Brain drain στην Ελλάδα, νέες θέσεις Πανεπιστημιακών και νέο μισθολόγιο

Σχεδόν κάθε μήνα δημοσιεύεται και μια νέα λίστα κατάταξης με τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Τηρουμένων των αναλογιών για τη χώρα μας, λαμβάνοντας υπόψη τον πληθυσμό και τους πόρους που διατίθενται για τη χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τα Ελληνικά Πανεπιστήμια βρίσκονται σε σχετικά υψηλές θέσεις . Σύμφωνα με μελέτη του ΕΚΤ , ο δείκτης απήχησης των δημοσιεύσεων από ελληνικούς φορείς (μέσος όρος αναφορών ανά δημοσίευση) είναι πολύ μεγαλύτερος από τον παγκόσμιο μέσο όρο και αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια με το 83% αυτών να προέρχεται από τα δημόσια πανεπιστήμια.

Γιατί όμως ενώ τα πανεπιστήμια στη χώρα μας είναι σε υψηλό επίπεδο χάνουμε χιλιάδες άξιους επιστήμονες κάθε χρόνο οι οποίοι γίνονται ανάρπαστοι σε μεγάλα πανεπιστήμια ή ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού? Πώς θα αναστρέψουμε το “brain drain” σε “brain gain”?

Η λύση είναι σύνθετη αλλά σίγουρα θα εμπεριέχει την αντιμετώπιση δύο σημαντικών συνιστωσών: πρωτίστως την έλλειψη θέσεων Πανεπιστημιακών αλλά και τις χαμηλές αμοιβές. Και στις δύο αυτές συνιστώσες υπάρχουν αδιάψευστοι αριθμοί. Τα τελευταία 15 χρόνια τα Πανεπιστήμια έχουν χάσει το 30% των θέσεων τους (περίπου 2.500 θέσεις Πανεπιστημιακών) οι οποίες ουδέποτε αναπληρώθηκαν. Αν τα Πανεπιστήμια διέθεταν αυτές τις θέσεις σίγουρα χιλιάδες εξαιρετικοί απόφοιτοι μας θα είχαν παραμείνει ή θα είχαν επιστρέψει να υπηρετήσουν την επιστήμη στην Ελλάδα.

Χαμηλές αποδοχές

Ένα ακόμα αντικίνητρο για το «brain gain» είναι οι πολύ χαμηλές αποδοχές των Καθηγητών Πανεπιστημίου στην Ελλάδα, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν λάβει καμία αύξηση τα τελευταία 20 έτη, αλλά υπέστησαν σημαντικές οριζόντιες περικοπές που έφτασαν έως και 40%. Πράγματι, οι αποδοχές των Πανεπιστημιακών στην Ελλάδα είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη καταλαμβάνοντας την προτελευταία θέση πριν την Ουγγαρία, όπως καταδεικνύεται και από δημοσιευμένες μελέτες (http://www.posdep.gr/index.php?option=com_docman&task=doc_download&gid=1600&Itemid=486).

Χωρίς αξιοπρεπείς αποδοχές δεν μπορούν τα ιδρύματα να προσελκύσουν τους επιστήμονες που ήδη εργάζονται στο εξωτερικό με υψηλές αμοιβές και υπό εργασιακά καλύτερες συνθήκες. Το Συμβούλιο της Επικρατείας με δύο αποφάσεις του (2017 και 2022) δικαίωσε τους Πανεπιστημιακούς για τις χαμηλές αποδοχές τους (προσφυγή της Ομοσπονδίας των Πανεπιστημιακών καθηγητών – ΠΟΣΔΕΠ) και επιβάλλει την επαναφορά του μισθολογίου τους στα επίπεδα πριν από τις μειώσεις, ώστε να ανταποκρίνεται στα αυξημένα προσόντα και στις απαιτήσεις του έργου που επιτελούν οι Καθηγητές Πανεπιστημίου.

Οι αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών και η ίδρυση Ξενόγλωσσων Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών ενίσχυσαν την αυτονομία και την εξωστρέφεια των Πανεπιστημίων. Με νέες θέσεις ακαδημαϊκού προσωπικού, αξιοπρεπείς αποδοχές και αναβάθμιση των υποδομών θα μπορέσουν τα Πανεπιστήμια να απορροφήσουν το εξαιρετικό επιστημονικό προσωπικό το οποίο θα συμβάλει στην ενδυνάμωση των ακαδημαϊκών μας ιδρυμάτων.

Γεράσιμος Σιάσος, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Καθηγητής Καρδιολογίας, Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»