παράδοσης του συστήματος μεταφοράς φυσικού αερίου σε κανέναν », έσπευσε να απαντήσει το υπουργείο Ενέργειας του Ουζμπεκιστάν.

Το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν που παράγουν φυσικό αέριο εισάγουν ήδη μέρος του φυσικού αερίου από τη Ρωσία και η Μόσχα, γνωστοποίησαν τον περασμένο μήνα ότι διεξάγουν συνομιλίες για αύξηση των εξαγωγών καθώς ζητούν επιπλέον προμήθειες εν μέσω χειμερινής ενεργειακής κρίσης στην Κεντρική Ασία.

Το Καζακστάν εξάγει επίσης φυσικό αέριο στη Ρωσία, ενώ το Ουζμπεκιστάν όχι.

Οι δύο χώρες συνήθως στέλνουν το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών τους στην Κίνα, αλλά τόσο η Αστάνα όσο και η Τασκένδη λένε ότι σταμάτησαν τις εξαγωγές φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα για να διατηρήσουν τις προμήθειες για εγχώρια χρήση.

Το Ουζμπεκιστάν έχει δεσμευτεί να σταματήσει εντελώς τις εξαγωγές έως το 2025 και το Καζακστάν σκέφτεται να τερματίσει τις εξαγωγές το συντομότερο φέτος.